Ap kaļva sīvu; Baśnie 18 (276-278)

Type: bajka

Comment: Ulanowska 1895

Access: public

Phrases

Orthographic	Translettering	Translation (PL)	Translation (EN)
18. Ap kalwa sîwu.	18. Ap kaļva sīvu	18. O kowalowej żonie.	18. The smith’s wife
Bieja wins kupcza dałs, jis na zynoja kas tys ir bada iz pasaŭla i joja iz zyrga badys makłatu.	Beja vīns kupča dāls, jis nazynuoja kas tys ir bada iz pasauļa i juoja iz zyrga bādys maklātu.	Był kupczyk, nie wiedział, co to jest bieda na świecie i pojechał konno biedy szukać.	A merchant had a son, who didn’t know what trouble meant in the world. And he rode on his horse in search of trouble.
Joj i satiejk jis sałdatu, wajcoj iz tu sałdatu:	Juoj i sateik jis saldatu, vaicoj iz tū saldatu:	Jedzie i spotyka żołnierza, pyta tego żołnierza:	He rode and met a soldier and asked him:
"Woj tu na zini, kur war badys dabot'?" –	“Voi tu nazini, kur var bādys dabuot?” –	„Czy nie wiesz, gdzie można biedy dostać?” –	“Don’t you know where one can get some trouble?”
"A wot i-liń tu morkâ, kur łynć marc, nuza-wiałć tu wysa płyks, i-liń pati dybyna i guli tu ti, dabosi badys!" –	“A vot īliņ tu muorkā, kur lync [lynus] mārc, nūzavelc tu vysa plyks, īlīņ [īlin] patī dybynā i guli tu tī, dabuosi bādys!” –	„A ot, wleź do moczuły, gdzie len moczą, rozbierz się do naga, wleź na samo dno i leż tam, dostaniesz biedy!”	“Well, climb into this pool where flax is retted, strip naked, climb to the very bottom and lay down there, then you’ll get trouble!”
Jis i nuza-wyłka, adza-gułas morkâ, a sałdats pa-jemia jô zyrgu, jô wysys driabiś i ajz-joja pacielu, a jis gul!	Jis i nūzavylka, adzagulās [atzagulās] muorkā, a saldats pajēme juo zyrgu, juo vysys drēbis i aizjuoja paceļu, a jis guļ!	On się rozebrał, położył się na moczule, a żołnierz wziął jego konia, i ubranie i pojechał, a ten leży!	He stripped, lay down in the pool, and meanwhile the soldier took his horse and all his clothes, and rode away, but he fell asleep!
Pa-gulejiś, iz-lejda, wieras, ka nawa nikûr nikô, –	Paguliejis, izleida, verās, ka navā nikur nikuo, –	Poleżał, wylazł, patrzy, że niema nic, że został nagi,	When he was done, he climbed out and saw that there wasn’t anything anywhere, –
płyks, jam kaŭns ciszi lełs, ka ti laŭd'ś stajgoj, –	plyks, jam kauns cīši lels, ka tī ļauds staigoj, –	wstydzi się ludzi, którzy przechodzą, –	he was naked, he was very much ashamed when people came along, –
wot jis skriń i i-skriń kaniepu stotâ i siad' ti da wokora.	vot jis skrīņ i īskrīņ kanepu stuotā i sēd tī da vokora.	więc zaczął uciekać i wbiegł do kopy konopi i siedział tam do wieczora.	so he ran away and into a field of hemp and sat there until evening.
Ajz-it jaŭ wokors, –	Aizīt jau vokors, –	Wieczorem zaczął się rozglądać	Evening came, –
a winaj bobaj bieja driabis iz-mozgotys, iz sietienis pakortys, –	a vīnai buobai beja drēbis izmozguotys, iz sietenis pakuortys, –	i zobaczył bieliznę wypraną, na płocie powieszoną, –	a woman had done her washing and hung the clothes on a fence, –
da-skrieja jis da sietienis, nu-rowia winu połogu i ap-zatyna ar ju, –	daskrēja jis da sietenis, nūruove vīnu pologu i apzatyna ar jū, –	przybiegł do płotu porwał jedno prześcieradło, obwinął się niem, a –	he ran to the fence, pulled off a sheet and wrapped himself in it, –
riadź ka ustoba, –	redz ka ustoba, –	widząc otwartą chatę, –	he saw a hut, –
a tiej bieja kalwa ustoba.	a tei beja kaļva ustoba.	była to kowala chata, –	it was a smith’s hut.
