Ap valna kolpu; Baśnie 16 (269-272)

Type: bajka

Comment: Ulanowska 1895

Access: public

Phrases

Orthographic Translettering Translation (PL) Translation (EN) Morphology Phonetic Comment
16. Ap wałna kołpu. 16. Ap valna kolpu 16. O parobku djabła. 16. The devil’s servant
Diŭ broli bieja, wins gudris, utris duraks. Div bruoli beja, vīns gudris, ūtris duraks. Dwu braci było, jeden mądry, drugi głupi. There were two brothers, one was clever, the other a simpleton.
Tys gudris nu-goja iz wałnu par kołpu, – Tys gudrīs nūguoja iz valnu par kolpu, – Ten mądry poszedł do djabła za parobka, – The clever brother went to work for the devil.
i-dud' jam wałns kuciejti, – īdūd jam valns kuceiti, – dał mu djabeł suczynkę – The devil gave him a little bitch [and said]
cik tiej kuciejtia par dinu ap-skriś, cik jam ap-art' ziamiś. cik tei kuceite par dīnu paskrīs, cik jam apart zemis. wiele ta suczynka przez dzień obleci, tyle mu trzeba zaorać ziemi. as far as this bitch runs during the day, that’s as much land as he has to plough.
Kuciejtia skriń, puś pasaŭla jej ap-skriń, – Kuceite skrīņ [skrīn], pus pasauļa jei apskrīņ [apskrīn], – Suczynka leci, pół świata oblata, – The bitch ran, she ran around half the world.
ap-skriejusia, at-skriń iz satu, – apskrējuse, atskrīņ [atskrīn] iz satu, – obleciawszy, przybiega do domu, – Then she returned home.
a jis ar, ar da wokora jaŭ, kaj wajag dînu strodot', – a jis ar, ar da vokora jau, kai vajag dīnu struoduot, – a on orze przez cały dzień do wieczora, jak się należy, And he ploughed, ploughed until evening, as one has to work during the day.
ap-arś, – at-it iz satu. apars, – atīt iz sātu. potem przychodzi do domu. Then he returned home.
A jim bieja taj nu-runots, ka naap-arś par' dinu cik jaŭ tiej kucia ap-skriś, to wałns iz-griźś jam nu mugorys diŭ syksnys, a nu czuksta spriadzi, ar ku samiast' syksnys tos. A jim beja ta nūrunuots, ka naapars par dīnu cik jau tei kuce apskrīs, to valns izgrīzs jam nu mugorys div syksnys, a nu čūksta sprēdzi, ar ku samest syksnys tuos. A u nich była taka umowa, że jeżeli nie zaorze przez dzień tyle, wiele już ta suczka obleci, to djabeł wyrżnie mu z grzbieta dwa rzemienie, a z d… sprzączkę, do tych rzemieni. They had agreed that if he didn’t plough during the day as much land as the bitch circled, the devil would cut out two laces from his back, and a buckle from his buttocks with which to tie the laces.
Wajcoj wałns iz kołpu: "Woj ap-arś? – Vaicoj valns iz kolpu: “Voi apars? – Pyta się djabeł parobka: „Czyś zaorał: ” The devil asked: “Have you finished ploughing?”
Jis soka: "Ap-arś!" – Jis soka: “Apars!” – On mówi: „Zaorałem!” – He said: “I have!”
"A par ku kuciejtia at-skriaja pa priszku, kaj tu at-goji nu tiejruma? “A par kū kuceite atskrēja pa prīšku, kai tū atguoji nu teiruma? „A czemu suczynka przybiegła pierw, niźli ty przyszedłeś z pola? “Why then had the bitch already returned when you came back from the field?
A, – to tu na bieji ar kuciejti lejdza, tu na ap-ori cik kuciejtia ap-skriaja!" A, – to tu na beji ar kuceiti leidza, tu naapori cik kuceite apskrēja!” Tyś nie był razem z suczynką, tyś nie zaorał tyle, wiele suczynka obleciała?” So you weren’t together with her, and you didn’t plough as much land as the bitch circled!”
Pa-jem tys wałns, iz-griż kołpam diŭ syksnys nu mugorys, spriadzi nu czuksta i iz-dzan ju, łaj sieŭ it pacielu. Pajem [pajam] tys valns, izgrīž kolpam div syksnys nu mugorys, sprēdzi nu čūksta i izdzan jū, lai sev īt paceļu. Wziął djabeł wyrznął parobkowi dwa rzemienie z grzbieta, sprzączkę z d… i wypędził go! The devil went and cut two laces from his back and a buckle from his buttocks, and chased him away.
