Ap trejim vuoceišim; Baśnie 21 (282-289)

Type: bajka

Comment: Ulanowska 1895

Access: public

Phrases

Orthographic	Translettering	Translation (PL)	Translation (EN)
21. Ap trejim wociejszim.	21. Ap trejim vuoceišim.	21. O trzech niemcach.	21. The three Germans
Dziejwoja biednys łatwiejts, bieja jam wierśś i tuksza kiawia, ciszi kuda, ka jam na bieja ar ku barot' ju wosor, ora jis ar ju ciszi pa mazieniam, ka jej na-śpiaja, nudzejbusia.	Dzeivuoja bednys latveits, beja jam vierss i tukša kēve, cīši kūda, ka jam nabeja ar kū baruot jū vosor, ora jis ar jū cīši pa mazeņam, ka jei naspēja, nūdžeibuse.	Żył biedny łotysz, miał wołu i chudą kobyłę, - bardzo chudą, bo nie miał czem jej karmić na wiosnę, – orał nią bardzo powoli, bo jej niesporo szło, głodna była.	There once was a poor Latvian, he had an ox and a skinny mare, very scrawny she was, because he didn’t have anything to give her in summer. He used to plough with the mare only tiny bits, for she was weak and exhausted.
I bieja jam wial gobułs aŭdakła, –	I beja jam vēļ gobuls audakla, –	Miał nadto jeszcze kawał płótna, –	He still had one piece of cloth,
jis pa-jemia, nu-niasia iz żydu, żyds diewia jam par tu dieśmit marcieniś majzis i drusku naŭdys, wysa wara-naŭda pa picys kapiejkys, wajrok kaj puś rubla.	jis pajēme, nūnese iz žydu, žyds deve jam par tū desmit mārcenis maizis i drusku naudys, vysa vara nauda pa pīcys kapeikys, vairuok kai pus rubļa.	wziął, zaniósł do żyda, żyd dał mu za to dziesięć funtów chleba i trochę pieniędzy miedziaków po pięć kopiejek, przeszło na pół rubla.	and he took it and brought it to the Jew. The Jew gave him for it ten pounds of bread and a little money, all copper money in five kapecks, more than half a rouble.
Jis ajz-jiŭdzia kiawi, sôka art' i wyss, aradams, świdia naŭdu wogâ, a kaj da-arś da goła, tułajk dzan atpakal i tu naŭdu łosa.	Jis aizjiudze kēvi, suoka art i vys, aradams, svīde naudu vogā, a kai daars da gola, tūlaik dzan atpakaļ i tū naudu losa.	Zaprzągł klacz, zaczął orać i wciąż, orząc, rzucał pieniądze w bruzdę, a doorawszy do końca, wracał nazad i te pieniądze zbierał.	He harnessed the mare and began to plough. While ploughing he threw the money into the furrow, but when he had reached the end he went back and gathered the money.
Piec to, iz tu pusi dzan wogu i otkajt' taj pat' dora.	Piec tuo, iz tū pusi dzan vogu i otkait taipat dora.	Potem, w tamtą stronę znowu orał bruzdę i znowu tak samo robił.	Then he did the same towards the other side.
Godas, ka braŭć trejs wociejszi bogoti, ar czetrim zyrgim, szmukâ kalaskâ, –	Godās, ka brauc treis vuoceiši boguoti, ar četrim zyrgim, šmukā kaļaskā, –	Trafiło się, że jechali trzej niemcy bogaci czterema końmi, pięknym powozem, –	It so happened that three rich Germans came along, in a pretty barouche with four horses.
ji tiŭleń saza-triŭka i wieras ku jis ti łosa pa wogu?	jī tiuleņ sazatriuka i verās kū jis tī losa pa vogu?	stanęli i patrzą, co on tam zbiera w bruździe?	They stopped at once and watched: what was he gathering from the furrow?
Nu-stoja i wajcoj, a jis roda jim saŭja naŭda i soka:	Nūstuoja i vaicoj, a jis ruoda jim sauja nauda i soka:	Stanęli i pytają, a on pokazuje im garść pieniędzy i mówi:	They stood and asked and he showed them a handful of money and said:
"A wot mań ira tajda kiawia, kur dierśna ar wara-naŭdu!	"A vot maņ ira taida kēve, kur diersna ar vara naudu!	"Mam ja taką klacz, która s.. miedzianemi pieniędzmi!	“I have such a horse that shits copper money!
Eś tagad biednys, na turu ku jej dud' aśt', to jej ar wara dierśna, a ka eś dudu jaj griŭdieniu pi-aśt', to jej tułajk dierśna ar sudobra i ar załta!"	Es tagad bednys, naturu kū jei [jai] dūd [dūt] āst, to jei ar vara diersna, a ka es dūdu jai griudeņu pīāst, to jei tūlaik diersna ar sudobra i ar zalta!"	Biedny jestem nie mam co jej dać jeść, dlatego miedzią s.., a kiedy karmi ją ziarnem, to ona wtedy s.. srebrem i złotem!" –	I am poor, I don’t have anything to feed her, so she shits copper, but when I give her some oats to eat then she’ll shit silver and gold!”
Wociejszi briejniś i prosa, łaj jis jim por-dut' tu kiawi, a jis na grib, jis ni par ku na por-duszkys!	Vuoceiši breinīs i prosa, lai jis jim puordūt [puordūd] tū kēvi, a jis nagrib, jis niparkū napuordūškys!	Niemcy dziwią się i proszą, żeby im sprzedał tę klacz, a on nie chce, powiada, że za nic nie sprzeda!	The Germans marvelled and asked him to sell them the mare, but he refused, he said he wouldn’t sell it at any price!
tajda kiawia dorga! jam poszim wajag! –	taida kēve duorga! jam pošim vajag! –	taka klacz droga! samemu potrzebna! –	Such a worthy mare! He needed it himself!
Sôk targowotiś, nu, ku ta dariet ar jus? por-duszkys!	Suok targovuotīs, nu, kū ta darēt ar jūs? puordūškys!	Zaczynają targować się, cóż robić? zgadza się sprzedać!	They started to negotiate, well, what could he do with them? He agreed to sell!
łaj i-dud’ pa tyŭkstuszu rublu sieŭ kurs i diŭ zirgi, taj por-duszkys jaŭ!	lai īdūd pa tyukštūšu rubļu sevkurs i div zirgi, tai puordūškys jau!	żąda, żeby mu dał tysiąc rubli każdy i dwa konie w dodatku!	They should give him a thousand roubles each and two horses, and he’d sell.
