Florian Biesik - poemat "Óf jer wełt"

Type: wiersz/poem

Comment: kompletny tekst najdłuższego poematu Floriana Biesika 'Flora-Flora' ('Fliöera-Fliöera') "Óf jer wełt" (we współczesnej pisowni "Uf jer wełt"), ukończonego w Trieście w 1921 r. 2104 wersety przepisane w pisowni oryginału, transponowane na współczesną ortografię T.Króla i przetłumaczone na język polski. Tłumaczenie na język angielski wraz z obszernymi komentarzami opublikowano w: Wicherkiewicz, Tomasz 2003. "The Making of a Language. The Case of the Idiom of Wilamowice, Southern Poland". Berlin-New York: Mouton de Gruyter. W załączniku komplet zeskanowanych stron rękopisu (tenże obecnie w zbiorach Krzysztofa Bilczewskiego w Wilamowicach). Opracowali: Tomasz Wicherkiewicz, Tymoteusz Król i Katarzyna Budasz-Organista

Access: public

Phrases

Orthographic Translettering Translation (PL) Translation (EN) Morphology Phonetic Comment
Uf jer wełt Óf jer wełt Na tamtym świecie
å gycyłikjy tragedyj a gycyłykjé tragedyj świętej pamięci tragedia
Wymysiöeryś, fu s’Fliöera-Fliöera wymysojrysz, fy s flora flora po wilamowsku, Flory-Flory / przez Florę-Florę
Łaza güty dos “Uf jer wełt” Łaza guty dąs ”Óf jer wełt” [gdy] Dobrzy czytają to “Na tamtym świecie” I
Wåjł’s nist śłåhtys hon ogyśtełt, wájłs nist szłáchtys hąnn ągystełłt, jako że nic złego nie popełnili, II
fjeta zih giöe nist mej fjym tut, fjétta zych goo nist myj fjém tót, zupełnie nie obawiają się śmierci, III
dertriöen beser s’ława yr nut. dertroon besser s ława yr nót. lepiej zniosą życie w potrzebie. IV
Łaza’s śłåhty, cytyn’s wi’å esp, Łazas szłáchty, cyttyns wja esp, [gdy] Czytają to źli, trzęsą się jak osika, V
idłikjys wüt śtyht’s, wje’s å wesp idłykjés woot śtychts, wjes a wesp każde słowo kąsa jak osa; VI
krigja ån śrek fu jem ława, krigia án szrek fy jém ława, wpadną w przerażenie swoim życiem; VII
wada beser, wan güt śtarwa. wada besser, wann gut śtarwa. byłoby lepiej, gdyby dobrze umarli. VIII
Uf jer wełt Óf jer wełt Na tamtym świecie IX
å gycyłikjy tragedyj a gycyłykjé tragedyj świętej pamięci tragedia X
fu s’Fliöera-Fliöera fy s flora flora Flory-Flory XI
Felün yr wełt ån ganc åłån Fylón yr wełt an ganc ałłán Zgubiony w świecie i całkiem sam 1
zos yh ym mjer uf huhum śtån; ząs ych óm mjer óf hóhym śtán; usiadłem nad morzem na wysokim kamieniu. 2
der mönd kom roüs hyndrum gybjyg der mond kąm raus hyndróm gybjég, księżyc wzeszedł za górą 3
śłyfyt mejh åj, wi s’kynd yr wig szłyfyt myjch áj, wi s kynt yr wig. usypia mnie, jak dziecko w kołysce 4
Do hjy’h płoćyn å klin śyfła Dą hjéch płączyn a klin szyffła Tam słyszę plusk małej łódki 5
s’kymt mer nynder, s’śtejt å bysła s kymt mer nynder, s śtyjt a byssła podpływa bliżej mnie, zatrzymuje się 6
åna yh za druf å gyśtałt ana ych zaa dróf a gyśtałt, a ja widzę nań kształt 7
yh kynd ny ziöen, wos jung, wos ołd ych kynnt ny zoon woos junk woos ałt. nie umiem rzec – młody czy stary 8
å englśtym ziöet yt cünmer A eńnylśtym zoot yt cumer anielski głos rzecze teraz do mnie 9
dejh cy ryta fiöe yh cünder, dyjch cy rytta foo ych cunder, zjechałam, by cię ratować, 10
śłyfsty dö åj, fołst nåj ys mjer, szłyfsty do áj, fąłłst náj ys mjer, zaśniesz, wpadniesz do morza, 11