At-it jis iz sâtu, na soka nikô, kas jam bieja. Atīt jis iz sātu, nasoka nikuo, kas jam beja. Przyszedł on do domu, nie mówi nic, co mu się trafiło. He came home and didn’t say anything about what had happened.
A tys duracieńcz soka taj: A tys duraceņč [duraceņš] soka taj: A ten głuptasik mówi tak: The simpleton said:
"Brolejt', iszu eś iz tini par kołpu." – “Bruoleit, īšu es iz tīni par kolpu.” – „Braciszku, pójdę ja tam za parobka!” – “Brother, I will go there to work.”
"Na ej, duraks, byŭś ślikti!" – “Naej, duraks, byus slikti!” – „Nie idź, durniu, będzie źle!” – “Don’t go, silly, it will be bad!”
"Na, brolejt, iszkys. “Na, bruoleit, īškys.” „Nie, braciszku, pójdę!” “No, brother, I’ll go.”
Saza-ładas i nu-it iz tu wałnu par kołpu, – Sazaladas i nūīt iz tū valnu par kolpu, – Zbiera się i idzie do tego djabła za parobka, – He got ready and went to this devil as a servant.
igojis, sadar taj, ka jis na ap-arś par dînu cik jam ajz-likś, to wałns jam griźś tos syksnys, – īguojis, sadar taj, ka jis naapars par dīnu cik jam aizliks, to valns jam grīzs tuos syksnys, – przyszedłszy, godzi się tak, że kiedy nie zaorze przez dzień wiele mu zada, to djabeł mu wyrżnie te rzemienie, When he was there, they agreed that if he didn’t plough during the day as much land as he was told, the devil would cut out the laces from him
a ka ap-arś, to jis wałnam griźś. a ka apars, to jis valnam grīzs. a kiedy zaorze, to on diabłu wyrżnie. but if he did, then he would cut [laces] from the devil.
I-dud' jam wałns kuciejti i soka: "Ej niŭ i ar, – Īdūd jam valns kuceiti i soka: “Ej niu i ar, – Daje mu djabeł suczynkę i mówi: „Idź teraz i orz, The devil gave him a bitch and said: “Go now and plough –
cik tiej kuciejtia ap-skriś par dinu, cik tieŭ ap-art' wajag!" – cik tei kuceite apskrīs par dīnu, cik tev apart vajag!” – wiele ta suczynka obleci przez dzień, tyle ci zaorać trzeba!” as much land as this bitch circles in one day, so much land do you have to plough!”
Wot jis pa-jem, kuciejti pi-siń pi zyrga i ar par dînu, – Vot jis pajem [pajam], kuceite pīsiņ [pīsin] pi zyrga i ar par dīnu, – Wziął głupi suczynkę, przywiązał do konia i orał cały dzień, – He took the bitch and tied it to the horse and ploughed all the day long.
wokora joj iz satu, i-joj pogułmâ i pa-łajż kuciejti pa walaj. vokorā juoj iz sātu, ījuoj pogulmā i palaiž kuceiti pa vaļai. wieczorem jedzie do domu, wjechał na podworzec i puścił suczynkę. In the evening he rode home, rode into the yard and let the bitch free.
Iz-it wałns i wajcoj: "Ap-arś tu jaŭ?" – Izīt valns i vaicoj: “Apars tu jau?” – Wychodzi djabeł i pyta: „Zaorałeś ty już?” – The devil came and asked: “Have you finished already?”
"Ap-arś!" – “Apars!” – „Zaorałem!” “I have!”
Pa-jem, iz-griž wałnam nu mugorys syksnys diwi, nu czuksta spriadzi. Pajem [pajam], izgrīž valnam nu mugorys syksnys divi, nu čūksta sprēdzi. Wziął wyrznął djabłu z grzbieta dwa rzemienie, z d… sprzączkę, He went and cut two laces from the devil’s back and a buckle from his buttocks.
Nu, tagad kołposzkys pi wałna i wałnam nawa waliś iz-dziejt ju, cikom gods biejktiś. Nu, tagad kolpoškys pi valna i valnam navā valis izdzeit jū, cikom gods beiktīs [beigtīs]. i teraz został na służbie u djabła i djabeł nie ma prawa wypędzić go przed końcem roku. Now he stayed in the service of the devil and the devil had no power to chase him away before the end of the year.