Ji diewia jam pa tyŭkstuszu rublu, diŭ zyrgu iz-jiŭdzia nu kalaskys, kiewiejti pi-sieja pakala i nu-braŭcia.	Jī deve jam pa tyukstūšu rubļu, div zyrgu izjiudze nu kaļaskys, kēveiti pīsēja pakaļā i nūbrauce.	Dali mu po tysiąc rubli każdy, dwa konie wyprzęgli z powozu, klacz przywiązali z tyłu i pojechali.	They gave him thousand roubles each, unhitched two horses, tied the mare at the rear and drove away.
I łatwiejts nu-braŭcia tiŭleń iz mistu, nu-pierka wysa kô, kas jam wajadzieja diel dziejwis, tos diŭ zirgi por-diewia, kab jos na byŭtu ni ślidis pi jô, cytu sieŭ nu-pierka, tiejrumu ap-ora i bieja jam gon wysa kô.	I latveits nūbrauce tiuleņ iz mīstu, nūpierka vysa kuo, kas jam vajadzēja deļ dzeivis, tuos div zirgi puordeve, kab juos nabyutu ni slīdis pi juo, cytu sev nūpierka, teirumu apora i beja jam gon vysa kuo.	I łotysz pojechał zaraz do miasta, nakupił wszystkiego, co mu trzeba było do gospodarstwa, konie sprzedał, żeby ich nie było ani śladu u niego, inne sobie kupił, pole zaorał i miał wszystkiego dość.	The Latvian went at once to town and bought everything he needed for the household. He sold the two horses so that there was no trace of them, bought another one for himself. He ploughed his field and had enough of everything.
Porgoja niediela, jis dumoj:	Puorguoja nedeļa, jis dūmoj:	Minął tydzień, myśli on:	A week passed and he thought:
"Nu, ti wociejszi byŭś mudri tia, gribieszkusz at-jimt' naŭdu i zyrgs, byŭś bada!.. ku ta dariet'?..	"Nu, tī vuoceiši byus mudri te, gribēškūš [gribēškūšs] atjimt naudu i zyrgs [zyrgus], byus bāda!.. kū ta darēt?..	"Niemcy prędko tu będą, zechcą odebrać pieniądze i konie, będzie bieda!... co tu robić?...	“Well, the Germans will soon be here and will want to take away the money and the horses – there will be trouble! What shall I do?”
Nu-goja jis iz mieżu, stajgoja, stajgoja, wieras, zam kriŭmu gul wyłks, jis dumoja, ka nadziejws, –	Nūguoja jis iz mežu, staiguoja, staiguoja, verās, zam kriumu guļ vylks, jis dūmuoja, ka nadzeivs, –	Poszedł do lasu, chodził, chodził, patrzy, pod krzakiem leży wilk, zdawało się, że nieżywy, –	He went to the wood and walked around and around. Suddenly he saw a wolf lying under a bush, he thought it was dead.
dagoja kłotu, riadź, ka jis pyŭsz, tik ajz-midźś.	daguoja kluotu, redz, ka jis pyuš, tik aizmidzs.	zbliżył się, widzi, że oddycha, tylko zasnął.	He went near and saw that it breathed, it was only asleep.
Jis pa-jemia wierwi, pa-tajsieja pietli i świdia kłusieniom tam wyłkam iz kokła, –	Jis pajēme viervi, pataisēja petli i svīde kluseņom tam vylkam iz kokla, –	Wziął powróz, zrobił pętlę i rzucił cichutko temu wilkowi na szyję,	He took a rope, made a noose and threw it quietly around the wolf’s neck.
pieczok ap-sieja wierwi ap kuku i kaj ajz-klidzia, wyłks saza-triŭka, raŭśtiejaś, sa-wyłka pietli iz kokła, sôka żniaŭgtiś i pa-krita pi ziamiś.	piečuok apsēja viervi ap kūku i kai aizklīdze, vylks sazatriuka, raustējās, savylka petli iz kokla, suoka žņaugtīs i pakrita pi zemis.	potem uwiązał powróz koło drzewa i jak krzyknął, wilk porwał się, szarpnął się, zaciągnął pętlę na szyi, zaczął dusić się i upadł na ziemię.	Then he tied the rope around a tree and yelled – the wolf jerked, twitched, pulled the noose tight around the neck, started to choke and fell down.
Jis tułajk pa-jemia, ap-tyna jam łabi purnu, kab jis na waratu kuśt' jam i nu-wiadia ju iz satu.	Jis tūlaik pajēme, aptyna jam labi purnu, kab jis navarātu kūst jam i nūvede jū iz sātu.	On wtedy wziął, obwinął mu dobrze pysk, żeby nie mógł kąsać i poprowadził do domu.	At this point he took it, wrapped its snout tightly so that it couldn’t bite him and brought it home.
Ajz-śladzia kłowâ, baroja łabi tu wyłku, jis pa-łyka wujkłys, diel tam ka zwieri na pa soŭaj walaj nawa tajdi bajlejgi. –	Aizslēdze kluovā [klāvā], baruoja labi tū vylku, jis palyka vuiklys, deļ tam ka zvieri na pa sovai vaļai navā taidi baileigi. –	Zamknął w chlewie, karmił dobrze tego wilka, tak że zrobił się łaskawy, gdyż, zwierzęta, które nie są na swobodzie, nie są takie dzikie. –	He locked the wolf into the cattle shed, fed it well and it became tame, for if beasts are not living wild, they do not fear.
A ti wociejszi, tam łajkam, turiaja kiawi pa niedielaj, pa priszku wacokijs, pieczok widiszkijs, pieczok jaŭnokijs.	A tī vuoceiši, tam laikam, turēja kēvi pa nedeļai, paprīšku vacuokijs, piečuok vidiškijs, piečuok jaunuokijs.	A ci niemcy tymczasem, trzymali klacz po tygodniu, najpierw starszy, potem średni, potem młodszy.	Meanwhile the Germans kept the mare each for a week, first the eldest, then the middle one, then the youngest.
Tys wacokijs pa-tajsieja szmuku śtilendżi i bołtu połogu kłoja jej zamu diel załta naŭdys, kur jej dzierszkutia, a załta naŭdys na paza-rodieja wyss!	Tys vacuokijs pataisēja šmuku stilendži i boltu pologu kluoja jei [jai] zamu deļ zalta naudys, kur jei dzierškūte [dierškūte], a zalta naudys napazaruodēja vys!	Ten starszy zrobił ładną przeorynę i białe prześcieradło podścielał jej dla złotych pieniędzy, a złote pieniądze nie pokazały się wcale.	The eldest made a pretty stall and laid a white blanket on the floor for the gold money that she would shit. But the gold didn’t show up at all!
