Ap kungu; Baśnie 36 (347-349)

Type: bajka

Comment: Ulanowska 1895

Access: public

Phrases

Orthographic Translettering Translation (PL) Translation (EN) Morphology Phonetic Comment
36. Ap kungu. 36. Ap kungu. 36. O panu. 36. The master
Nu namiru godu bieja wieciejts, ciszi biediejgs, – Nu namīru godu beja veceits, cīši bēdeigs, – Dawnymi czasy był dziadek bardzo biedny, – In old, troubled times there was an old man who had a poor life –
ju wyss kungs din dina piara tu wieciejti, kab jis jam naŭdys nastu, – jū vys kungs dīn dīnā pēra [pēre] tū veceiti, kab jis jam naudys nastu, – pan go bił codzień, żeby mu nosił pieniędzy, his master was beating him day by day, the old man should get him money –
a jis biediejgs, nu kuris jis jimś naŭdu? a jis bēdeigs, nu kuris jis jims naudu? a skądże taki biedak mógł ich wziąć? but he was poor, so where could he get money?
Jis jimsiś jaŭ it' pacielu, – Jis jimsīs jau īt paceļu, – Zabrał się on i poszedł stamtąd, He prepared to go away.
i-lik kulejtiâ majzis, barołotas, – īlīk kuleitē maizis, barolotas, – włożył do torby chleba berłowego, – He put a loaf of bread into his bundle, a chaff bread –
sieniok barołota majzia bieja, małna, kaj zyrga syŭdi, – seņuok barolota maize beja, malna, kai zyrga syudi, – dawniej berłowy chleb był czarny jak koński gnój, – back then there was chaff bread, it was black as horse dung –
jis pa-jem i it, – jis pajem [pajam] i īt, – i poszedł, – he took his bundle and left.
da-it jis da kriŭmieniu, adza-sast i siad! – daīt jis da kriumeņu, adzasāst [atzasāst] i sēd! – przyszedł do gaju, siadł i siedzi. He came to a grove and sat down to rest.
Iz-skriń nu pokoju kungs, – Izskrīņ [izskrīn] nu pokoju kungs, – Wybiega z pokoju pan, – A gentleman rushed out of his house –
a tys jaŭ bieja cyts kungs, – a tys jau beja cyts kungs, – a to był już inny pan, – that was another gentleman –
i soka: "Ku tu, cyłŭaks, siedi?" – i soka: "Kū tu, cylvāks, sēdi?" – mówi: "Co ty, człowieku tu siedzisz?" – and said: “Why are you sitting here, man?”
"Awot mani kungs pa-dzyna, wyss mani syta, kab eś jam naŭdu nastu, sacieja: kocz wałnam nu czuksta raŭn, a kab man byŭtu!" – "Avot [a vot] mani kungs padzyna, vys mani syta, kab es jam naudu nastu, sacēja: koč valnam nu čūksta raun, a kab maņ byutu!" – "A ot mnie pan wypędził, wciąż mię bił, żebym mu pieniędzy nosił, mówił: choć dyabłu z d... wyrwij, a żebyś mi przyniósł!" – “Look, my master has driven me away, he always beat me and demanded I get him money, saying: for all I care, you can pull it from the devil’s arse, but get me money!”
Tułajk tys kungs, – Tūlaik tys kungs, – Wtedy ten pan, – The gentleman –
a tys bieja wałns, na kungs, – a tys beja valns, na kungs, – a to był dyabeł, nie pan, – who actually was the Devil –
soka taj: "ej tu iz manim par kołpu, eś tieŭ naŭdu duszu!" soka tai: "ej tu iz manim par kolpu, es tev naudu dūšu!" mówi tak: "pójdź ty do mnie za parobka, ja ci pieniędzy dam!" – said: “Come to me as a servant and I will give you money!”
