Ap div dāli; Baśnie 40 (366-369)

Type: bajka

Comment: Ulanowska 1895

Access: public

Phrases

Orthographic Translettering Translation (PL) Translation (EN) Morphology Phonetic Comment
40. Ap diŭ dały. 40. Ap div dāly. 40. O dwu synach. 40. Two sons
Sień godim, nu tawu tys jaŭ bieja, – Seņ godim, nu tāvu tys jau beja, – Dawnemi laty, za ojcowych ojców to się stało, This happened in olden times, in the times of the fathers –
na iz muna tawa i na iz tawa tawu, a wial sieniok! na iz muna tāva i na iz tava tāvu, a vēļ seņuok! nie za mego ojca i nie za mego ojca ojca, a jeszcze dawniej! not of my father nor of your father, but still longer ago!
Tiejrumâ plowia trejs mosys, a pa cielu braŭcia kienińcz, – Teirumā pļuove treis muosys, a paceļu brauce kieniņč [kieniņš], – Żęły w polu trzy siostry, a drogą jechał król – Three sisters were making hay in a field and a king came along –
sieniok bieja ciszi daŭdź kieniniu, wajrok na tagad! seņuok beja cīši daudz kieniņu, vairuok na tagad! dawniej było bardzo dużo królów, więcej niż teraz! in the old times there were very many kings, more than today!
Wot jos runoj, tos mosys i soka taj wina iz winu: Vot juos runoj, tuos muosys i soka tai vīna iz vīnu: A te siostry rozmawiają i mówi tak jedna do drugiej: They – the sisters that is – were talking, and one said to another:
"Kab tys kienińcz mani pa-jimtu par sîwu, to eś ar winu griŭdieniu wysu jô karu iz-barotu!" – "Kab tys kieniņč [kieniņš] mani pajimtu par sīvu, to es ar vīnu griudeņu vysu juo karu izbaruotu!" – „Gdyby ten król mnie wziął za żonę, tobym my jednem ziarenkiem całego jego wojsko wykarmiła!” – “If the king took me for a wife, I would feed his whole army with one grain!”
Utro soka: "Kab jis mani pa-jimtu, to eś ar winu szkiźniu wysu jô kieniśti ap-tarptu!" Ūtruo soka: "Kab jis mani pajimtu, to es ar vīnu škīzņu vysu juo kienisti aptārptu!" Druga mówi: „Gdyby mnia wziął za żonę, tobym mu jednem pasemkiem całek jego królestwo ubrała!” – The other said: “If he took me, I would cloth his whole kingdom with one rag!”
Treszoa soka: "A kab jis mani pa-jimtu, eś jam dzymdynotu diŭ dali: Trešoa soka: "A kab jis mani pajimtu, es jam dzymdynuotu div dāli: Trzecia mówi: „A gdyby mnie wziął, urodziłabym mu dwu synów: The third said: “But if he took me, I would give him two sons:
winu ar sudobra motim, ar zwajgzni iz piris, ar mieniesi iz kriŭszu, a utru ar załta motim, ar zwajgźni iz piris, ar saŭli iz kriŭszu!" – vīnu ar sudobra motim, ar zvaigzni iz pīris, ar mienesi iz kriušu, a ūtru ar zalta motim, ar zvaigzni iz pīris, ar sauli iz kriušu!" – jednegoz srebrnymi włosami, z gwiazdą na czole, z księżycem na piersiach, a drugiego ze złotymi włosami z gwiazdą na czole, ze słońcem na piersiach!” – one with silver hair, with a star on his forehead, with a moon on his chest, the other with golden hair, with a star on his forehead, with a sun on his chest!”