Ka wacokijs apza-monieja, jis na piza-zyna utram, tik nu-syŭtieja jam kiawi i pi-rakśtieja taj:	Ka vacuokijs apzamonēja, jis napīzazyna ūtram, tik nūsyutēja jam kēvi i pīrakstēja tai:	Skoro starszy się oszukał, nie przyznał się drugiemu, tylko posłał mu klacz i napisał tak:	When the eldest awoke to the truth, he didn’t tell the second German, but sent him the mare with a note saying:
"Jaŭ munys tyŭkstuszys rublu aca-grizias!" –	"Jau munys tyukstūšys rubļu acagrīzēs [atzagrīzēs]!" –	"Już moje tysiąc rubli wróciły mi się!" –	“My thousand roubles have already returned!”
Widiszkijs taj pat' kiawi baroja, połogu kłoja, stali tajsieja ciszi, a ka i-raŭdzieja, ka załta naŭdys nawa, nu-syŭtieja jaŭnokajam brolam i na pi-rakśtieja jam niko, łaj jis patś pa-raŭga!	Vidiškijs taipat kēvi baruoja, pologu kluoja, stali taisēja cīši, a ka īraudzeja, ka zalta naudys navā, nūsyutēja jaunuokajam bruoļam i napīrakstēja jam nikuo, lai jis pats parauga!	Średni tak samo klacz karmił, prześcieradło podścielał, stajnię zamykał, a kiedy zobaczył, że złotych pieniędzy niema, posłał młodszemu bratu i nie napisał mu nic, chcąc, żeby sam spróbował!	The middle one fed the mare, spread out a blanket and shut the stable, but when he noticed that there was no gold he sent [the mare] to the youngest brother and didn’t write anything – he should try for himself!
A tys jaŭnokijs bieja napacitiejgs, ka paza-wiera, ka naŭdys nawa, ajza-sierdiaja ciszi!	A tys jaunuokijs beja napacīteigs, ka pazavēra [pazavēre], ka naudys navā, aizasierdēja cīši!	A ten młodszy był niecierpliwy, kiedy zobaczył, że pieniędzy niema, zgniewał się bardzo!	But this youngest was impatient. When he saw that there was no money he got very angry!
Tiŭleń ajz-jiŭdzia zyrgs, nu-braŭcia iz winu broli, nu-braŭcia iz utru, pirunoja, ka wajag braŭkt' iz tu łatwiejti, naŭdu soŭu at-jimt'!	Tiuleņ aizjiudze zyrgs, nūbrauce iz vīnu bruoli, nūbrauce iz ūtru, pīrunuoja, ka vajag braukt iz tū latveiti, naudu sovu atjimt!	Zaraz zaprzągł konie, pojechał do jednego brata, pojechał do drugiego, mówi, że trzeba jechać do tego łotysza, pieniądze swoje odebrać!	At once he harnessed his horse and rode first to one, then to the other brother and convinced them that they should go to the Latvian and get their money back.
Atbraŭć ji, a tys łatwiejts, kaj riejzia, iz-it nu kława kur wyłks jam ajz-tajsiets, –	Atbrauc jī, a tys latveits, kai reizē, izīt nu klāva kur vylks jam aiztaisēts, –	Przyjeżdżają, a ten łotysz, jak raz wychodzi z chlewa, gdzie wilk był zamknięty. –	They went, and the Latvian at once went out to the shed where he kept the wolf enclosed.
ji tiŭleń iz ju ar klikszonu, ar łomoszonu,	jī tiuleņ iz jū ar klīkšonu [klīgšonu], ar lomuošonu,	Oni zaraz do niego z krzykiem, z łajaniem:	They jumped at him with shouting and berating:
"Tu mums apmonieja ar kiawi, at-dud' myŭsu naŭdu!" –	"Tu mums apmuonēja [apmuonieji] ar kēvi, atdūd myusu naudu!" –	"Ty nas oszukałeś z klaczą, oddaj nasze pieniądze!" –	“You have tricked us with the mare, give us our money back!”
A łatwiejts at-soka pa mazieniam:	A latveits atsoka pa mazeņam:	A łotysz odpowiada po malutku:	But the Latvian answered quietly:
"Ok, kungi, kungi, kab eś jiŭs nikod na radzatu!	"Ok, kungi, kungi, kab es jius nikod naradzātu!	"Och, panowie, panowie, żebym ja was nigdy nie widział!	„Och, gentlemen, gentlemen, if only I had never seen you!
eś caur jiŭs nałajmiejgs pa-łyku!	es caur jius nalaimeigs palyku!	ja przez was nieszczęślwy zostałem!	Because of you I have become unlucky!
Eś jaŭ jiŭsu naŭdu na turu wajra!	Es jau jiusu naudu naturu vaira!	Ja już waszych pieniędzy nie mam więcej!	I don’t have your money anymore!
Laŭd's sa-krita iz mania, kas pa-zyczeja [!], a kas otkon ap-zoga mani, eś tagad biediejgoks, kaj bieju sieniok!	Ļauds sakrita iz mane, kas pazyčēja, a kas otkon apzoga mani, es tagad bēdeiguoks, kai beju seņuok!	Ludzie zbiegli się do mnie; kto pożyczył, a kto znów okradł mię, ja teraz biedniejszy, niż byłem dawniej!" –	Folk came to me and borrowed, others stole from me, now I am poorer than I was before!”
Ti wociejszi wajcoj: "A kas tieŭ kławâ irajda?" –	Tī vuoceiši vaicoj: "A kas tev klāvā iraida?" –	Ci niemcy pytają: "A co tam masz w chlewie?" –	The Germans asked: “What do you have in the shed?”
"A wucyns mań ti ira!" –	"A vucyns maņ tī ira!" –	"Barana tam mam!" –	“A ram I have there.”
Ji paza-wier, briejniś, kas tys par wucynu tajdu, ka biez rogu, pira rajba, ar pałakom aŭsim!	Jī pazaver, breinīs, kas tys par vucynu taidu, ka bez rogu, pīra [pīre] raiba, ar palākom ausim!	Zaglądają, dziwią się, co to za baran taki, bez rogów, z łbem pstrokatym, z szaremi uszami!	They watched and marvelled, what kind of ram was that without horns, with a chequered forehead and grey ears!
