Ap gaileiti; Baśnie 4 (245-248)

Type: bajka

Comment: Ulanowska 1895

Access: public

Phrases

Orthographic	Translettering	Translation (PL)	Translation (EN)
4. Ap gajlejti.	4. Ap gaileiti.	4. O kogutku.	4. The rooster
Bieja sajmijniks cisz biednys i i-diewa jam kungs tiejruma gabaleniu, kymâ zierniu ap-siejat.	Beja saimijnīks [saiminīks] cīš bednys i īdeva jam kungs teiruma gabaleņu, kymā zierņu apsējāt.	Był gospodarz bardzo biedny, któremu dał pan pola kawałeczek, na czemby groch posiać.	There was a very poor farmer, to whom the landowner gave a small stretch of land on which to sow peas.
Ap-sieja jis, a bołużi atskriaja i iź-adia tus zierńcz.	Apsēja jis, a bolūži atskrēja i izādē tūs zierņč [zierņus].	Zasiał on groch, a gołębie przyleciały i wyjadły mu wszystko.	He sowed, but pigeons came and ate up the peas.
Iz utra gods otkon jis ap-sieja, atskriaja zus i iz-miajdiaja, –	Iz ūtra gods otkon jis apsēja, atskrēja zūss i izmeidēja, –	Na drugi rok, znowu zasiał, przyleciały gęsi i wydeptały, –	When he sowed the field in the second year, geese came and trod it down.
ap-sieja jis i treszu godu, at-skriaja wystys i iz-kosa, otkon jam niko na tyka!	apsēja jis i trešu godu, atskrēja vystys i izkosa, otkon jam nikuo natyka!	zasiał i na trzeci rok, przybiegły kury i wydzióbały, znowu nic mu nie dostało!	He sowed the third year and hens came running and scrabbled the seeds out – again he didn't get anything!
Tułajk at-skriaja gajls, nu mieża, –	Tūlaik atskrēja gaiļs, nu meža, –	Wtedy przybiegł kogut z lasu, –	At that time a rooster came running from the wood –
na zynoms nu kurinis jis bieja tajds gajls, –	na zynoms nu kurinis jis beja taids gaiļs, –	nie wiadomo skąd był taki kogut, –	I don't know where he came from, this rooster –
at-niesia jam dziernawus i soka taj:	atnese jam dziernavus i soka tai:	przyniósł mu żarna (młynek) i mówi tak:	he gave the farmer a quern and said to him:
"Pa jam tu griŭdieniu łabiejbys, i-świd' dziernawos, sa-mal, i byŭś tieu myłtu gon!"	“Pajam [pajem] tu griudeņu labeibys, īsvīd dziernavuos, samaļ, i byus tev myltu gon!”	„Weź ziarenko zboża, wrzuć do młynka, zmiel i będziesz miał mąki dość!” –	"Take one grain, throw it into the quern, grind it and you'll have flour enough!"
Jis i-świdia griŭdieniu kwiszu i jam bieja kwiszu myłti, –	Jis īsvīde griudeņu kvīšu i jam beja kvīšu mylti, –	Wrzucił gospodarz ziarenko pszenicy i miał pszenną mąkę, –	He threw a grain of wheat into the mill and got wheat flour –
i-świdia rudzu griŭdieniu i bieja jam rudzu myłti, –	īsvīde rudzu griudeņu i beja jam rudzu mylti, –	wrzucił żyta ziarno i miał żytnią mąkę, –	he threw a grain of rye and got rye flour
i-świdia miżu i bieja jam miżu myłti.	īsvīde mīžu i beja jam mīžu mylti.	wrzucił jęczmienia i miał jęczmienną mąkę.	he threw barley and got barley flour.
Nu tô, jis pałyka cisz bogots.	Nu tuo, jis palyka cīš boguots.	Tym sposobem zrobił się bardzo bogaty.	He got very rich in this way.