Jis i-goja kłusieniom, ajz-lejda ajz ciepla i nikas ju nariedzieja.	Jis īguoja kluseņom, aizleida aiz cepļa i nikas jū naredzēja.	wszedł cichutko i wlazł za piec, tak że nikt go nie widział.	He quietly entered the hut, climbed behin the oven and nobody saw him.
Kalwa na bieja satâ, jis braŭcia iz dzieraŭni uglu pierkt' i paścieja, szys jaŭ ilgi byŭś.	Kaļva nabeja sātā, jis brauce iz dzerauni ūgļu pierkt i pascēja (pasacēja), šys jau iļgi byus.	Kowala nie było w domu, pojechał był na wieś węgli kupić i zapowiedział, że się nie prędko wróci!	The smith wasn’t at home, he had gone to the village to buy coal and told [his wife] that he would be away for long.
A jej jaŭ wyss słyma jam gul, tiej kalwa sîwa;	A jej jau vys slyma guļ, tei kaļva sīva;	A ta kowalowa żona, wciąż choruje, –	The smith’s wife was always lying around sick.
ka wiejrs satâ, to jej słyma wajd', –	ka veirs sātā, to jei slyma vaid, –	jak tylko mąż w domu, to ona słaba, stęka –	When the smith was at home, she was sick, –
a ka wiejrs iz-braŭć, turiejź jej wasała.	a ka veirs izbrauc, tūreiz jei vasala.	a jak mąż wyjedzie, wtedy ona zdrowa.	but when the husband was gone, then she was well.
I bieja jej popa dałs par briŭgonu, –	I beja jei popa dāls par briuguonu, –	I miała ona kochanka, – syna popa, –	And the pope’s son was her lover, – [pope – orthodox priest]
wot jej pi-woriej kawys, pi-cap galiś ar ułom i piejragu pi-cap i ad jaŭ ar ju, ar tu briŭgonu.	vot jei pīvuorej kavys, pīcap galis ar ūlom i peiragu pīcap i ād jau ar jū, ar tū briuguonu.	ugotowała kawy, upiekła mięsa z jajami i bułek napiekła i zaprosiła swego kochanka, jedzą obydwoje.	now she was brewing coffee, frying meat with eggs and baking cakes, and then they ate, she and her lover.
A wiejram sa-łyŭza roti iz ciela, taj jis i grizias atpakal iz satu braŭkt' i wieras sîwa pa ługu, ka at-braŭć wiejrs!	A veiram salyuza roti iz ceļa, tai jis i grīzēs atpakaļ iz sātu braukt i verās sīva pa lūgu, ka atbrauc veirs!	Tymczasem mężowi złamał się wóz na drodze, tak że musiał się wrócić do domu i widzi żona przez okno, że jedzie mąż!	But the husband’s cart broke on the way, so he turned around and returned home. And the wife saw through the window that her husband was coming!
Wot jej mudri ułokni cieplî, kawu cieplî, piejragu zam gołwys, gułtâ, –	Vot jei mudri ūluokni ceplī, kavu ceplī, peiragu zam golvys, gultā, –	Prędko wzięła jajecznicę do pieca schowała, kawę do pieca, bułki pod poduszkę do łóżka, –	Quickly she put the fried eggs into the oven, the coffee into the oven, the cake under her pillow, –
popa dałs ajz ciepla ajz-skriń, a jej likas gułtâ i wajd' guładama.	popa dāls aiz cepļa aizskrīņ, a jei līkās gultā i vaid gulādama.	a syn popa za piec uciekł, ona zaś położyła się do łóżka i stęka leżąc.	the pope’s son ran behind the oven, and she herself lay down in bed and moaned.
It wiejrs ustobâ, soka: "Może tu iz-woriej aśt' ku mań?" –	Īt veirs ustobā, soka: “Može tu izvuorej āst kū maņ?” –	Wchodzi mąż do izby, mówi: „Może ugotowałaś zjeść co dla mnie?” –	Now the husband entered the hut and asked: “Can you make me something to eat?”
Jej soka: "Ok, Diwień!	Jei soka: “Ok Dīveņ!	Ona mówi: „Och, Boże!	She said: “Oh Lord!
ku ta iz-worieszkutia, ka na war i piza-cielt' nu gułtys?"	kū ta izvuoreiškūte, ka navar i pīzaceļt nu gultys?”	cóż ja ugotuję, skoro nie mogę wstać z łóżka?” –	How could I cook, as I can’t even get out of my bed?”