Łatwiejts soka: Tys cytys kieniśtś wucyns! –	Latveits soka: Tys cytys kienists vucyns! –	Łotysz mówi: "To zagraniczny baran!" –	Said the Latvian: “This is a ram from foreign lands!”
Ji wajcoj: "A woj jis łobs diel wuszku?" –	Jī vaicoj: "A voi jis lobs deļ vušku?" –	Oni pytają: "A czy dobry dla owiec? –	Ask they: “Is it good for the sheep?”
"Ok, kungi, – ciszi łobs!	"Ok, kungi, – cīši lobs!	"Och, panowie, – bardzo dobry!	“Och, gentleman – it is very good!
Jam war i-dud' kocz symtu wuszku, jis ar wysim iza-jaktiosiś!" –	Jam var īdūd [īdūt] koč symtu vušku, jis ar vysim izajāktiuosīs [izajāktuosīs]!" –	Można mu dać choć sto owiec, on ze wszystkiemi da sobie rady!" –	Give him a hundred sheep and it gets them all done!”
"To dud' mums tu wucynu, ka na wari at-dud' naŭdys!" –	"To dūd mums tū vucynu, ka navari atdūd [atdūt] naudys!" –	"To daj nam tego barana, jeżeli nie możesz oddać pieniędzy!" –	“Then give us this ram if you can’t return the money!”
"Na, kungi, eś na waru! tys ciszi dorgs wucyns, ar ku eś patś pa-likszu?" –	"Na, kungi, es navaru! tys cīši duorgs vucyns, ar kū es pats palikšu?" –	"Nie panowie, ja nie mogę! to bardzo drogi baran, z czem ja sam zostanę?" –	“No, gentlemen, I can’t! This is a very worthy ram, what will be left for me?”
"To por-dud'!" –	"To puordūd!" –	"To sprzedaj!" –	“Then sell it!”
"Na, na waru! mań patim wajadziejgs!" –	"Na, navaru! maņ patim vajadzeigs!" –	"Nie, nie mogę! mnie samemu potrzebny!"	“No, I can’t! I need it myself!”
Wociejszi iza-mielsiaś, ka por-dud' i por-dud', cik gribi, moksosim tieŭ! –	Vuoceiši izameļsēs, ka puordūd i puordūd, cik gribi, moksuosim tev! –	Niemcy zapalają się, sprzedaj i sprzedaj, wiele chcesz, zapłacimy ci! –	The Germans ranted and told him to sell it again and again, they would pay whatever he wanted!
Nu, ku ta pa-dariet? Łaj szô gajsta!	Nu, kū ta padarēt? Lai šuo gaista!	"Co robić! Niech moje zginie!	Well, what could he do? Be it!
Ka duszkusz pa diwi tyŭkstuszys sieŭ kur, taj por-duszkys jaŭ!	Ka dūškūš [dūškūšs] pa divi tyukstūšys sevkur, tai puordūškys jau!	Dajcie po dwa tysiące każdy, tak sprzedam!"	If they gave him two thousands each then he would sell!
Wociejszi pa-dumoja, pa-runoja, iz-jemia naŭdys, diewia jam pa diŭ tyŭkstuszys sieŭ kurs:	Vuoceiši padūmuoja, parunuoja, izjēme naudys, deve jam pa div tyukstūšys sevkurs:	Niemcy pomyśleli, pogadali. wyjęli pieniądze, dali mu po dwa tysiące każdy	The Germans thought for a while, took out the money, gave him two thousands each.
Nu, wot wucyns jus jaŭ!	Nu, vot vucyns jūs jau!	i biorą barana!	Now they had the ram!
Tys łatwiejts pi-wujcieja jus, ku ar ju dariet, kab ju kławâ nałajst, a wysu wuszku sa-dziejt' pyŭniâ, cyssu pa-kłot' i tu wucynu iz nakt's iz ju da-łajst', to byŭs ciszi szmukys ajliś jerieni! –	Tys latveits pīvuicēja jūs, kū ar jū darēt, kab jū klāvā nalaist, a vysu vušku sadzeit pyunē, cyssu [cysu] pakluot i tū vucynu iz nakts iz jū dalaist, to byus cīši šmukys ailis jēreni! –	Łotysz nauczył ich, co z nim robić, i żeby go do chlewa nie puszczać, a wszystkie owce spędzić do stodoły, słomy posłać i tego barana na noc do nich puścić, to będzie bardzo ładny gatunek jagniąt! –	The Latvian taught them what to do with the ram: they should not put it into the sheep pen but drive all sheep into the barn, spread straw and let the ram in for the night, then there would be a very pretty breed of lambs!
Ji pa-jemia, wad tu wyłku, –	Jī pajēme, vad tū vylku, –	Wzięli, wiozą tego wilka, –	They took the ram and led it away.
pa priszku, pa-jemia ju wacokijs brols, łyka iz nakti nu-dziejt' pyŭniâ symts pićdieśmit wuszku, cyssu pa-kłot' iz wyds, tu wucynu i-łajśt' i ajz-ślagt' iz atsłagys.	paprīšku, pajēme jū vacuokijs bruoļs, lyka iz nakti nūdzeit pyunē symts pīcdesmit vušku, cyssu [cysu] pakluot iz vyds, tū vucynu īlaist i aizslēgt iz atslāgys.	najpierw, wziął go starszy brat, kazał na noc spędzić do stodoły sto piędziesiąt owiec, słomy posłać na środku, tego barana wpuścić i zamknąć na zamek.	First the eldest brother took it. He ordered to drive five hundred sheep together in the barn for the night, to spread straw in the middle, let in the ram and lock with a key.
Rejt at-it, jaŭ wysys wuszkys gotowys, ajz-gristys gul gubâ iz cyssu!	Reit atīt, jau vysys vuškys gotovys, aizgrīstys guļ gubā iz cyssu [cysu]!	Nazajutrz przychodzi, już wszystkie owce gotowe, porżnięte leżą na kupie, na słomie!	In the morning he came and all the sheep were dead, they lay in a heap on the straw!