Kienińcz nuza-kłaŭsieja, ka jos taj runoja, pa-jemia tu treszu mosu ajz ruku, i-sadynoa załtâ kalaskâ i nu-braŭcia iz soŭu kienisti, – Kieniņč [kieniņš] nūzaklausēja, ka juos tai runuoja, pajēme tū trešū muosu aiz rūku, īsādynoa zalta kaļaskā i nūbrauce iz sovu kienisti, – Król podsłuchał, gdy tak mówiły, wziął tę trzecią siostrę za rękę, wsadził do złotej karety i pojechał do swego królestwa – The king listened to what they said and took the third sister by the hand, seated her in a golden carriage and drove off to his kingdom,
ti jis i apza-żenieja ar ju. tī jis i apzaženēja ar jū. tam się ożenił z nią. where he married her.
Par kajdu godu, ka jaŭ tys łajks at-goja, ka jej wajadzieś dzymdzynot', jis nu-braŭcia iz wajdim, a mojâ bieja jô sieniejo briŭtia. Par kaidu godu, ka jau tys laiks atguoja, ka jei vajadzēs dzymdzynuot [dzymdynuot], jis nūbrauce iz vaidim, a muojā beja juo senejuo briute. Po roku, kiedy już miała rodzić, pojechał on na wojnę, a w domu była jego dawniejsza kochanka. About a year later, when the time had come for her to give birth, he went away for a war, but his former mistress was in the house.
Ka tiej kieninia pi-dzyma diŭ dali, taj, kaj jej sacieja, winu ar sudobra motim, ar mieniesi i ar zwajgźni, utru ar załta motim, ar saŭli i ar zwajgźni, taj tiej briŭtia tus barns nu-żniaŭdzia i dorzâ ap-roka, a tamâ witâ nu-łyka diŭ kucałani. Ka tei kienine pīdzyma div dāli, tai, kai jei sacēja, vīnu ar sudobra motim, ar mienesi i ar zvaigzni, ūtru ar zalta motim, ar sauli i ar zvaigzni, tai tei briute tūs bārns [bārnus] nūžņaudze i duorzā aproka, a tamā vītā nūlyka div kucalāni. Skoro królowa urodziła dwu synów, tak, jak mówiła, jednego ze srebrnymi włosami, z księżycem i gwiazdą, drugiego ze złotymi włosamo, ze słońcem i gwiazdą, tak ta kochanka te dzieci udusiła i w ogrodzie zakopała, a na to miejsce położyła dwu piesków. When the queen gave birth to two sons, who were just as she had said, one with silver hair, with a moon and a star and the other with golden hair, a sun and a star, then the mistress strangled the children and buried them in the garden, but in exchange she put two puppies.
I nu-rakśtieja gromotu iz kieninia, ka jô sîwa dzymdynoa diwi kucałani. I nūrakstēja gruomotu iz kieniņa, ka juo sīva dzymdynoa divi kucalāni. I napisała list do króla, że jego żona urodziła dwu piesków. And she wrote a letter to the king, telling him his wife had given birth to two puppies.
Kienińcz pa-łyka morkotnys ciszi, bet at-rakstieja, łaj głoboj abadiwi tus kucałanc; Kieniņč [kieniņš] palyka morkotnys cīši, bet atrakstēja, lai globoj abadivi tūs kucalānc [kucalānus]; Król zasmucił się bardzo, ale odpisał, niech chowają obu tych piesków, The king became very sad, but he wrote back that the two puppies should be taken care of.
ka jô barni, to wyss jam byŭś miejlejgi, a jis at-braŭkś paza-wiart' jus! ka juo bārni, to vyss jam byus meileigi, a jis atbrauks pazavērt jūs! skoro to jego dzieci, to mu będą miłe, a on przyjedzie je zobaczyć. If they were his children they would be dear to him, and he would soon come and look at them!