Pa-jemia kalwś gabaleniu majzis, woj ku jis ti at-roda i pa-jedia.	Pajēme kaļvs gabaleņu maizis, voi kū jis tī atroda i pajēde [paēde].	Wziął kowal kawałeczek chleba, i pojadł.	So the smith took a piece of bread or whatever he found there and ate.
A tys soka taj, kur badys miekleja, iz popa dału:	A tys soka tai, kur bādys meklēja, iz popa dālu:	A ten, który biedy szukał mówi tak, do syna popa:	Meanwhile the one who was looking for trouble said to the pope’s son:
"Eś saciejszu, ka tu tia esi, ajzciepla [!]."	“Es saceišu, ka tu te esi, aiz cepļa.”	„Ja powiem, że ty tu jesteś, za piecem!” –	“I’ll tell him that you are here, behind the oven.”
Jis prosa: "Na soki!" –	Jis prosa: “Na soki!” –	On prosi: „Nie mów!” –	“Don’t tell!” he begged.
"Ka at-dusi świejtu, to na-ściejszu!"	“Ka atdūsi sveitu, to nasceišu [nasaceišu]!”	„Jeżeli mi oddasz sukmanę, to nie powiem!” –	“If you give me your coat I won’t tell.”
Jis nu-wyłka świejtu, at-diewia jam, a jis otkajt' soka:	Jis nūvylka sveitu, atdeve jam, a jis otkait soka:	Tamten zdjął sukmanę, oddał mu, a ten znów mówi:	He took off his coat and gave it to him, but he said:
"Eś niŭ saciejszu!" –	“Es niu saceišu!” –	„Ja teraz powiem!” –	“Now I’ll tell!” –
Nu, na soki!" –	“Nu, nasoki!” –	„Nie mów!” –	“Don’t!”
"Ka at-dusi krakłu, to na ściejszu!"	“Ka atdūsi kraklu, to nasceišu [nasaceišu]!”	Jeżeli mi oddasz koszulę, to nie powiem!” –	“If you give me your shirt I won’t tell.”
Jis nu-wyłka, at-dud' jam krakłu.	Jis nūvylka, atdūd jam kraklu.	Tamten zdjął, oddał mu koszulę,	He took it off his shirt and gave it to him.
Jis taj pat' i jiŭzys nu jô daboja, i zobokys, i capuri, i wysu.	Jis tai pat i jiuzys nu juo dabuoja, i zuobokys, i capuri, i vysu.	potem i spodnie, i buty, i czapkę, wszystko mu oddał.	In the same way he got his trousers, his boots, his hat, everything.
Nu, i iz-lejda jis nu to ciepla i soka taj iz tu kalwi sadadams:	Nu, i izleida jis nu tuo cepļa i soka tai iz tū kaļvi sādādams:	Wtedy wylazł on z zapieca i mówi tak, do tego kowala:	Well, now he came forth from the oven and said to the smith, sitting down:
"Może ass ku aśt' i-dud' szam? –	“Može ass kū ast īdūd [īdūt] šam? –	„Nie masz tam dać mi co do zjedzenia?” –	“Maybe there is something to eat that can be given to me?”
Kalws soka na ass, sîwa wyss słyma gul i nikam iz-woriejt'. –	Kaļvs soka naass, sīva vys slyma guļ i nikam izvuoreit. –	Kowal mówi, że nie ma, bo żona wciąż słaba leży i nie ma komu zgotować! –	The smith said there wasn’t, his (my) wife is always lying around sick and there is nobody to cook [a meal].”
Jis soka: "Eś moku warażot', –	Jis soka: “Es muoku varažuot, –	A on mówi: „Ja umiem wróżyć,	He said: “I can do magic,
ka gribi, to warażoszu!" –	ka gribi, to varažuošu!” –	chcesz, to powróżę!” –	if you want, I’ll do magic!”
"Nu, warażoj!"	“Nu, varažuoj!”	„No, wróż!” –	“Well, do it!”
"Eś warażoszu, woj irajda cieplî gala ar ułys? Irajda!" –	“Es varažuošu, voi iraida ceplī gaļa ar ūlys? Iraida!” –	„Powróżę, czy jest w piecu mięso z jajami? Jest!” –	“I will conjure – is there meat with eggs in the oven? Yes, there is!”
Kalws da-it, paza-wier, ir gala i ułoknia i kawa, –	Kaļvs daīt, pazaver, ir gaļa i ūluokņa i kava, –	Kowal poszedł, patrzy, jest mięso i jajecznica i kawa, –	The smith goes and looks, there is meat and fried eggs and coffee.
izwałk, lik iz gołda, a jis soka taj:	izvalk, līk iz golda, a jis soka tai:	wydobył, postawił na stole, a tamten mówi tak:	He pulls it out and puts it on the table, but he said:
"Eś wial warażoszu!" –	“Es vēļ varažuošu!” –	„Ja jeszcze powróżę!” –	“I will do more magic!”