Jis pa-jemia tu wucynu, nu-syŭtieja widiszkiejam brolam, pi-rakśtieja gromotu:	Jis pajēme tū vucynu, nūsyutēja vidiškējam bruoļam, pīrakstēja gruomotu:	Wziął tego barana, posłał średniemu bratu, napisał list:	He took the ram and sent it to the middle brother and wrote him a letter:
"Briśmiejgi łobs wucyns! par winu nakti wysys wuszkys apijtis!" –	"Brīsmeigi lobs vucyns! par vīnu nakti vysys vuškys apītis!" –	"Okrutnie dobry baran! przez jedną noc wszystkie owce obiegane!" –	“Terribly good ram! In one night it has battered all the sheep!”
Widiszkijs brols dumoja, ka jis tajds łobs i ira, nu-dzyna soŭys wuszkys pyŭniâ, cyssu iz wyds pa-kłoja, wucynu ar wuszkom ajz-śladzia, –	Vidiškijs bruoļs dūmuoja, ka jis taids lobs i ira, nūdzyna sovys vuškys pyunē, cyssu [cysu] iz vyds pakluoja, vucynu ar vuškom aizslēdze, –	Średni brat myślał, że naprawdę taki dobry, spędził swoje owce do stodoły, słomy na środku posłał, barana z owcami zamknął, –	The middle brother thought it really was good, drove his sheep into the barn, spread straw in the middle, locked the ram in with the sheep…
iz rejta at-run wysys gubâ, kajdu symts picdieśmit gobułu, woj wajrok!	iz reita atrūn vysys gubā, kaidu symts pīcdesmit gobulu, voi vairuok!	nazajutrz znajduje wszystkie na kupie, jakie sto pię(ć)dziesiąt sztuk, czy więcej!	In the morning he found them all on a heap, about one hundred and fifty, or more!
Pa-jemia wucynu, nu-syŭtieja jaŭnokajam, pi-rakśtieja gromotu i pa lileja wucynu, ka ciszi łobs diel wuszku!	Pajēme vucynu, nūsyutēja jaunuokajam, pīrakstēja gruomotu i palīlēja vucynu, ka cīši lobs deļ vušku!	Wziął barana, posłał młodszemu, napisał list i pochwalił barana, że bardzo dobry dla owiec!	He took the ram and sent it to the youngest, and wrote a letter and praised the ram that it was very good for the sheep!
Wot tys wucyns i jaŭnokajam taj pat' sa-rieja wysys wuszkys, a jis biejis korstys sîrds, tiŭleń ajz-jiŭdza zyrgu, nu-braŭcia iz brolim, pa-klidzia, paza-łomoja i pi-runoja, kab braŭktu, naŭdys soŭys dabotu atpakal nu łatwiejsza.	Vot tys vucyns i jaunuokajam taipat sarēja vysys vuškys, a jis bejis korstys sirds, tiuleņ aizjiudza [aizjiudze] zyrgu, nūbrauce iz bruolim, paklīdze, pazalomuoja i pīrunuoja, kab brauktu, naudys sovys dabuotu atpakaļ nu latveiša.	Ten baran i młodszemu tak samo podusił wszystkie owce, a że był gniewliwy, zaraz zaprzągł konie, pojechał do braci, nakrzyczał, nałajał i namówił, żeby jechać, pieniądze odebrać od łotysza.	So this ram finished off the youngest brother’s sheep in the same way. But he was hot-blooded and immediately harnessed his horse, rode to his brothers, shouted and berated and convinced them to go and get their money back from the Latvian.
A łatwiejts gajdieja jaŭ, ka at-braŭkś, pa-jemia wiersi, nu-kowa, asznia pi-łajdia bludâ, odu nu-plasia, tu odu pa-jemia, ap-maŭcia bobaj iz płykys misys, ap-sieja łabi zam cielu, aśti diewia iz kokła, kaj bizi, –	A latveits gaidēja jau, ka atbrauks, pajēme viersi, nūkuova, ašņa pīlaide bļūdā, uodu nūplēse, tū uodu pajēme, apmauce buobai iz plykys mīsys, apsēja labi zam ceļu, asti deve iz kokla, kai bizi, –	A łotysz czekał już, że przyjadą, wziął wołu, zarznął, krew spuścił do miski, skórę zdjął, tę skórę włożył babie na gołe ciało, obwiązał dobrze pod kolanami, ogon dał na szyję, jak warkocz, –	Meanwhile the Latvian was waiting for them to come. He took an ox and slaughtered it, let the blood into a bowl, tore off the skin and wrapped it around his naked wife, bound it tight under the knees, put the tail at her neck as a braid –
aśni roz-jaŭcia ar jiŭdini i saleja jaj zam odys.	asni rozjauce ar jiudini i salēja jai zam uodys.	krew rozmieszał z wodą i wlał jej za skórę.	he mixed the blood with water and poured it under the skin.
Piec tô, boba apza-wyłkas i stajgoja pa ustobu, a jis acaguła słyms i gul.	Piec tuo, buoba apzavylkās i staiguoja pa ustobu, a jis acagula [atzagula] slyms i guļ.	Potem baba ubrała się i chodziła po izbie, a on położył się niby słaby i leży.	Afterwards his wife dressed and walked around the cottage, while he lay down as if sick, and slept.
At-braŭć wociejszi ar borszunu, ar łomoszonu, lik soŭu naŭdu at-dud', a jis gul, nakuśt'!	Atbrauc vuoceiši ar buoršunu [buoršonu], ar lomuošonu, līk sovu naudu atdūd [atdūt], a jis guļ, nakust!	Przyjeżdżają niemcy z swarem, z łajaniem, każą swoje pieniądze oddać, a on leży, nie rusza się!	Along came the Germans with shouting and berating, ordered to give back their money, but he lay there and didn’t move.
Da-it boba pi jô, griŭsta ju, łaj całtus, ka at-braŭcia kungi, a jis wajd' i naza-ciel!	Daīt buoba pi juo, griusta jū, lai caltūs, ka atbrauce kungi, a jis vaid i nazaceļ!	Podchodzi baba do niego, szturcha go, żeby wstawał, że przyjechali panowie, a on stęka i nie wstaje!	His wife went to him and shook him, he should get up, the gentlemen had come, but he moaned and didn’t rise!
Ka jaŭ boba pa-boda jam, jis, kaj triŭkas, – giwa nazi nu gołda i bobaj griŭdia sonûs.	Ka jau buoba paboda jam, jis, kai triukās, – giva nazi nu golda i buobai griude suonūs.	Kiedy już baba nadokuczała mu, on, jak skoczy – chwycił nóż ze stołu i babie pchnął w bok.	When his wife insisted, he jumped, took a knife from the table and stabbed his wife in the side.