At braŭc kungs iz jû i briejniś, ka szam na bieja nikô, a tagad tajds bogots pałyka, –	Atbrauc kungs iz jū i breinīs, ka šam nabeja nikuo, a tagad taids boguots palyka, –	Przyjeżdża pan do niego i dziwi się, że on nie miał nic, a teraz stał się taki bogaty, -	The landowner came to see him and wondered – formerly he had had nothing, but now he had become so rich –
wajcoj: "Nu kurinis tu daboja ito monta?" –	vaicoj: “Nu kurinis tu dabuoja [dabuoji] ituo monta?” –	pyta: „Skądeś ty dostał to bogactwo?” –	he asked: "Where did you get this wealth from?"
Jis soka: "Nu dziernowu!"	Jis soka: “Nu dziernovu!”	On mówi: „Z młynka!” –	He answered: "From the quern!"
Kungs i ajz-jamia tus dziernawus i nu-wiadia iz mujżu.	Kungs i aizjēme tūs dziernavus i nūvede iz muižu.	Pan zabrał ten młynek i powiózł do dworu.	The landowner took the quern away and carried it to his manor.
At-it gajls – kaj dazynoja, ajzasierdieja briśmiejgi, soka: "Kam tu jam diewi?	Atīt gaiļs – ka dazynuoja, aizasierdēja brīsmeigi, soka: “Kam tu jam devi?”	Przychodzi kogut; jak się dowiedział, zgniewał się okropnie, mówi: „Czemuś ty mu dał?” –	The rooster came – when he heard what had happened he got very angry and said: "Why did you give him the quern?"
Nu, kaj ta jam nadud', ka bieja kunga łajki, ku kungs łyka tu wajadzieja mużikam kłaŭsiet'.	Nu, kai ta jam nadūd [nadūt], ka beja kunga laiki, kū kungs lyka tū vajadzēja mužikam klausēt.	No jakże nie miał dać, skoro to były czas pańszczyźniane, pan kazał, chłop musiał słuchać.	Well, how could he have resisted, for these were the times of landowners, whatever the landowner ordered the farmer had to obey.
Gajls soka: Eś iszu, at-jimszu nu kunga tos dziernawus!" –	Gaiļs soka: Es īšu, atjimšu nu kunga tuos dziernavus!” –	Kogut mówi: „Ja pójdę, odbiorę od pana ten młynek!” –	The rooster said: "I'll go and get the quern from the landowner!"
Jis i nu-it iz mujżu i sa-tyka łopsu, –	Jis i nūīt iz muižu i satyka lopsu, –	Idzie do dworu, spotkał lisa, –	He went to the manor and came across a fox.
wajcoj łopsa: "Kur tu eji, gajlejt?" –	vaicoj lopsa: “Kur tu ej, gaileit?” –	pyta lis: „Gdzie ty idziesz, kogutku?” –	The fox asked: "Where are you going, little rooster?"
"Iz kungu, piec dziernowu!" –	“Iz kungu, piec dziernovu!” –	„Do pana po młynek!” –	"To the landlord, to get the quern!"
"Pa-jem mani łejdza!" –	“Pajem mani leidza!” –	„Weź mię razem!” –	"Take me along!"
"I-liń mań czukstâ, – ka i-lejśsi, to jimszu!" –	“Īlīņ maņ čūkstā, – ka īleissi, to jimšu!” –	„Wleź mi do d…, jeżeli wleziesz, to wezmę!” –	"Creep into my buttocks – if you can creep in, I'll take you!"
Łopsa i-lejda czukstâ, –	Lopsa īleida čūkstā, –	Lis wlazł do d….	The fox crept into the rooster's buttocks
it, satiejk wyłku, –	īt, sateik vylku, –	idą, spotykają wilka, –	He went along and came across a wolf.
wajcoj wyłks: "Kur tu eji, gajlejt?" –	vaicoj vylks: “Kur tu eji, gaileit” –	pyta wilk: „Gdzie idziesz, kogutku?” –	The wolf asked: "Where are you going, little rooster?"