Iz rejta, dud' jis jam cyŭkys dziejt gonus i soka: Iz reita, dūd jis jam cyukys dzeit gonūs i soka: Nazajutrz, kazał mu djabeł świnie paść i powiedziała tak: In the morning he [= the devil] gave him pigs to drive to pasture and said:
"Cik kuciejtia ap-skriś, cik tu cyŭkys dziań toli!" – “Cik kuceite apskrīs, cik tu cyukys dzeņ tuoli!” – „Jak daleko poleci suczynka, tak daleko pędź świnie!” “As far as the bitch runs, that’s as far as you have to drive the pigs!”
Pa-jem jis kuciejti, pi-siń pûra, cyŭkom ap-griż aśtis i sa-spraŭż dyŭniâ, a jos nu-dzan i pordud' mistâ. Pajem [pajam] jis kuceiti, pīsīņ pūrā, cyukom apgrīž astis i sasprauž dyuņā, a juos nūdzan i puordūd mīstā. Wziął głupi suczynkę, przywiązał w błocie, świniom poobcinał ogony, powtykał w bagno, a świnie zapędził do miasta i sprzedał. He took the bitch, tied her in the swamp, cut off the pigs’ tails and tucked them in the mud, but the pigs themselves he drove to town and sold them.
Piec tô, at-łajz kuciejti wala i at-it ar ju iz satu. Piec tuo, atlaiz [atlaiž] kuceiti vaļā i atīt ar jū iz sātu. Potem, odwiązał suczynkę i przyszedł z nią do domu. Afterwards he let the bitch free and returned home with her.
Wajcoj wałns: "Kur cyŭkys?" – Vaicoj valns: “Kur cyukys?” – Pyta djabeł: „Gdzie świnie?” – The devil asked: “Where are the pigs?”
"Stajgnâ! ap-ślejka cyŭkys, aśtiś win ora!" – “Staignā! apsleika cyukys, astis vin [viņ] uorā!” – „W bagnie! utonęły świnie, tylko ogony sterczą!” – “In the moor! The pigs drowned, only their tails are still outside!”
"Kam tu purâ dzini?" – “Kam tu pūrā dzini?” – „Czemuś w błoto pędził?” – “Why did you drive them to the swamp?”
"Kur kuciejtia skriaja, ti eś i dzynu!" – “Kur kuceite skrēja, tī es i dzynu!” – „Gdzie suczynka leciała, tam ja pędziłem!” – “I drove the pigs where the bitch ran!”
Nu-skriń wałns, sirdigs ciszi, jaŭ raŭśś ora nu stajgnoma cyŭkys, – Nūskrīņ [nūskrīn] valns, sirdīgs cīši, jau rauss uorā nu staignoma cyukys, – Leci djabeł, zły, żeby po wyrywać świnie z bagna, - The devil, now very angry, ran to tear the pigs out of the mire.
ka raŭn, tik aśtiś pa-lik rukâ! ka raun, tik astis palīk rūkā! jak targnie, ogony zostają w ręku. He tore and got nothing but the tails in his hand!
Nu, nawa ku jaŭ dariet! Nu, navā kū jau darēt! No, nie ma co robić! Well, nothing doing!
Nu-it wałns iz satu i braŭkś ar siwu gostus. Nūīt valns iz sātu i brauks ar sīvu gostūs. Idzie djabeł do domu i chce jechać z żoną w gościnę. The devil went home and got ready to leave with his wife for a visit.
Nu-braŭc jis i pamat satâ tu kołpu ar barnim, kab jis barns ap-mozgotu. Nūbrauc jis i pamat sātā tū kolpu ar bārnim, kab jis bārns [bārnus] apmozguotu. Jedzie a parobka zostawia w domu z dziećmi, i każe mu dzieci ukąpać. They went away and left the servant at home with the children and told him to wash the children.