dy zynda wjest bisa giöe śwjer dy zynda wjest bissa goo szwjer. pokuta za grzechy będzie całkiem ciężka. 12
Höst dü oü fejł yr wełt gyat Huost du au fyjl yr wełt gyatt, W życiu napracowałeś się sporo, 13
fergasa höst śtåjd ufs gybat, fergassa hąst śtyjd ófs gybat, zapominałeś wciąż o modlitwie, 14
gejst ny cyr båjht, ån oü yr kjyh gyjstny cyr bájcht, an au yr kjéch nie chodzisz do spowiedzi, ani do kościoła 15
zist giöe cy gan uf śejny śnjyh. ziist goocy gaan óf szyjny sznjéch. patrzysz zbyt ochoczo na piękną synową. 16
ån wåł dü wiöest beser gyśtełt An wájł du woost besser gyśtełłt a jako że jesteś lepiej wykształcony 17
głiöest śun cy zåjn yht y dar wełt, głost szón cy zájn ycht y dar wełt, wierzysz, że jesteś kimś w świecie 18
yst fretag fłåś ån gost ny fejł ysst fretak fłász an gąst ny fyjł jesz mięso w piątek i nie dajesz wiele 19
öema, mejer uf tanc ån śpejł. ooma, myjer óf tanc an śpyjł. biednym, więcej na taniec i zabawę/grę. 20
Wunder wyłst zan ok yr natür Wunder wyłłst zaan ąk yr natuur Cuda chcesz widzieć tylko w naturze 21
wi błimła błin idłikjys jür, wi błimła błin idłykjés juur, jak kwiaty kwitną każdego roku, 22
wi der rån kymt ån zunaśåjn wi der ráan kymt an zunnaszájn jak deszcz nadchodzi lub słońca blask 23
ziöest: wo jok Göt śuf, zo wunder błåjn. zoost : wook God szuf, zą wunder błájn. mówisz: co tylko Bóg stworzył, cudem zostać winno. 24
Oü głiöesty ny do ej å heł Au głostyny duo yj a hełł Nie wierzysz, że jest piekło 25
drym wa’h dejh fjyn yt uf der śteł drym wach dyjch fjén yt óf der śtełł dlatego poprowadzę cię teraz na to miejsce 26
zy cy zan wi dåj müter byt, zy cy zaan wi dáj muter bytt, zobaczyć je, jak twoja matka prosi, 27
do’h dåj zejł fum ungłyk byhit dąch dáj zyjł fóm ungłyk byhitt. tak bym uchroniła twą duszę od nieszczęścia. 28
Nom mejh ber hand ån yh śtig hejn Nuom myjch byr hant an ych śtig hyjn, Weź mnie za rękę, a ja wejdę w głąb, 29
s’śyfła jiöen wynd ber ad ferhejn, s szyffła joon wynd byr aad ferhyjn, łódeczkę gnają wiatry po całej ziemi. 30
Ynzer ad hjyt uf ym zidpol Ynzer aad hjét óf óm zidpol Nasza ziemia kończy się na biegunie południowym 31
uf der andyn zåjt ym nordpol óf der andyn zait óm nordpol po drugiej stronie jest biegun północny 32
duł wje’s cy głiöen do Göt dy wełt Dółł wjes cy głoon duo God dy wełt Głupio byłoby wierzyć, że Bóg świat 33
zu klin gymaht, do Har gyśtełt zó klin gymacht, duo Haar gyśtełłt stworzył tak małym, że stworzył On 34
höt di granca di wjyr błynda huot di granca di wir błynda granice, których my ślepi 35
zan cy enda fön ån hynda. zaan cy enda fónn an hynda. kres widzimy z przodu i z tyłu. 36
Hynder dan pooln nöhta nejwer Hynder dan pooln nochta nyjwer Za biegunami i jeszcze dalej 37
nojy wełta zåjn ind wejder. nójy wełta zain ind wyjder. są coraz to nowe światy. 38
Y jyn wełta hüt yh fejł möł Y jen wełta hótt ych fyjłmoł W tamtych światach – słyszałam wielokroć 39
łåjt heł, ćyśćjec ån der hymuł. łájt hełł, czyściec an der hymół. leży piekło, czyściec oraz niebo. 40
Diöt wiöe nö kå łanikjy zejł Dót woo no ká łanykje zyjł, Tam nie była jeszcze żadna żywa dusza, 41
śtüdjyn gyłiöeta oü zu fejł, śtudjén gyłota au zó fyjł, studiują uczeni też sporo, 42