"Iz kungu, piec dziernowu!" –	“Iz kungu, piec dziernovu!” –	„Do pana po młynek!” –	"To the landlord, to get the quern!"
"Pa-jem mani lejdza!" –	“Pajem mani leidza!” –	„Weź mię ze sobą!” –	"Take me along!"
"Liń czukstâ, – ka i-lejssi, to jimszu!" –	“Līņ čūkstā, – ka leissi, to jimšu!” –	„Leź do d….- jeżeli wleziesz, to wezmę!” –	"Creep into my buttocks – if you manage, I'll take you!"
Wyłks i-lejda, nu-it tolok, satiejk łoci, –	Vylks īleida, nūīt tuoļuok, sateik luoci, –	Wilk wlazł, idą dalej, spotykają niedźwiedzia, –	The wolf crept into his buttocks, he went on and came across a bear.
łoćś wajcoj: "Kur eji, gajlejt?" –	luocs vaicoj: “Kur eji, gaileit?” –	niedźwiedź pyta: „Gdzie idziesz kogutku?” –	The bear asked: "Where are you going, little rooster?"
"Iz kungu, piec dziernowu!" –	“Iz kungu, piec dziernovu!” –	„Do pana po młynek!” –	"To the landlord, to get the quern!"
"Pajem mani łejdza!" –	“Pajem mani leidza!” –	„Weź mię z sobą!” –	"Take me along!"
"Liń czukstâ, – ka i-lejśsi, to jimszu;" –	“Līņ čūkstā, – ka īleissi, to jimšu.” –	„Właź do d…. jeżeli wleziesz, wezmę!” –	"Creep into my buttocks – if you manage, I'll take you!"
Łoćś sa-lejda, nu-goja gajlejt pa cielu, –	Luocs saleida, nūguoja gaileit pa ceļu, –	Niedźwiedź wlazł, poszedł kogutek dalej, –	The bear crept into his buttocks and the rooster went on.
at-gojis iz mujżu, iz-stoja iz ganku i ajz-dzijdoja:	atguojis iz muižu, izstuoja iz ganku i aizdzīduoja:	przyszedłszy do dworu, stanął na ganku i zapiał:	He came to the manor, stood on the porch and started to sing:
"Kikirigî! Kungs, at-dud' mużika dziernawieniś!" –	“Kikirigī! Kungs, atdūd mužika dziernavenis!” –	„Kikirigi! Panie oddaj chłopski młynek!” –	"Cock-a-doodle-doo! Milord, give the quern back to the farmer!"
Biejuszi gośti pi kunga, jam kaŭns bieja, –	Bejuši gosti pi kunga, jam kauns beja, –	Byli goście u pana, pan się zawstydził,	The landowner had guests, he was ashamed.
ajza-sirdieja jis ciszi, łyka nu-giŭt gajlejti, i świśt' katukâ-wystu.	aizasirdēja jis cīši, lyka nūgiut gaileiti, īsvīst katukā vystu.	zgniewał się bardzo, kazał złapać kogutka, wrzucić do kurnika.	He got very angry and ordered to catch the rooster and to throw him into the henhouse.
Nu-giwa ju i ajzśladzia katukâ wystu, a łopsa iz-łejda nu czuksta, i nu-żniaŭdza wysys wystys, zus i piejlis.	Nūgiva jū i aizslēdze katukā vystu, a lopsa izleida nū čūksta, i nūžņaudza vysys vystys, zūss i peilis.	Złapali go i zamknęli w kurniku, a lis wylazł z d… i podusił wszystkie kury, gęsi i kaczki.	They caught the rooster and locked him in the henhouse, but the fox crept out of his buttocks and killed all the hens, geese and ducks.