Wot jis pi-woriej jiŭdinia, jam tys wyss barns, – Vot jis pīvuorej jiudiņa, jam tys vyss [vysus] bārns [bārnus], – Głupi ugotował wody, wziął wszystkie dzieci, – He boiled water and took all the children –
kajdi diŭpaćmit barnu bieja tam wałnam, – kaidi divpacmit [divpadsmit] bārnu beja tam valnam, – a było ich ze dwadzieścioro u djabła, – the devil had about twelve children –
ap-szmucynoj korstâ jiŭdinî, ap-wyłk jus ar bołtom driabim i sa-sadynoj wyss iz suła ajleniâ. apšmucynoj kuorstā jiudinī, apvylk jūs ar boltom drēbim i sasadynoj vyss [vysus] sūlā aileņā. oparzył je gorącą wodą, ubrał w białe sukienki i posadził na ławce w rząd. scalded them in hot water, then dressed them in white and lined them all up on the bench.
At-braŭć motia ar tawu nu cima, at-braŭkusia, saŭć motia barnu, kab itu iz ju, ka duś jim piejragu. Atbrauc muote ar tāvu nu cīma, atbraukuse, sauc muote bārnu, kab ītu iz jū, ka dūs jim peirāgu. Przyjeżdża matka z ojcem z gościny; przyjechawszy, woła matka na dzieci, żeby szły ku niej, że da im kukiełki. The parents came home from their visit. On arrival mother called her children, they should come, she would give them cake.
A duraks, ajz-lejdźś ajz tus barnu, kaj motia dud' jim piejragu, taj jis jem ar barna ruku, łaj dumoj, ka barns jem! A duraks, aizleidzs aiz tūs bārnu, kai muote dūd jim peirāgu, tai jis jem [jam] ar bārna rūku, lai dūmoj, ka bārns jem [jam]! A dureń wlazł za te dzieci i , kiedy matka dawała im kukiełki, brał rękami dzieci, żeby matka myślała, że dzieci biorą! The simpleton crept behind the children and when the mother gave them cake he took it with the child’s hand to let the mother think that the child had taken it.
Grib jej pati mozoku barnu pa-aŭklat', pa-jem i wieraś, ka jis jaŭ na dziejws, – Grib jei pati mozuoku bārnu paauklēt, pajem [pajam] i verās, ka jis jau nadzeivs, – Matka chce najmłodsze dziecko dopiastować, bierze je i widzi, że ono nie żywe, – She wanted to cradle the youngest child, took him up and saw that he was dead.
pa-jem utru i tys nadziejws, – pajem [pajam] ūtru i tys nadzeivs, – bierze drugie i to nie żywe, – She took up another and that was dead, too –
i wysi barni nadziejwi! iz vysi bārni nadzeivi! i wszystkie dzieci nie żywe! all the children were dead!
Soka jej: "Ku tu pa-darieji!" – Soka jei: “Kū tu padarieji!” – Mówi: „Co ty zrobiłeś!” – She said: “What have you done!”
A jis at-soka: "A eś jus iz-mozgoju!" – A jis atsoka: “A es jūs izmozguoju!” – A on odpowiada: „A ja je ukąpałem!” – But he answered: “I bathed them!”
Wot wałns pa-jem, pi-lik majziś kulâ i iś ji ar sîwu pacielu nu tos satys, ka na war jaŭ ti dziejwot i kołpa na war at-statiat', – Vot valns pajem [pajam], pīlīk maizis kulē i īs jī ar sīvu paceļu nu tuos sātys, ka navar jau tī dzeivuot i kolpa navar atstēt [atstāt], – Wziął djabeł torbę, złożył bochen chleba i powiedział że pójdą z żoną, skoro w domu nie można wytrzymać, i parobka nie można odprawić, – Now the devil went and put bread into a bundle, he and his wife got ready to go away from home, for they couldn’t live there anymore and they couldn’t get rid of the servant.
a kołpu pa-miaśś jaŭ tamâ satâ, łaj jis ti dziejwoj pat's! a kolpu pamess jau tamā sātā, lai jis tī dzeivoj pats! a parobek niech sobie sam żyje w tym domu! They would leave the house to the servant, let him live there alone!
A kołps i-liń kłusieniom kulâ, wałńs pa-jem i nas ju iz płacu. A kolps īlīņ kluseņom kulē, valns pajem [pajam] i nas ju iz placu. Parobek zaś wlazł cichutko do torby, djabeł wziął i niesie go na plecach. But the servant secretly crept into the bundle and the devil took it and carried him on his back.
Da-it ji pi azara, jaŭ wokors, adza-sast jaŭ i aśt', at-rajsa kuli, a kołps iz-liń nu kuliś! Daīt jī pi azara, jau vokors, adzasāst jau i āst, atraisa kuli, a kolps izlīņ nu kulis! Przyszli do jeziora, zrobił się wieczór, siedli odpocząć i zakąsić, odwiązali torbę, a tu parobek wyłazi z torby! They came to a lake, it was evening, they planned to take a rest and eat something. When they opened the bundle, the servant crept out of it!