ynzer śyfła dy wynd bröhta ynzer szyffła dy wynd brochta naszą łódkę wiatry przyniosły 43
ejwyn zidpol cyłect nöhta. yjwyn zidpol cyłect nochta. przez biegun północny potem w końcu . 44
Yta hjy’h oü śun uf åmöł Yta hjéch au szón óf ámoł Teraz słyszę już zrazu 45
śejn cy zyngja diöt ym hymuł, szyjn cy zyńnia dót ym hymół, piękne śpiewy tam w niebiosach, 46
s’ej måj müter zyngt godźinkja s yj máj muter zynkt godzinkja *) To moja matka śpiewa godzinki 47
wi y dyham yr Halika. wi ydyham yr Halykja. jak w domu w święta. 48
Ejwer ynzer śyfła hiłd’s what, Yjwer ynzer szyffła hiłds wacht, Nasz naszą łódką trzyma straż 49
do wer yns ny feljyn yr naht duower yns ny fyljén yr nacht. tak byśmy nie zgubili się w nocy. 50
Jer śtym wiöe fjy yns zu tojer Jér śtym woo fjé yns zó tójer Jej głos była dla nas tak drogi 51
wi fjyn śyfer s’łoühttüms fojer wi fjén szyffer s łójchttuums fójer. Jak dla żeglarzy latarni morskiej ogień. 52
Nynder zoh oü bałd å hymuł Nynder zuoch au bałd a hymół, Bliżej zobaczyłem wkrótce niebo, 53
fön zyct Pejter ufum śymuł fónn zyct Pyjter óffóm szymół; z przodu siedzi Piotr na siwku; 54
Har łyt ny nåj, wo ny ej wat, Haar łytt ny náj wuo ny yj wat, Nie wpuszcza do środka, kto niewart, 55
ån wje’s oü myt fejłum gybat. an wjes au myt fyjłóm gybat. nawet jakby dużo się modlił. 56
Fum łecta krig miljon drowa Fóm łecta krik’ miljąn druowa Z ostatniej wojny milion żołnierzy 57
śpacjyn dö myt kyndyn, bowa, śpocjén doo myt kyndyn, buowa, spaceruje tam z dziećmi, żonami, 58
fergasa hon s’oüsgyśtanda fergassa hąnns s’ausgyśtanda zapomnieli, co wycierpieli 59
diöt y jyn ungyłyks łanda dót y jén ungyłyks łanda. tam w swoich nieszczęsnych krajach. 60
Dunajewski der kardynał Dunajewski der kardynął Dunajewski kardynał 61
myt åm pönyśa jenerał, myt ám ponysza jenerął, z polskim generałem, 62
gejt dö śpacjyn ån inśpicjyn gyjt doo śpocjén an inśpicjén chodzi tam na spacer i inspekcję 63
dy drowa di cy Pöłn gyhjyn. dy druowa di cy Połn gyhjén. żołnierzy, co do Polski przynależą. 64
Har derkant mih ån grist oü gryht Haar derkant mych an grisst au grycht Poznaje mnie i zaraz pozdrawia 65
italjenyś, wo har güt śpryht. italjenysz, wą haar gut śprycht. po włosku, którym dobrze mówi. 66
Dy śejny śpröh gyfełt’um zjyr Dy szyjny śproch gyfełłt óm zjér Ten piękny język podoba mu się bardzo 67
wåł’s wåh ej wi s’wymysiöejer. waiłs wách yj wi s’wymysojer. bo jest miękki jak wilamowski. 68
Bej y Krök bym kjymysasa Byj y Krok bym kjemysassa w Krakowie na kiermaszu 69
by tejś nawa ejm gyzasa by tyjsz nawa yjm gyzassa posadzono mnie przy stole obok niego. 70
har wiöe głylih s’wålćjy cy hjyn haar woo głykłych s walczy cy hjén on był szczęśliwy, że słyszał włoski 71
ån myt mer wålć cy dyśkürjyn an mytmer wálcz cy diszkurjén. i że ze mną dyskutował po włosku. 72
Hoüt ziöet’å mer ej å grus fest Hójt zootamer yj a gróss fest, *) Dziś – mówi mi – jest wielkie święto 73
s’kuma fur andyn wełt oü gest, s kuma fyr andyn wełt au gest, ̊) przyjdą też z innego świata goście, 74
s’rezureksit fum noja Pöłn s’resurexit fym nója Połn zmartwychwstanie na nowo Polska 75
cy hålikja höt Göt byföłn. cy hálykja hoot God byfołn. świętym Bóg rozkazał. 76
S’wyt dö zåjn ganc Pöłn fertrata Swyt do zain ganc Połn fertrata Będzie tu cała Polska reprezentowana 77