Ka jis jaŭ paza-jemia at-braŭkt', to tiej briŭtia pa-jemia, i-diewia zolu jaj, taj kieninia siwaj, kab jej pa-łyktu mamula, kab jej na-waratu niko jam stośtiet', ku ar ju pa-darieja. Ka jis jau pazajēme atbraukt, to tei briute pajēme, īdeve zuoļu jai, tai kieniņa sīvai, kab jei palyktu māmule, kab jei navarātu nikuo jam stuosteit, kū ar jū padarēja. Skoro obiecał przyjechać, wtedy ta kochanka wzięła, dała lekarstwa królowej, że niby została niemą, żeby nie mogła nic mu powiedzieć, co ona z nią zrobiła. When he promised to come the mistress poisoned the queen, his wife, so that she became dumb and couldn’t tell him anything what she had done to her.
At-braŭcia kienińcz, wajcoj iz ju, kas tieŭ tyka? Atbrauce kieniņč [kieniņš], vaicoj iz jū, kas tev tyka? Przyjechał król, pyta ją, co ci się stało? The king arrived and asked: “What happened to you?”
A jej wieras iz jô ar aćś, a paściet niko nawar jam! A jei verās iz juo ar acs, a pascēt [pasacēt] nikuo navar jam! A ona patrzy na niego, a powiedzieć nic nie może mu! And she looked at him with her eyes but couldn’t say anything to him!
Briŭtia soka: "Jej tiejszam na runoj, nu sirżu! Briute soka: "Jei teišām narunoj, nu siržu! Kochanka mówi: „Ona umyślnie nie gada, ze złości! The mistress said: “It’s on purpose that she doesn’t speak, of malice!
Jej nakaŭnia tajda łat'wiejtia, ar sunim dziejwoja, par tu kucałani i pi-dzyma!" Jei nakauņa taida latveite, ar sunim dzeivuoja, par tū kucalāni i pīdzima!" Taka bezwstydna łotewka, z psem żyła, dlatego i piesków urodziła!” – She is such a shameless Latvian, she lived with dogs and therefore she gave birth to puppies!”
Kienińcz ajza-sirdieja, iz-wyłka zubynu i soka iz ju: Kieniņč [kieniņš] aizasirdēja, izvylka zūbynu i soka iz jū: Król rozgniewał się, wyciągnął pałasz i mówi do niej: The king got very angry, took out his sword and said to her:
"Woj runoj, woj śmiert'ś toŭa!" "Voi runoj, voi smierts tova!" „Albo gadaj, albo śmierć twoja!” “Speak or you will die!”
Jej na parunoja niko, a jis i nu-cierta jej gołwu i łyka pa-głobot' ju. Jei naparunuoja nikuo, a jis i nūcierta jei [jai] golvu i lyka paglobuot jū. Ona nie przemówiła nic, a on ściął jej głowę i kazał pochować. She didn’t speak, and he cut off her head and ordered that she be buried.
Piec to, pa-jemia jis i apza-żenieja ar tu briŭti. Piec tuo, pajēme jis i apzaženēja ar tū briuti. Potem, ożenił się z tą kochanką. Afterwards he married this mistress.
Winu dinu, nu-goja ji iz dorzu, a iz tos witys, kur bieja pa-głoboti ti biernini, ti pujszkinieni, iz-aŭga diŭ obielnijcys: Vīnu dīnu, nūguoja iz duorzu, a iz tuos vītys, kur beja paglobuoti tī bērnini, tī puiškineni, izauga div uobeļnīcys: Jednego dnia, poszli oni do ogrodu, a na tem miejscu, gdzie były pochowane te dziatki, te chłopaczki, wyrosły dwie jabłonie: One day they went out into the garden. At the place where the children had been buried, the little boys, two apple trees were growing:
wina ar załta łopom i załta obielejszim, utro ar sudobra łopom i sudobra obielejszim. vīna ar zalta lopom i zalta uobeleišim, ūtro ar sudobra lopom i sudobra uobeleišim. jedna ze złotymi liśćmi i złotymi jabłuszkami, druga ze srebrnemi liśćmi i srebrnemi jabłuszkami. one with golden leaves and golden apples, the other with silver leaves and silver apples.