Jis nu-it iz ju par kołpu, – Jis nūīt iz jū par kolpu, – Poszedł on do niego za parobka, – He went to him as a servant.
i-dud' jis jam zyrgu i wasari i soka taj: īdūd jis jam zyrgu i vasari i soka tai: dał mu pan konia i młotek i mówi tak: [The master] gave him a horse and a hammer and said:
"Tu itam zyrgam wysur sit ar wasari tik par gołwu, na sit, – "Tu itam zyrgam vysur sit ar vasari tik par golvu, nasit, – "Ty tego konia wszędzie bij młotkiem, tylko po głowie nie bij, – “Hit the horse with this hammer on every part, only don’t hit it on the head –
i braŭc tu iż mieżu, wiad' sokorniś." i brauc tu iž [iz] mežu, ved sokuornis." jedź do lasu, woź korzenie drzewne!" – and now go to the forest and fetch wood.”
Jis i wad tos sokornis, trejs godi wad, – Jis i vad tuos sokuornis, treis godi vad, – Zaczął on wozić te korzenie, trzy lata woził, – He conveyed wood for three years.
jaŭ zam paliku treju godu, soka taj zyrgs iz ju: jau zam paliku treju godu, soka tai zyrgs iz jū: pod koniec trzeciego roku, mówi mu koń tak: At the end of the three years the horse said to him:
"I-sit tu mań trejs riejzis ar wasari par gołwu!" – "Īsit tu maņ treis reizis ar vasari par golvu!" – "Uderz mię trzy razy młotkiem po głowie!" – “Hit me three times on the head with the hammer!”
Jis jem i-sit' jam i iz-skriń nu to zyrga cyłŭaks, tik oda win palik iz ziamis, – Jis jem [jam] īsit jam i izskrīņ [izskrīn] nu tuo zyrga cylvāks, tik uoda vin [viņ] palīk iz zemis, – On wziął i uderzył mu i wyskoczył z tego konia człowiek, tylko skóra zostaje na ziemi, – He did so, hit it, and a man appeared out of the horse, leaving the skin on the ground.
sast iz całma, pi-roksta gromotu i soka taj iz ju: sāst iz calma, pīroksta gruomotu i soka tai iz jū: siadł na pniu, napisał list i mówi mu tak: He sat down on a stump, wrote a letter and said to him:
"Wot tieŭ gromota! "Vot tev gruomota! Masz tu list! “Take this letter!
Pa-griź tu koja papijdi, pa-lić itu gromotu zam papijżu i na-rodi tu jos nikâm. Pagrīz tu kuoja papīdi, palīc itū gruomotu zam papīžu i naruodi tu juos nikam. Rozetnij sobie piętę, włóż ten list do pięty i nie pokazuj go nikomu! Cut a hole into your heel and put the letter there, don’t show it to anybody.
A ka nu-isi mojâ, at-dud' kungam soŭam. A ka nūīsi muojā, atdūd kungam sovam. A jak pójdziesz do domu, oddaj panu swemu. And when you go home, give it to your master.
I wieriś, ka tieŭ tys kungs moksoś, jis duś diŭ skriejniś tieŭ: I verīs, ka tev tys kungs moksuos, jis dūs div skreinis tev: I pamiętaj, jak ci pan będzie płacić, to ci da dwie skrzynie: And watch out, when your current master pays you! He will show you two boxes:
winâ byŭś uglu, utrâ byŭś naŭdys, – vīnā byus ūgļu, ūtrā byus naudys, – w jednej będą węgle, w drugiej pieniądze, – in one there will be coals, in the other money.
tu na-jem naŭdu, pa-jem ugliś, – tu najem naudu, pajem ūglis, – nie bierz pieniędzy, bierz węgle, – Don’t take the money, take the coals!
par tu, ka pieczok, nu naŭdys byŭś ugliś, a nu uglu byŭś naŭda! par tū, ka piečuok, nu naudys byus ūglis, a nu ūgļu byus nauda! dlatego, że potem z pieniędzy zrobią się węgle, a z węgli pieniądze! For later the money will turn into coals and the coals into money.