Boba ajza-klidzia, sôka aśnis skrit' ar szkaŭdieri, jej pa-krita pi ziamiś, sôka kultiś ar kojom, ar rukom, iza-śtijpia i gul nadziejwa!	Buoba aizaklīdze, suoka asnis skrīt ar škauderi, jei pakrita pi zemis, suoka kuļtīs ar kuojom, ar rūkom, izastīpe i guļ nadzeiva!	Baba krzyknęła, krew zaczęła lać się strumieniem, baba padła na ziemię, zaczęła trzepotać nogami, rękami, wyciągnęła się i leży nieżywa!	The wife cried out, blood started running in a flush, she fell down, flailed her arms and legs, stretched and lay dead!
Wociejszi nuza-biejda, a łatwiejts sôka raŭdot' i żałotiś:	Vuoceiši nūzabeida, a latveits suoka rauduot i žāluotīs:	Niemcy przestraszyli się, a łotysz zaczął płakać i narzekać:	The Germans got scared and the Latvian began to cry and to complain:
"Ok, kungi, kungi, ku jiŭs mań padariejat!	"Ok, kungi, kungi, kū jius maņ padarējat [padarējot]!	"Och, panowie, panowie, coście mi zrobili!	“Oh, gentlemen, gentlemen, what have you done to me!
Kab eś na byŭtu nikod riedziejis jiŭsu naŭdys!	Kab es nabyutu nikod redziejis jiusu naudys!	Żebym ja nigdy nie był widział waszych pieniędzy!	If only I had never seen your money!
Kajda mań nałajmia nu-tyka caŭr jiŭsim!	Kaida maņ nalaime nūtyka caur jiusim!	Jakie mię nieszczęście spotkało przez was!	What misfortune I got because of you!
Tagad i naŭdys nawa i bobu eś soŭu nu sirzu nu-kowu!...	Tagad i naudys navā i buobu es sovu nu sirzu [siržu] nūkuovu!...	Teraz i pieniędzy nie mam, i babę swoją ze złości zabiłem!..	Now there is no money left and I have killed my wife in my wrath!
Nu, ku mań dariet?"...	Nu, kū maņ darēt?"	Co tu począć?"...	What can I do?”
Paza-wiera iz sinys, kur iz wadiejszi bieja pa-korta piejcka. –	Pazavēra [pazavēre] iz sīnys, kur iz vadzeiši beja pakuorta peicka. –	Spojrzał na ścianę, gdzie na koliku był powieszony bat. –	He looked at the wall, where a little whip was hung behind the Germans.
"Nu, soka, – łajmia muna, ka mań tiej piejcka wial ira!	"Nu, soka, – laime muna, ka maņ tei peicka vēļ ira!	"No, mówi, - szczęście moje, że mam jeszcze ten bat!	“Well”, he said, “it’s my luck I have still this little whip!
Może es wial at-grizszu badu soŭu!" –	Može es vēļ atgrīzšu bādu sovu!" –	Może jeszcze odwrócę biedę swoją!" –	Maybe I can still turn around my trouble!”
Giwa piejckui, sôka bobaj siśt' par dziejsłom!	Giva peickui [peicku], suoka buobai sist par dzeislom!	Chwycił bat i zaczął babie bić po łydkach!	He took the whip and began to whip his wife’s thighs.
I-syta riejzi, boba paza-kustynoja, –	Īsyta reizi, buoba pazakustynuoja, –	Uderzył raz, baba poruszyła się, –	He hit her once and the wife moved a little,
syta utru riejzi, boba ajza-wajdieja, –	syta ūtru reizi, buoba aizavaidēja, –	uderzył drugi raz, baba stęknęła, –	he hit her twice and the wife moaned,
syta treszu riejzi, boba sôka ar kojom i ar rukom kultiś!	syta trešu reizi, buoba suoka ar kuojom i ar rūkom kuļtīs!	uderzył trzeci raz, baba zaczęła nogami i rękami trzepać!	he hit her thrice and the wife began to flail her arms and legs!
Tułajk giwa ju ajz aśtiś, kur bieja par bizi, pa-ciela iz aŭkszi, wial cik rejzu i-syta, boba paza-statieja iz koju, sôka płaŭksiśt', śmitiś i doncot' pa ustobu!	Tūlaik giva jū aiz astis, kur beja par bizi, pacēļa [pacēle] iz aukši [augši], vēļ cik reizu [reižu] īsyta, buoba pazastatēja iz kuoju, suoka plauksist, smītīs i doncuot pa ustobu!	Chwycił ją za ogon, który był jako warkocz, podniósł w górę, jeszcze kilka razy uderzył, baba stanęła na nogi, zaczęła klaskać w dłonie, śmiać się i tańczyć po izbie!	Now he took her by the tail which was her braid, raised her, hit her some more, and the wife stood on her feet, clapped her hands, laughed and danced around the cottage!
Wociejszi wieras kaj iz briejnuma, ajza-gribieja, kab jim tos piejckys dabotu, tiuleń pi łatwiejsza kab por-dutu! –	Vuoceiši verās kai iz breinuma, aizagribēja, kab jim tuos peickys dabuotu, tiuleņ pi latveiša kab puordūtu! –	Niemcy patrzą jak na dziwo, zachciało im się tego bata, zaraz do łotysza, żeby sprzedał! –	The Germans watched this wonder, they desired to have this little whip and at once asked the Latvian to sell it.
"Na, kungi, – eś na waru! mań niko jaŭ na palikś!	"Na, kungi, – es navaru! maņ nikuo jau napaliks!	"Nie, panowie, – nie mogę! mnie nic już nie zostanie!	“No, gentlemen, I can’t! There will be nothing left for me!
Eś jiŭsim jaŭ wysu por-diewu, kas mań pat's łoboks bieja!	Es jiusim jau vysu puordevu, kas maņ pats lobuoks beja!	Ja wam już wszystko sprzedałem, co u mnie najlepszego było!	I have already sold you all the best things I had!
Piejckys na por-duszu ni par ku!" –	Peickys napuordūšu niparkū!" –	Bata nie sprzedam za nic!" –	The whip I won’t sell, not for anything!”
Targowojaś, targowojaś, nu i nu-za-liciaś pordud', tik łaj sieŭ kurs i-dud' jam pa trejs tyŭkstuszys.	Targovuojās, targovuojās, nu i nūzalicēs puordūd [puordūt], tik lai sevkurs īdūd jam pa treis tyukstūšys.	Targował się, targował się, no i zgodził się sprzedać, jeżeli mu każdy da po trzy tysiące.	They haggled and they haggled until he agreed to sell if each one paid three thousands.