Grib tiej pamotia nu-raŭt' obielejti, a obielnijcys paza-ciela iz aŭkszi, na war jej da-śniagt', – Grib tei pamuote nūraut uobeleiti, a uobeļnīcys pazacēle iz aukši [augši], navar jei dasnēgt, – Chce ta macocha zerwać jabłuszko, a jabłoń podniosła się w górę, tak że nie mogła jej dostać, – The stepmother wanted to pluck an apple, but the apple trees rose up in the air and she couldn’t reach the fruit.
a kaj kienińcz grib nu-raŭt', to zarieni poszi lejkst iz ziamijni. a kai kieniņč [kieniņš] grib nūraut, to zareni poši leikst iz zemīni. skoro zaś król chce zerwać, to gałązki same chylą się na dół. But when the king wanted to pluck an apple, the branches bent down by themselves.
Jej tiŭleń daza-godoja, ka jaŭ kas ti irajda, ajza-sirdieja, łyka nu-cierśt' tos obielnijcys i sa-tajsiet gułtys diwi, – Jei tiuleņ dazagoduoja, ka jau kas tī iraida, aizasirdēja, lyka nūcierst tuos uobeļnīcys i sataisēt gultys divi, – Ona zaraz się domyśliła, że już coś tam jest, zgniewała się, kazała ściąć te jabłonie i zrobić dwa łóżka, – She guessed at once what that was about. She got angry and ordered that the apple trees should be felled and two beds should be made from their wood.
acaguła iz winys gułtys jej, iz utris kienińcz. acagula [atzagula] iz vīnys gultys jei, iz ūtris kieniņč [kieniņš]. położyła się na jednem łóżku, na drugiem król. On one of these beds she laid down, on the other the king.
Wot tiej gułta, iz kuris guleja kienińcz, soka taj: Vot tei gulta, iz kuris gulēja kieniņč [kieniņš], soka tai: Dopiero to łóżko, na którem leżał król mówi tak: Now the bed on which the king was lying said:
"Wigli niaśt tiatiejti!" – "Vīgli nest tēteiti!" – „Lekko dźwigać tatusia!” – “It’s easy to carry daddy!”
A tiej utro, iz kuris guleja pamotia, soka taj: A tei ūtruo, iz kuris gulēja pamuote, soka tai: A to drugie, na którem leży macocha, mówi tak: But the other, on which the stepmother was lying, said:
"Ok, kaj griŭts niaśt' pamoti!" "Ok, kai griuts nest pamuoti!" „Och, jak ciężko dźwigać macochę!” – “Alas, how hard it is to carry stepmother!”
Kienińcz dzierdieja i briejniejaś, kas tys ira, a jej iz rejta łyka tos gułtys sa-dadzynot' i pałnc iz tiejruma iz-kajsiet'. Kieniņč [kieniņš] dzierdēja i breinējās, kas tys ira, a jei iz reita lyka tuos gultys sadadzynuot i palnc [palnus] iz teiruma izkaisēt. Król posłyszał i zdziwił się, a ona nazajutrz kazała te łóżka spalić i popiół po polu rozsypać. The king heard it and wondered what that was, but she ordered in the morning that these beds should be burnt and the ashes scattered on the field.
Iz-świdia tus pałnc, a wuszkys ganiaja, wina wuszka at-goja, pa-giwa tus pałnu i ap-jedia. Izsvīde tūs palnc [palnus], a vuškys ganēja, vīna vuška atguoja, pagiva tūs palnu i apjēde [apēde]. Wysypali ten popiół, a owce się pasły, przyszła owca, chwyciła tego popiołu i zjadła. They threw the ashes out where sheep were grazing, and one sheep approached, caught the ashes and ate them.