fum Kråkus bocy hoüt ziöet’å fym Krakus bący hójt zoota, °) Od Krakusa aż do dziś - powiedział 78
oły wan gejn bocy Götstron ąłły wann gyjn bocy Godstron wszyscy pójdą do tronu boskiego 79
ån jyn dank fjys ryta otriöen. an jén dank fjés rytta ątroon. i swoje podziękowania za ratunek zaniosą. 80
Har bot mih cy błåjn wen yh kon Haar buot mych cy błájn wenn ych kąn Poprosił mnie, bym został jeśli mogę, 81
cy zan wo zih dö bałd wyt hon; cy zaan wą zych do bałd wyt hąn; **) by zobaczyć co tam będzie się wnet działo; 82
s’wiöe dy śyfryn åjferśtanda s’woo dy szyffryn ajferśtanda na to zgodziła się żeglarka 83
ån zo bływer nönd byn łanda. an zó błyjwer nond byn łanda. i tak zostaliśmy blisko lądów. 84
Wiöe oü Pöłn y śtyk cyrysa Woo au Połn y śtyk ceryssa [nawet i] Polska była na kawałki rozerwana 85
fu nökwyn myt kåm gywysa, fy nokwyn myt kám gywyssa, przez sąsiadów bez sumienia, 86
błå dy nåcyj ind byzoma błá dy nacyj ind byząma pozostał naród zawsze razem 87
wi å mozaik y zen roma wi a mozaik ***) y zen rąma. jak mozaika w swoich ramach. 88
Do der obroz błåjt hårmonyś Dą der obrąz *) błájt harmonysz Aby ten obraz pozostał harmonijny/zgodny 89
hon druf gyat, wo wiöe pönyś hąnn dróf gyatt, wą woo ponysz pracował na to, kto był Polakiem 90
s’fulk jung ån ołd, fiöen, gyłiöeta s’fólk jung an ałt, fonn, gyłota lud młody i stary, księża, uczeni 91
måster, möłer ån poeta. máster, mołer an poeta. majstrowie/mistrzowie, malarze i poeci. 92
Carat, kåzyn zåjn cybroha Carat, kazyn zain cerbruocha Carat, cesarze są złamani 93
Pöłn ej gybłejn gük cyśtoha, Połn yj gybłyjn gók cerśtuocha, Polska została całkiem pokłuta, 94
fum krig ån fu fremda riöewyn, fym krik an fy fremda rowyn, przez wojnę i obcych grabieżców, 95
s’ryhtas yt druf d’ågja kyndyn s’rychtas yt óf d’ágia kyndyn. dźwigają ją teraz własne dzieci. 96
S’kymt oü śun uf åm fad cyjyśt S’kymt au szón óf ám fat cyjészt Nadjeżdża najpierw już na koniu też 97
Kråkus wo wiöe Pöłns jyśter fjyśt; Krakus wą woo Połns jészter fjészt; Krakus, co był Polski pierwszym księciem; 98
nawam ryt zåj tohter Wanda nawam rytt zaj tąchter Wanda obok niego jedzie jego córka Wanda 99
di hyndrum regjyt di łanda di hyndróm regjét di łanda. co po nim rządziła ziemiami. 100
Har hot undrum krykjer hejwuł Haar huąt undróm krykjer hyjwół On pod krakowskim wzgórzem 101
yr jam derśłiöen yht ån toüwuł yr jaam derszłoon ycht an tójwół, w jamie ubił diabła zaprawdę, 102
ån smok dar łoüt ki gyfrasa an smok dar łójt kii gyfrassa smok ludziom krowy zżerał, 103
wo hoüt nö ny ej fergasa wą hójt no ny yj fergassa. czego dziś jeszcze nie zapomniano. 104
Dy śejny Wanda wułd ny hon Dy szyjny Wanda wółd ny hąn Piękna Wanda nie chciała mieć 105
ån dojća fjyśta cy jem mon an dójcza fjészta cy jém mąn, niemieckiego księcia za swojego męża, 106
oü kån krig mej fjy zej fjy’s fulk au kán krik myj fjé zyj fjés fólk też żadnej wojny już dla nich, dla ludu 107
śtiörw yr Wåjsuł wi å güty Pulk śturw yr Weisół wja guty Pólk. umarła w Wiśle jak dobra Polka. 108
Fjyn dank höt s’fulk bejda cym łun Fjén dank huot s fólk byjda cym łón Z wdzięczności lud obojgu w nagrodę 109