A ji tiŭleń naŭdu iz gołda, pa-jemia piejcku i nu-braŭcia, jaŭ at-dziejwynoś numyruszu!	A jī tiuleņ naudu iz golda, pajēme peicku i nūbrauce, jau atdzeivynuos nūmyrušu!	A oni zaraz pieniądze położyli na stole, wzięli bat i pojechali, wskrzeszać umarłych!	They laid the money on the table at once, took the little whip and off they went, to resurrect the dead!
Saza-runoja, ka sieŭ kurs turaś piejcku pa dinaj i wins winam namajsieś!	Sazarunuoja, ka sevkurs turās [turēs] peicku pa dīnai i vīns vīnam namaisēs!	Umówili się, że każdy będzie miał bat w ciągu jednego dnia i jeden drugiemu nie będzie przeszkadzał!	They agreed that each of them should have the little whip for a day and that the others should not interfere.
Pa priszku, pa-jemia wacokijs brols, pa-tajsieja gudu, ajz-prasieja gostu i łyka siwaj jedini nosot' ap gołdu aplejk, a ka jej pa-goja zam jô, griŭdia jaj ar nazi sonus.	Paprīšku, pajēme vacuokijs bruoļs, pataisēja gūdu, aizprasēja gostu i lyka sīvai jēdīni [iedīni] nosuot ap goldu apleik, a ka jei paguoja zam juo, griude jai ar nazi suonūs.	Najpierw wziął starszy brat, zrobił bal, zaprosił gości i kazał żonie jedzenie obnosić dokoła stołu, a skoro podeszła do niego, pchnął ją nożem w bok.	First the eldest brother took it. He organized a feast, invited guests and made his wife carry the dishes around the table, but when she approached him, he stabbed a knife in her side.
Siva ap-skriaja ar aśni i nu-krita na-dziejwa pi ziamis, a jis soka:	Sīva apskrēja ar asni i nūkrita nadzeiva pi zemis, a jis soka:	Żona oblała się krwią i padła nieżywa na ziemię, a on mówi:	The wife was covered in blood and fell down dead, but he said:
"To nakâs! eś tiŭleń sztuku pa-tajsieszu, eś ju at-dziejwynoszu!"	"To nakas! es tiuleņ štuku pataisiešu, es jū atdzeivynuošu!"	"To nic! ja wraz sztukę zrobię, ja ją wskrzeszę!"	“No problem! I will instantly perform a feat, I will resurrect her!”
Pa-jemia piejcku, syta par dziejsłom i ajz bizis ciela iz aŭkszi, napa-tajsieja numyruszu par dziejwu!...	Pajēme peicku, syta par dzeislom i aiz bizis cēle iz aukši [augši], napataisēja nūmyrušu par dzeivu!...	Wziął bat, bił po łydkach i za warkocz podnosił w górę, nie zrobił z umarłej żywą!..	He took the whip, hit her thighs and raised her with her braid, but he didn’t turn a dead woman back to life!
Jis tu badu paślapia kaj waradams, pi-prasieja gostu kab na runotu nikô, a piejcku nu-syŭtieja widiszkiejam brolam.	Jis tū bādu paslēpe kai varādams, pīprasēja gostu kab narunuotu nikuo, a peicku nūsyutēja vidiškējam bruoļam.	Ukrył tę biedę jak mógł, uprosił gości, żeby nie gadali, a bat posłał średniemu bratu.	He tried as hard as he could to hide the trouble, begged his guests not to tell anything, while he sent the whip to the middle brother.
Tys widiszkijs brols taj pat' nu-syta soŭu siwu i naat-dziejwynoja jos, piec tô, nu-syŭtieja piejcku jaŭnokajam.	Tys vidiškijs bruoļs taipat nūsyta sovu sīvu i naatdzeivynuoja juos, piec tuo, nūsyutēja peicku jaunuokajam.	Brat średni tak samo zabił swoją żonę i nie wskrzesił jej, potem posłał bat najmłodszemu.	The same way the middle brother killed his wife and didn’t resurrect her, and afterwards sent the whip to the youngest.
Jaŭnokijs ajz-prasieja gostu, paza-jemia ka parodieszkys sztuku, bobu nu-syta i napi ciela, i wysa sztuka!	Jaunuokijs aizprasēja gostu, pazajēme ka paruodēškys štuku, buobu nūsyta i napīcēle, i vysa štuka!	Młodszy zaprosił gości, podjął się, że pokaże sztukę, babę zabił i nie wskrzesił, i cała sztuka!	The youngest invited guests, told he would perform a feat, killed the woman and didn’t raise her, and that was that!
Wot jis ciszi ajza-badoja i ajza-sirdieja, ka tys łatwiejts ap-monieja jus, nu-braŭcia iz brolim, klidzia, grażjas, ka łatwiejti na pamieszkys dziejwu, –	Vot jis cīši aizabāduoja i aizasirdeja, ka tys latveits apmuonēja jūs, nūbrauce iz bruolim, klīdze, gražjās [gražejās], ka latveiti napameškys dzeivu, –	Bardzo zmartwił się i zgniewał się, że ten łotysz oszukał ich, pojechał do braci, krzyczał, groził, że łotyszowi tego nie daruje –	He got very distressed and angry that the Latvian had tricked them. He went to his brothers, cried and threatened to not leave the Latvian alive.
piec tô, saza-jemiaś wysi i nu-braŭcia, kab jaŭ pa-dariet kajdu gołu ar ju! –	piec tuo, sazajēmēs vysi i nūbrauce, kab jau padarēt kaidu golu ar jū! –	potem zabrali się wszyscy i pojechali, żeby zrobić z nim koniec! –	Then they all got ready and went to finish him off.
A tys łatwiejts jaŭ mierkawoja, ka byŭś ślikti!	A tys latveits jau merkavuoja, ka byus slikti!	A łotysz już miarkował, że będzie źle!	But the Latvian know already that something bad was coming.
Iz-ruka dubi kopûs, i-kopia wydâ, sonos pa-miatia wala, pa ku dwaszaj it' ora, a wiersum iz-tajsieja caŭrumu, kur kristu pa-statiet'.	Izruka [izroka] dūbi kopūs, īkuope vydā, suonuos pamete vaļā, pa kū dvašai īt uorā, a viersum iztaisēja caurumu, kur kristu pastatēt.	Wykopał jamę na cmentarzu, wlazł do środka, z boku zostawił otwór, kędy oddychać, a na wierzchu zrobił dziurę, gdzie krzyż się stawia.	He dug a pit in the graveyard, stepped inside, left holes at the sides for the breath, and made another hole at the top to put the cross in.