Wałns soka: "I tu tia?" Valns soka: “I tu te?” Djabeł mówi: „I tyś tu?” – The devil said: “You are here, too?”
Jis at-soka: "Tia!" Jis atsoka: “Te!” On odpowiada: „Tu!” – He answered: “So I am!”
Nu, pa-ad ji i adza-gułstas azara mołâ, kołps par gobołu adza-gułstas, a wałns ar sîwu winu witu gul. Nu, paād jī i adzagulstās azara molā, kolps par gobolu adzagulstas, a valns ar sīvu vīnu vītu guļ. Pojedli i pokładli się na brzegu jeziora, parobek dalej się położył, a djabeł z żoną razem. Well, they ate and laid down at the side of the lake, the servant at one end, the devil and his wife at another place.
Kôłps zyna, ka wałns grib ju nuślejcynot, jis pa-jem sîwu wałna, nu-nas ti, kur jis guleja, a pat's adza-gułst pi wałna. Kolps zyna, ka valns grib jū nūsleicynuot, jis pajem [pajam] sīvu valna, nūnas tī, kur jis gulēja, a pats adzagulst pi valna. Parobek się domyślił, że djabeł chce go utopić, wziął żonę djabła, przeniósł tam, gdzie sam leżał, a sam układł się przy diable. The servant knew that the devil wanted to drown him. He took the devil’s wife and carried her to his sleeping place and laid himself down by the devil.
Triŭciaś wałńs kojos, jem i i-świz azari, – Triucēs valns kuojuos, jem [jam] i īsvīz [īsvīž] azarī, – W nocy porywa się djabeł na nogi, bierze i wrzuca do jeziora, – The devil got up, took [a body] and threw it into the lake.
jis dumoja, ka tys kôłps ira, a jis soŭu sîwu i-świdia. jis dūmuoja, ka tys kolps ira, a jis sovu sīvu īsvīde. myślał, że parobka, a on swoją żonę wrzucił. He thought it was the servant, but instead he threw his wife [into the lake].
Par szalti soka jis taj: "Woj dzierdieji, sîwień, kaj plejkszaja, ka eś ju świżu azari?" – Par šaļti soka jis tai: “Voi dzierdieji, sīveņ, kai pleikšaja, ka es jū svīžu azarī?” – Po chwili, mówi tak: „Słyszałaś żoneczko, jak plusnęło, kiedy go wrzuciłem do jeziora?” – After a while he said: “Did you hear, darling, the splashing when I threw him into the lake?”
A kôłps guładams at-soka: "Dzierdieju i eś, ka plejkszaja!" – A kolps gulādams atsoka: “Dzierdieju i es, ka pleikšāja!” – A parobek, leżąc mówi: „Słyszałem i ja, że plusnęło!” – And the servant answered: “I too heard the splashing!”
Soka wałns: "Woj ta tu dziejws?" – Soka valns: “Voi ta tu dzeivs?” – Mówi djabeł : „Tyś żywy?” – The devil said: “Are you alive, then?”
"Dziejws! Diel kam na byŭszkys dziejws?" – “Dzeivs! Deļ kam nabyuškys dzeivs?” – „Żywy! Czemu nie mam być żywym?” – “I am! Why shouldn’t I be alive?”
Wot wieras wałns, ka jis soŭu sîwu nu-ślejcynoja, – Vot verās valns, ka jis sovu sīvu nūsleicynuoja, – Widzi djabeł, że swoją żonę utopił, - Now the devil recognized that he had drowned his wife –
nu-skriaja i pat's nu-ślejka azarî! nūskrēja i pats nūsleika azarī! pobiegł i sam utopił się w jeziorze! he ran away and drowned himself in the lake!
Par winu duraku, na warieja i wałns pacijśt! Par vīnu duraku, navarēja i valns pacīst! Nie mógł i djabeł wytrzymać z głupim! Because of one simpleton even the devil can’t endure!
A duraks, ar wysu montu wałna, ajz-goja iz satu! A duraks, ar vysu montu valna, aizguoja iz sātu! A głupi zabrawszy cały majątek djabła, poszedł do domu! But the simpleton went home, with all the devil’s possessions!