Tagan i-sit' tu mań trejs riejzis par gołwu ar wasari!" – Tagan īsit tu maņ treis reizis par golvu ar vasari!" – Teraz uderz mię trzy razy w głowę młotkiem!" – Now hit me three times on the head with the hammer!”
Jis i-sit jam i pa-lik jis otkon par zyrgu, – Jis īsit jam i palīk jis otkon par zyrgu, – Uderzył go i ten człowiek znów stał się koniem, He hit him and he turned into a horse again.
nu-wad jis tu wazumu sokorni, iz-kraŭn, niŭ, iszkys iz satu, ka jam biejdziś trejs godi jaŭ i jam wajag ajz-moksot'. nūvad jis tū vazumu sokuorni, izkraun, niu, īškys iz sātu, ka jam beidzīs treis godi jau i jam vajag aizmoksuot. odwiózł on ten wóz korzeni, wyrzucił i powiada, że pójdzie do domu, bo mu się skończyły trzy lata już i trzeba mu zapłacić. He took the wood and unloaded the cart, then he said he would go home now, the three years were over and he had to be paid.
I at-nas jam kungs naŭdys skriejni i at-nas uglu skriejni, soka taj: I atnas jam kungs naudys skreini i atnas ūgļu skreini, soka tai: Przyniósł mu pan skrzynię pieniędzy i skrzynię węgli i mówi tak: The master brought before him a box of money and a box of coals and said:
"Nu, ku ta tu jimsi? woj naŭdu, woj ugliś?" "Nu, kū ta tu jimsi? voi naudu, voi ūglis?" "Co weźmiesz? pieniądze, czy węgle?" – “Well, what will you take? The money or the coals?”
Jis soka: "Jimszu eś ugliś, – Jis soka: "Jimšu es ūglis, – On mówi: "Wezmę węgle, – He said: “I’ll take the coals –
eś wacs, naŭda griŭta, nawa mań spaka nu-niaśt'!" – es vacs, nauda griuta, navā maņ spāka nūnest!" – ja stary, pieniądze ciężkie, nie mam siły unieść!" – I am old, the money is heavy, I don’t have the strength to carry it!”
"Łabi, jem ugliś!" – "Labi, jem ūglis!" – "Dobrze, bierz węgle!" – “Well then, take the coals!”
Pa-jem jis i nas skriejni, – Pajem [pajam] jis i nas skreini, – Wziął i niesie skrzynię, – He took the box and carried it along.
pa-nas gobułu i riadź, ka pa-lik par naŭdu ugliś. panas gobulu i redz, ka palīk par naudu ūglis. niesie kawałek i widzi, że węgle zamieniają się w pieniądze. When he had carried it some way he saw that the coals had turned into money.
At-nas jis iz satu, barni ciszi rodi, ka jaŭ taŭs at-goja, – Atnas jis iz sātu, bārni cīši ruodi, ka jau tāvs atguoja, – Przyniósł do domu, dzieci rade, że ojciec przyszedł, – He carried it home. His children were very happy that father had come home.
jis pi-bier kulejtia naŭdys, – jis pīber kuleitē naudys, – on zsypał pieniądze do torebki, – He poured money into a bundle –
cik liń tymâ kulejtiâ, cik i pi-bier i nas jis tam kungam, kurt ju dzonoja. cik līņ [līn] tymā kuleitē, cik i pīber i nas jis tam kungam, kurt [kur] jū dzonuoja. wiele wlazło do torebki, tyle i nasypał i niesie temu panu, który go bił. he poured as much as would go into that bundle and brought it to the gentleman who had driven him away.
I-nas ustoba i soka taj: "Sza, kungs, tieŭ naŭda!" – Īnas ustobā i soka tai: "Ša, kungs, tev nauda!" – Przyniósł do izby i mówi tak: "Naści, panie, pieniądze!" – He took it into the hall and said: “Here, master, your money!”