Ka jej acawiediaś, to jej bieja wins jerieńcz ar sudobra wilnieni, utris ar załta. Ka jei acavedēs [atzavedēs], to jei beja vīns jiereņč [jiereņš] ar sudobra vilneni, ūtris ar zalta. Skoro się okociła, to u niej było jedno jagnie ze srebrną wełną, drugie ze złotą. When this sheep lambed, it yielded one lamb with silver wool and one with golden wool.
I-raŭdzieja kienińćz tus jerińcz i sôka godot', kas tys war byŭt'? Īraudzēja kieniņč [kieniņš] tūs jieriņč [jieriņus] i suoka guoduot, kas tys var byut? Zobaczył król te jagnięta i zaczął się dziwić, co to może być takiego? The king saw the lambs and was puzzled – what does this mean?
A pamotia i-godoja, ka tus barnu gors, łyka tus jerieńcz nu-kaŭt' i iz-ciapt' wakarieniam. A pamuote īguoduoja, ka tūs bārnu gors, lyka tūs jiereņč [jiereņus] nūkaut i izcept vakareņam [vakareņom]. A macocha domyśliła się, że to duch tych dzieci, kazała te jagnięta zabić i upiec na wieczerzę. But the stepmother guessed that it was the spirit of the children and ordered to slaughter the lambs and roast them for supper.
Kienińcz pa-jedia i pa-tiejca, ka ciszi bieja łobys wakarienis. Kieniņč [kieniņš] pajēde [paēde] i pateica, ka cīši beja lobys vakarenis. Król zjadł i pochwalił, że bardzo była dobra wieczerza. The king ate and said that it was a very delicious supper.
A kukars kaj nu-kowa tus jerińcz, pa-jemia, iz-świdia zarnieniś pa ługu – A kukars kai nūkuova tūs jieriņč [jieriņus], pajēme, izsvīde zarnenis pa lūgu – A kucharz, jak zabił te jagnięta, wziął, wyrzucił kiszeczki przez okno, But when the cook had slaughtered the lambs, he had thrown the guts out of the window –
iz rejta wieras, tamâ witâ iz-aŭga diŭ kopustu galwienis, wina załta łapieniom, utra sudobra. iz reita verās, tamā vītā izauga div kuopustu galvenis, vīna zalta lapeņom, ūtra sudobra. nazajutrz patrzy, w tem miejscu wyrosły dwie główki kapusty, jedna ze złotymi listkami, druga ze srebrnymi. in the morning he saw two cabbages growing in that place, one with golden leaves, the other with silver leaves.
Tiej pamotia daza-godoa, ka otkon ti barni, riadź, ka jej nawar nikaj jus nu-gubiet', łyka nu-cierśt' tus kopusts i iz-woriejt maltiejtiaj. Tei pamuote dazaguodoa, ka otkon tī bārni, redz, ka jei navar nikai jūs nūgubēt, lyka nūcierst tūs kuopusts [kuopustus] i izvuoreit malteitei. Macocha domyśliła się, że to znów te dzieci, że nie może ich zgubić, kazała ściąć te główki kapusty i ugotować na obiad. The stepmother guessed that it was the children again, she saw that she couldn’t kill them. She ordered that these cabbages be cut and cooked for dinner.
A kukars wokora dzierd', kaj tos galwienis runoj, wina iz winu: A kukars vokorā dzierd, kai tuos galvenis runoj, vīna iz vīnu: A kucharz wieczorem słyszy, że te główki mówią jedna do drugiej: But the cook heard the cabbage heads talking to each other:
"Kas, brolejt'? byŭś ślikti myŭsim! "Kas, bruoleit? byus slikti myusim! „Co, braciszku? bdzie nam źle! “What now, brother? It looks bad for us!
Wajag it iz tawu, apza-jowiet' myŭsim!" – Vajag īt iz tāvu, apzajovēt myusim!" – Trzeba iść do ojca, objawić się mu!" We must go to father and show ourselves!”