At-braŭcia wociejszi ar klikszonu, ar łomoszonu, a boba iz-it raŭdodama!	Atbrauce vuoceiši ar klīkšonu [klīgšonu], ar lomuošonu, a buoba izīt rauduodama!	Przyjechali niemcy z krzykiem, z łajaniem, a baba wychodzi płacząc!	Along came the Germans with shouting and berating, and the wife came out of the house, crying!
Wajcoj iz jo, kur wiejrs?	Vaicoj iz juo, kur veirs?	Pytają gdzie mąż?	They asked: where is your husband?
a jej at-soka: "Ok, kungi żelejgi!	a jei atsoka: "Ok, kungi žēleigī!	Powiada: "Ach, panowie łaskawi!	Answered she: “Oh, honourable gentlemen!
nawa jo iz pasaŭla, jaŭ nu-myra!	navā juo iz pasauļa, jau nūmyra!	niema go na świecie, już umarł!	he is not in this world anymore, he has died!
tresza dina kaj ju pa-głoboja!" –	treša dīna kai jū paglobuoja!" –	już trzeci dzień jak go pochowali!" –	Three days ago we buried him!”
Ji wajcoj: "A kur jis pa-głobots?" –	Jī vaicoj: "A kur jis paglobuots?" –	Pytają: "A gdzie pochowany?" –	They asked: “And where is he buried?”
"A wot ti, kopûs!"	"A vot tī, kopūs!"	"A tam na cmentarzu!" –	“Nearby in the graveyard!”
Ji nu-goja mieklat' tos witys, saza-runoja, kocz iz jô dubiś pi-dierszkuszsz, ka jaŭ nawar pa-dariet' jam niko!	Jī nūguoja meklēt tuos vītys, sazarunuoja, koč iz juo dūbis pīdierškūšš [pīdierškūšs], ka jau navar padarēt jam nikuo!	Poszli szukać tego miejsca, umówili się, żeby na jego grobie nasr….., skoro już nic mu zrobić nie można!	They went to look for the place. They said to each other they would at least shit on his grave if they could do nothing to him anymore!
At-roda świeznu dubi, wins aca-sada iz tô cauruma, nu-wyłka biksis, jaŭ dierszkys!	Atroda sveznu [svežnu] dūbi, vīns acasāda [atzasāda] iz tuo cauruma, nūvilka biksis, jau dierškys!	Znaleźli nowy grób, jeden siadł na dziurze, spuścił spodnie, żeby zacząć s…..!	They found the fresh pit, one sat down on the hole, pulled down his trousers and was about to relieve himself.
A tam nabasznikam bieja ti guńćś i dzielża drots sa-twiejcata, kaj dyura ar tu korstu droti czukstâ wociejts kaj triŭkas kojos i dierśt' ajz-miersa!	A tam nabašnīkam beja tī guņcs [guņs] i dzelža druots satveicāta, kai dyura [dyure] ar tū korstū druoti čūkstā vuoceits kai triukās kuojuos i dierst aizmiersa!	A u nieboszczyka był tam ogień i żelazny drut napalony, wziął, ukłuł tym gorącym drutem w d…. niemiec jak skoczy, tak i s… zapomniał!	But the corpse had fire there, and he had made an iron wire glow – when he poked the hot wire into the German’s arse, he jumped on his feet and forgot about shitting!
Nu jis napiza-zyna nikô, soka: "Wot łabi, iz poszis sîrds pi-diersu jam!" –	Nu jis napīzazyna nikuo, soka: "Vot labi, iz pošis sirds pīdiersu jam!" –	Ale nie przyznał się do niczego, mówi: "Na samo serce nas….. mu!" –	But he didn’t admit to anything and said to the others: “That was good, I shat on him with all my heart!”
Pieczok aca-sada widiszkijs brols i taj pat' ar korstu droti daboja czukstâ, pieczok i jaŭnokijs, bet ni wins na piza-zyna, kaj kuram bieja, tik wysi trejs lilejaś, ka pa-dieja iz poszis sîrds!	Piečuok acasāda [atzasāda] vidiškijs bruoļs i taipat ar korstu druoti dabuoja čūkstā, piečuok i jaunuokijs, bet nivīns napīzazyna, kai kuram beja, tik vysi treis līlējās, ka padeja iz pošis sirds!	Potem siadł średni brat i tak samo gorącym drutem dostał w du…, potem i młodszy, ale żaden nie przyznał się, jak tam im było, tylko wszyscy trzej chwalili się, że trafili w samo serce!	Then the middle brother sat down and got the hot wire into his arse as well, then the youngest, but none of them admitted what had happened, they all boasted that they had done with all their heart!
Nu i nu-braŭcia pacielu i wajrok na pa-rodieja ocu soŭu, a nabaszniks iz-kopia nu dubiś, naŭdys bieja jam tagad ostońpaćmit tyŭkstuszu, jis nu-pierka daŭdź ziamis i iza-tajsieja par łyłu sajmijniku.	Nu i nūbrauce paceļu i vairuok naparuodēja ocu sovu, a nabašnīks izkuope nu dūbis, naudys beja jam tagad ostoņpacmit [ostoņpadsmit] tyukstūšu, jis nūpierka daudz zemis i izataisēja par lylu saimijnīku [saiminīku].	No, i pojechali i więcej oczu, nie pokazali a nieboszczyk wylazł z grobu, pieniędzy miał teraz ośmnaście tysięcy, kupił dużo ziemi i zrobił się wielkim gospodarzem.	And so they went away and didn’t show their eyes anymore, but the corpse got out of the pit, he now had eighteen thousand, he bought a lot of land and became a big farmer.
I wot kaj głupijs łatwiejts ap-monieja gudrus wocisz [!].	I vot kai glupijs latveits apmuonēja gudrūs vuocīš [vuocīšus].	I ot jak głupi łotysz oszukał mądrych niemców.	So that’s how the stupid Latvian tricked the clever Germans.
Kas zyna, woj tiej praŭda bieja, a war byŭt', ka dziejwojut' i tropiejaś taj!	Kas zyna, voi tei pravda beja, a var byut, ka dzeivuojūt i truopejās tai!	Kto wie, może to była prawda, może w życiu i trafiło się tak!	Who knows whether it is the truth, but maybe in life it once may happen that way!