"Nu, warażoj!" –	“Nu, varažoj!” –	„No, wróż!” –	“Well, do it!”
"Woj irajda cukrys i piejragi zam gołwys, gułta? Irajda!" –	“Voi iraida cukrys i peirāgi zam golvys, gultā? Iraida!” –	„Czy jest cukier i bułka pod głową, w łóżku? Jest!” –	“Is there sugar and cakes under the pillow in the bed? Yes, there is!”
Da-it kalws, wieras, irajda!	Daīt kaļvs, verās, iraida!	Idzie kowal, patrzy, jest!	The smith goes, looks, there it is!
Iz-wałk, lik iz gołda i oba diwi pa-ad i paza-dzieras, a jis soka taj:	Izvalk, līk iz golda i oba divi paād i pazadzeras, a jis soka tai:	Wyciągnął, położył na stole i obydwaj jedzą i piją, a on mówi tak:	He pulls it out and puts it on the table, and the two of them eat and drink to their fill. And he says:
"Eś wial warażoszu!	“Es vēļ varažuošu!	„Ja jeszcze powróżę!	“I will do more magic!
Woj ir popa dałs ajz ciepla, płyks? Ir!..."	Voi ir popa dāls aiz cepļa, plyks? Ir!...”	Czy popa syn za piecem, nagi? Jest!...” –	Is there the pope’s son behind the oven, naked? Yes!...”
Wot sîwa jaŭ sôk raŭdot'!	Vot sīva jau suok rauduot!	„Tu żona zaczyła płakać:	Now the wife starts to cry!
"Na praŭda, na praŭda, wiejriń, ku jis małoj?	“Na pravda, na pravda, veiriņ, kū jis maloj?	„Nie prawda, nie prawda, mężulku, on kłamie?	“Not true, not true, darling, he’s telling lies!
Na kłaŭsi, ku jis duraks runoj!"	Naklausi, kū jis duraks runoj!”	Nie nsuchaj [słuchaj], co ten głupi gada!” –	Don’t listen to what this fool says!”
A wiejrs it' jaŭ wartus, –	A veirs īt jau vartūs, –	A mąż poszedł zobaczyć,	But the husband goes and looks,
wot popa dałs kaj skriś płyks pa durs, –	vot popa dāls kai skrīs plyks pa durs, –	popa syn jak skoczy nagi, wybiegł przez drzwi, –	there the the pope’s son runs naked through the door,
a kalwam bieja ciszi groznys suńćś, –	a kaļvam beja cīši groznys suņcs [suņs], –	a u kowala był bardzo zły pies, –	and the smith had a very fearsome dog, –
tys suńćś kaj giwa jam ajz gurna, taj wysu gurnu i at-rowia!	tys suņcs [suņs] kai giva jam aiz gurna, tai vysu gurnu i atruove!	ten pies chwycił go z tyłu i cały tyłek mu oderwał!	when this dog got him at the thigh, he tore off the whole thigh!
Pa-jemia kalwś wazu, jaŭ kriśtiaś soŭu sîwu, –	Pajēme kavļs vāzu, jau kristēs sovu sīvu, –	Wziął kowal kij, i zaczął chrzcić swoją żonę, –	The smith took a stick to beat his wife, –
i ajz-diewia jis jej!	i aizdeve jis jei [jai]!	dopiero jej zadał.	and he gave it to her!
Nu itos riejzis, jej jaŭ wasała pa-łyka, a ka jis at-it nu śmiadiś, to brukaśt's jam iz gołda sa-łykts jaŭ irajda!	Nu ituos reizis, jei jau vasala palyka, a ka jis atīt nu smēdis, to brūkasts jam iz golda salykts jau iraida!	Po tem wszystkiem, kobieta przyszła do zdrowia, a skoro mąż przychodził z kuźni, to śniadanie czekało go już na stole!	From this moment she has been well, and when he comes home from the smithy breakfast is already on the table for him!
A tys, kur badys na zynoa, jaŭ piec tô na miekleja wajra, ka jaŭ i-raŭdzieja badu!	A tys, kur bādys nazynoa, jau piec tuo nameklēja vaira, ka jau īraudzēja bādu!	A ten, który biedy nie znał, nie szukał jej więcej, bo i on biedę widział!	But the one who was looking for trouble didn’t look for it anymore, for he had seen trouble!