Iz rejta wieras, ka gajls pa-darieja cik izgajsynoszonas, pajemia, iz-świdia ju nu tiniś.	Iz reita verās, ka gaiļs padarēja cik izgaisynuošonas, pajēme, izsvīde jū nu tīnis.	Nazajutrz, patrzą, że kogut zrobił tyle szkody, wzięli, wyrzucili go stamtąd.	In the morning they saw that the rooster had wreaked havoc, they took him and threw him away.
Jis nu-skriaja, iz-stoja iz ganku i otkon dzid:	Jis nūskrēja, izstuoja iz ganku i otkon dzīd:	Kogut pobiegł, stanął na ganku i znów pieje:	He came running again, stood on the porch and sang:
"Kikirigi! Kungs, at-dud' mużyka dziernawieniś!"	“Kikirigi! Kungs, atdūd mužyka dziernavenis!”	„Kikirigi! ! Panie oddaj chłopski młynek!” –	"Cock-a-doodle-doo! Milord, give the quern back to the farmer!"
Kungs ajza-sirdieja, łyka sa-giŭt ju, i-świśt' wuszku-kława.	Kungs aizasirdēja, lyka sagiut jū, īsvīst vušku klavā.	Pan zgniewał się, kazał złapać go, wrzucić do owczarni.	The landowner got angry, ordered to catch the rooster and to throw him into the sheep pen.
Sa-giwa ju, i-świdia wuszku-kława, a wyłks iz-lejda nu czuksta i ap-grizia wysys wuszkys.	Sagiva jū, īsvīde vušku klavā, a vylks izleida nu čūksta i apgrīze vysys vuškys.	Złapali go, wrzucili do owczarni, a wilk wylazł z d…. i zarznął wszystkie owce.	They caught him and threw him into the sheep pen, but the wolf crept out of his buttocks and killed all the sheep.
Iz rejta wieras, ka galjs cik badys padarieja, pa-jemia, iz-świdia ju ora, a jis nu-skriaja iz ganku i otkon dzid:	Iz reita verās, ka gaiļs cik bādys padarēja, pajēme, izsvīde jū uorā, a jis nūskrēja iz ganku i otkon dzīd:	Nazajutrz patrzą, że kogut tyle biedy zrobił, wzięli, wyrzucili go, a on pobiegł na ganek i znowu pieje:	In the morning they saw that the rooster had caused such devastation, they took him and threw him out, but he came back running to the porch and sang again:
"Kikirigi! Kungs, at-dud' mużyka dziernawienis!"	“Kikirigi! Kungs, atdūd mužyka dziernavenis!”	„Kikirigi! Panie, oddaj chłopski młynek!” –	"Cock-a-doodle-doo! Milord, give the quern back to the farmer!"
Kungs łyka sa-giŭt ju i dîndorzi ajz-ślagt'.	Kungs lyka sagiut jū i dīnduorzī aizslēgt.	Pan kazał załapać go i w oborze zamknąć.	The landowner ordered to catch him and lock him into the paddock.
Ajz-śladzia dindorzî, łoćś izlejda nu czuksta, ap-grizia wysys gûś i wysys zyrgs.	Aizslēdze dīnduorzī, luocs izleida nu čūksta, apgrīze vysys gūs i vysys [vysus] zyrgs [zyrgus].	Zamknęli w oborze, niedźwiedź wylazł z d…. porznął wszystkie krowy i wszystkie konie.	The locked him up in the paddock, the bear crept out of his buttocks, killed all the cattle and all the horses.
Iz rejta wieras, ka galjs otkon cik badys padarieja, pa-jemia, iz-świdia ju ora, a jis tiŭleń iz ganku i dzid:	Iz reita verās, ka gaiļs otkon cik bādys padarēja, pajēme, izsvīde jū uorā, a jis tiuleņ iz ganku i dzīd:	Nazajutrz patrzą, że kogut znów tyle biedy zrobił, wzięli wyrzucili go, a on zaraz na ganek i pieje:	In the morning they saw that the rooster has wreaked havoc again, they took him and threw him out, but at once he stood on the porch and sang:
"Kikirigi! Kungs, at-dud' mużyka dziernawieniś!"	“Kikirigi! Kungs, atdūd mužyka dziernavenis!”	„Kikirigi! Panie, oddaj chłopski młynek!”	"Cock-a-doodle-doo! Milord, give the quern back to the farmer!"