Paza-tajsieja par pujszkinienim, nu-goja i kłoŭdzynoj pi ługa. Pazataisēja par puiškinenim, nūguoja i kloudzynoj pi lūga. Stali sie chłopaczkami, poszli i pukają w okno. They turned into boys and went and knocked at the window.
Wajcoj kienińcz: "Kas ti?" – Vaicoj kieniņč [kieniņš]: "Kas tī?" – Pyta król: „Kto tam?” – The king asked: “Who is there?”
At-soka ji: "Mies, tiajtiej', dieleni toŭi, at-gojam pa-runotu ar tiewim, kab tieŭ na byŭtu gars łajks! Atsoka jī: "Mes, teitei [teiteit], dieleni tovi, atguojam [atguojom] parunuotu ar tevim, kab tev nabyutu gars laiks! Odpowiadają oni: „My, tato, synkowie twoi, przyszliśmy pogadać z tobą, żeby ci się nie przykrzyło! They answered: “It is us, daddy, your little sons, we have come to talk to you so that you won’t be bored!
Wins stośtiejsim porsokys, a utris tajśniejbu stośtiejsim!" Vīns stuosteisim puorsokys, a ūtris taisneibu stuosteisim!" Jeden, opowiada bajkę, a drugi opowie prawdę!” – One of us will tell a fairy tale but the other will tell the truth!”
Nu, i sôka wysu stostiet' ku ar jus moti pa-darieja, – Nu, i suoka vysu stuostēt kū ar jūs muoti padarēja, – I zaczęli wszystko opowiadać, co z ich matką zrobili, – And they started to tell everything what had been done to their mother –
wins stośtieja, a utris sacieja wyss: "Ejstyn praŭda!" vīns stuostēja, a ūtris sacēja vys: "Eistyn pravda!" jeden opowiadał, a drugi mówił wciąż: „Rzeczywiście prawda!” – one narrated and the other said: “The absolute truth!”
Ka kienińcz iz-zyna wysu, jam tyka ciszi żał sîwys, ka ju nu-syta. Ka kieniņč [kieniņš] izzyna vysu, jam tyka cīši žāļ sīvys, ka jū nūsyta. Skoro król dowiedział się wszystkiego, zrobiło mu się bardzo żal żony, że ją zabił. When the king had learnt everything he felt very sorry for his wife and regretted that he had killed her.
Tiŭleń łyka tu pamoti iz-wieśt' iz tiejruma, pi-sijt' zyrgim pi astiś i roz-raŭśtiet' smołkom druponom. Tiuleņ lyka tū pamuoti izvest iz teiruma, pīsīt zyrgim pi astis i rozraustēt smolkom druponom. Zaraz kazał tę macochę wyprowadzić w pole, przywiązać do końskich ogonów i rozerwać na drobne okruszyny. He ordered at once that the stepmother be taken to the field, tied to the tails of four horses and be torn to tatters.
Piec to, dziejwoja ar soŭim dielenim diwiejcim, a ji pa-łyka tajdi, kaj jus motia sacieja: Piec tuo, dzeivuoja ar sovim dielenim diveicim, a jī palyka taidi, kai jūs muote sacēja: Potem żył ze swoimi synkami, a oni stali się tacy: jak ich matka mówiła: Afterwards he lived with his twin sons and they became such as their mother had said:
Winam bieja sudobra matieni i mienieśś iz kriŭszu, – Vīnam beja sudobra mateni i mieness iz kriušu, – jeden miał srebrne włoski i księżyc na piersiach, – One had silver hair and a moon on his chest,
utram załta matieni i saŭla iz kriŭszu, – ūtram zalta mateni i saula iz kriušu, – drugi złote włoski i słońce na piersiach, – the other had golden hair and a sun on his chest,
i obiejim załta zwajgznis iz piris. i obejim zalta zvaigznis iz pīris. i obaj złote gwiazdy na czole. and both had a golden star on their forehead.