A kungs soka: "szys wyss pierszkys, kab jam wysi pa cik naŭdys nastu!" – A kungs soka: "šys vys pērškys, kab jam vysi pa cik naudys nastu!" – A pan mówi: że wszystkich będzie bić, żeby mu wszyscy tyle pieniędzy przynieśli!" – And the gentleman said: “I will beat every man so that they will all bring me money!”
Jis jem, iz-wałk nu papiejżi tu gromotu i pa-dud' kungam. Jis jem, izvalk nu papeiži tū gruomotu i padūd kungam. Dopiero wziął on, wydobył z pięty list i podał panu. He took the letter out of his heel and gave it to the gentleman.
A tiej gromota bieja nu jo tawa, par tu, ka tys zyrgs, bieja jo taŭs, jis pi wałna strodoja par zyrgu par lilim grakim, ka jis cisz iz laŭżu bieja nażelejgs, dzonoja, piera, mucieja! A tei gruomota beja nu juo tāva, par tū, ka tys zyrgs, beja juo tāvs, jis pi valna struoduoja par zyrgu par līlim grākim, ka jis cīš iz ļaužu beja nažēleigs, dzonuoja, pēra [pēre], mūcēja! A ten list byl od jego ojca, gdyż ten koń, był to jego ojciec, który u dyabła pracował jako koń, za swoje wielkie grzechy, za to, że za życia był bardzo nielitościwy dla ludzi, pędzał, bił, męczył! But this letter was from his father, for the horse had been his father, who worked as a horse for the Devil for his great sins, for he had been very cruel to his people, always pressing them, beating, tormenting!
I dałs taj pat' syta, taj jis pi-rakstięja dałam gromotu. I dāls taipat syta, tai jis pīrakstēja dālam gruomotu. I syn tak samo bił, tak on napisał synowi list. And as his son was beating people, too, he had written this letter to his son.
Wot jis sôka skajśtiet' i raŭdot, – Vot jis suoka skaistēt [skaitēt] i rauduot, – Syn zaczął czytać i płakać, He started to read and cried –
jis rakśtieja taj, ka szam, ciszi griŭts, dieleń, a tieŭ utra cik byŭs griŭtoks! jis rakstēja tai, ka šam, cīši griuts, dieleņ, a tev ūtra cik byus griutuoks! ojciec pisał tak, że mu, bardzo ciężko, a że synowi jeszcze dwa razy będzie ciężej! he wrote this: “It is very tough for me, sonny, but it will be two times as tough for you!”
Ka jis por-skajtieja tu gromotu, jis tiŭleń pa-jemia, at-diewia jam naŭdu atpakal, tam cyłŭakam, por-diewia soŭu mujżu, iz doła naŭdu biedniejim, ubogim, pat's ap-kora kulejti i iz-goja par ubogu, – Ka jis puorskaitēja tū gruomotu, jis tiuleņ pajēme, atdeve jam naudu atpakaļ, tam cylvākam, puordeve sovu muižu, izdola naudu bednejim, ubogim, pats apkuora [apkuore] kuleiti i izguoja par ubogu, – Skoro przeczytał ten list, zaraz wziął, oddał pieniądze nazad temu człowiekowi, przedał swój dwór, rozdzielił pieniądze między biednych i żebraków, wziął torbę i poszedł za dziada, – When he had read the letter he immediately took the money and gave it back to the man. He sold his manor and gave the money to the poor, to beggars, and he himself took up a bundle and went away as a beggar.
stajgoja pa pasaŭli, cikom jaŭ daza-grizia da Diwa! staiguoja pa pasauli, cikom jau dazagrīze da Dīva! chodził po świecie, aż się dostał do p. Boga. He walked on this earth until he returned to God!
Taŭs iz-pokotowaja par soŭim grakim pi wałna, a dałs stajgodams par ubogu! Tāvs izpokotovāja par sovim grākim pi valna, a dāls staiguodams par ubogu! Ojciec odpokutował za swoje grzechy u dyabła, a syn odpokutował za swoje, chodząc po żebraninie! The father atoned for his sins working for the Devil, and the son walking around as a beggar!
I biejgta! I beigta! I skończone! The end!