Kungs taj ciszi ajza-sirdieja, ka mots plesz nu gołwys, –	Kungs tai cīši aizasirdēja, ka mots [motus] plēš nu golvys, –	Pan tak bardzo się zgniewał, że włosy rwie z głowy, –	The landowner got so angry that he began to tear the hair from the head.
łyka sa-giŭt' ju, i-świśt' okâ, a jis dziara, dziara, wysu jiŭdini iz-dziara, –	lyka sagiut jū, īsvīst okā, a jis dzēra, dzēra [dzēre, dzēre], vysu jiudini izdzēra [izdzēre], –	kazał go złapać, wrzucić do studni. Wrzucili do studni, a on pił, pił, wszystką wodę wypił,	He ordered that he be caught and thrown into the well. But the rooster drank the water, drank, drank up all water,
iz-lacia i otkon dzid iz ganku:	izlēce i otkon dzīd iz ganku:	wyskoczył i znów pieje na ganku:	sprang out of the well and again he sang on the porch:
"Kikirigi! Kungs, at-dud' mużyka dziernawieniś!"	“Kikirigi! Kungs, atdūd mužyka dziernavenis!”	Kikirigi! Panie, oddaj chłopski młynek!	"Cock-a-doodle-doo! Milord, give the quern back to the farmer!"
Kungs soka: woj na turieszkys mîra nu tô gajla?	Kungs soka: voi naturēškys mīra nu tuo gaiļa?	Pan mówi: „Czy już nie będę miał spokoju z tym kogutem?	The landowner said: Will this rooster never let me alone?
I-świśt' ju gunî, sa-dadzynot'!	Īsvīst jū gunī, sadadzynuot!	Wrzucić go w ogień, spalić!”	Throw him into the fire, burn him!
I-świdia gunî, a jis iz-łajdia tu jiŭdini, kur iz-dziara okâ, guni ap-dziasia i otkon dzid iz ganku:	Īsvīde gunī, a jis izlaide tū jiudini, kur izdzēra [izdzēre] okā, guni apdzēse i otkon dzīd iz ganku:	Wrzucili w ogień, a on wypuścił wodę, którą wypił w studni, ogień zgasił i znów pieje na ganku:	They threw him into the fire, but he let out all the water he had drunk in the well, extinguished the fire and again he stood on the xx and sang:
"Kikirigi! Kungs, at-dud' mużyka dziernawieniś!"	“Kikirigi! Kungs, atdūd mužyka dziernavenis!”	„Kikirigi! Panie, oddaj chłopski młynek!” –	"Cock-a-doodle-doo! Milord, give the quern back to the farmer!"
Kungs łyka sa-giŭt' ju, nu-kaŭt', iz-woriet puszdiniam, –	Kungs lyka sagiut jū, nūkaut, izvuorēt pušdīnēm, –	Pan kazał złapać go, zarznąć, zagotować na obiad, –	The landowner ordered to catch him, slaughter him and cook for lunch –
soka, ka ap-jeższkys, to na bodieszkys szam!	soka, ka apjēžškys [apēsškys], to nabodēškys šam!	mówi, jak go zjem, to mi nie będzie dokuczać!	He said: when I eat him up he won't bother me!
Ap-jedia ju, – wial jam slikszok – dzid gajls winmâru wadarâ:	Apjēde [apēde] jū, – vēļ jam slikšuok – dzīd gaiļs vīnmāru vadarā:	Zjadł go, – jeszcze mu gorzej, – pieje kogut jednym ciągiem w brzuchu:	He ate up the rooster – but it got worse: now the rooster kept singing in his belly:
Kikirigi! Kungs, at'-dud' mużyka dziernawieniś! Kikirigi! Kungs, at'-dud' mużyka dziernawieniś!"	“Kikirigi! Kungs, atdūd mužyka dziernavenis! Kikirigi! Kungs, atdūd mužyka dziernavenis!”	„Kikirigi! Panie, oddaj chłopski młynek! Kikirigi! Panie, oddaj chłopski młynek!”	"Cock-a-doodle-doo! Milord, give the quern back to the farmer! Cock-a-doodle-doo! Milord, give the quern back to the farmer!"
Nu, ku darieszkys tagad? –	Nu, kū darēškys tagad? –	No, cóż teraz począć?	Well, what now?
It kungs dierst ora, iz-statieja czukstu, a sułajniam i-diewia zubynu i łyka, kad gajls paza-rodiaś, kab jam tiŭlen at-cierśt' gołwu ar zubynu.	Īt kungs dierst uorā, izstatēja čūkstu, a sulaiņam īdeve zubynu i lyka, kad gaiļs pazarodēs, kab jam tiulen atcierst golvu ar zubynu.	Idzie pan sr….. na pole, wystawił d…. a służącemu dał pałasz i kazał, skoro kogut się pokaże, żeby mu odrąbał głowę pałaszem.	The landowner went out to defecate, stuck out his buttocks and gave the servant a sword and ordered: when the rooster appears, he had to cut off his head at once with the sword.
Sôk kungs dierśt' i gajlejts iz-lacia mudri, a sułajns kaj cierta ar zubynu, at-cierta kungam czukstu, a gajls stoja priet' ju i otkon ajz-dzijdoja:	Suok kungs dierst i gaileits izlēce mudri, a sulains kai cierta ar zubynu, atcierta kungam čūkstu, a gaiļs stuoja pret jū i otkon aizdzīduoja:	Zaczął pan sr….. i kogutek prędko wyskoczył, a służący jak rąbnął pałaszem, odrąbał panu d…. a kogut stanął przed nim i znowu zapiał:	The landowner begins to defecate and the rooster jumps out quickly, but the servant cuts with the sword and cuts off the buttocks of his master, while the rooster stood aside and sang again:
"Kikirigi! Kungs, at'-dud' mużyka dziernawieniś!"	“Kikirigi! Kungs, atdūd mužyka dziernavenis!”	„Kikirigi! Panie, oddaj chłopski młynek!”	"Cock-a-doodle-doo! Milord, give the quern back to the farmer!"
Riadż kungs, ka jis na war nikô pa-dariet, at-diewia mużyka dziernawus i pa-ścieja jam, kab jis itu iz wałnu i napaza-rodietu jam wajra!	Redz kungs, ka jis navar nikuo padarēt, atdeve mužyka dziernavus i pascēja [pasacēja] jam, kab jis ītu iz valnu i napazaruodētu jam vaira!	Widzi pan, że nie może nic zrobić, oddał młynek i powiedział mu, żeby szedł do djabła i nie pokazywał się mu więcej!	The landowner realized that he couldn't do anything, gave the quern back to the farmer and told him to go to the devil and never to show up again!

Text Sources

Name	Type	File Name	Author	Year	Title	Other	Description
Ltg_2012_red_IlDr_Pas04	nagranie/audio	Ltg_2012_red_IlDr_Pas04.mp3	Nicole Nau	2012	Ap gaileiti; Baśnie 4	Ulanowska 1895	Czyta Ilmārs Dreļs
Ltg2012_Ilmars_2	obraz/image	Ltg2012_Ilmars_2.JPG	Aleksandra Mrozińska	2012	Ilmārs Dreļs	Date: 13.08.2012; Place: Rēzekne	Ilmārs Dreļs during the recording