hejwułn gyśot, di hoüt yr zun hyjwółn gyszott, di hójt yr zun wzgórza/kopce usypał, które dziś w słońcu 110
śenn cy łaha cy Pöłns kyndyn, szenn cy łacha cy Połns kyndyn, zdają się śmiać do polskich dzieci, 111
di ejn zyngja śejny łidyn. di yjn zyńnia szyjny łidyn. *) które im śpiewają piękne pieśni. 112
å gruser, śejner, śtiöekjer kłop A grósser, szyjner, śtokjer kłąp Duży, piękny, silny mężczyzna 113
kymt yt gyjiöet, giöe ym galop kymt yt gyjoot, goo ym galąp nadchodzi teraz w pędzie, cały w galopie 114
har hełt yr hand å grusys śwat, haar hełt yr hant a gróssys szwat, trzyma w ręce wielki miecz, 115
s’ej der śćerbjec, fu huhum wat. s’yj der szczerbjec **), fy hóhym wat. to Szczerbiec, wysokiej wartości. 116
S’ej Bolesław, Chrobry bynomt, Syj Bolesław, Chrobry bynąmt, To Bolesław, zwany Chrobrym, 117
dar dy granca fu Pöłn åjzomt; dar dy granca fy Połn ájząmt; ten co granice Polski pozbierał; 118
har wiöd cyjyśt cym kyng gykrynt, haar wód cyjészt cym kyng gykrynt, on był pierwszy koronowany na króla, 119
fum Otto, dar nöht błå zåj frynd. fóm Otto, dar nocht błá zaj frynd. przez Ottona, który potem został jego przyjacielem. 120
Hynder’um jiöeta fejł ratyn, Hyndyróm joota fyjł rájtyn, Za nim pędzi pełno rycerzy, 121
di zih śłüga ym krig fjy ejn, di zych szługa ym krig fjé yjn, którzy bili się na wojnie za niego, 122
śtiöekjy, hołpwyłdy gyśtałta, śtookje, hąlbwyłdy gyśtałta, silne, półdzikie kształty, 123
dan fur kultür nö fejł fałta. dan fyr kultur no fyjł fałta. którym kultury jeszcze sporo brakowało. 124
Nö dam grusa wün kliny nöht, No dam gróssa wónn kliny nocht, po wielkich byli później mali, 125
di cy kena yh ny fermöht, di cy kenna ych nicht fermocht, których rozpoznać nie zdołałem. 126
oü [s’wün] bisküpa ån hålikja, au swónn biskupa an hálykja, też [byli] biskupów i świętych, 127
cy zan zjyr underśydłikja. cy zaan zjér underszytłykja. widać było bardzo rozmaitych. 128
Yt za’h wejder ån grusa kyng, Yt zach wyjder án gróssa kyng, Teraz widzę znowu wielkiego króla, 129
ån ym ejn ån grusa ryng an ym yjn rym án gróssa rynk a wokół niego wielkie koło 130
fu fjyśta, gyłjyta ån hjen, fy fjészta, gyłjéta an hjenn, książąt, uczonych I panów, 131
di oü ym fulk zåj friöed ny wjen. di au ym fólk záj frood ny wjen. którzy też przed ludem swojej radości nie kryją. 132
S’ej Kazimirz der grusy fjyśt Syj Kazimirz der gróssy fjészt To Kazimierz wielki kniaź, 133
dar dy Jüda nom uf cyjyśt dar dy juda nąm óf cyjeszt który Żydów przyjął pierwszy 134
ys łand, wi’s wün ejweron fertrejn, ys łand, wis wónn yjwrąn fertryjn, do kraju, jak byli wszędzie/zewsząd wypędzeni, 135
diöh handuł zåjn zy yt råjh gybłejn. dóch handół zainsyt rájch gybłyjn. przez handel zostali teraz bogaci. 136
Underum wiöe s’łand zjyr råjh yt Undyróm woo słand zjér rájch yt, Pod nim był kraj teraz bardzo bogaty, 137
kjyhja, hoüzyn wün gymoüyt, kjéchia, hójzyn wónn gymauyt, kościoły, domy były murowane. 138
oü ogyłet d’åkådemi, au ągyłeet d’Akademii, *) też założona Akademia, 139
wo cy jyn jiöen köst zjyr fejł mi. wą cy jen jónn kost zjér fyjł mii. co w tamtych latach kosztowało bardzo wiele trudu. 140
Uf wåjsum fad kymt åmałik Óf waissóm fat kymt amałyk Na białym koniu przybywa powoli 141
Kyngjyn Jadwig, di hot jyr głyk, Kyngjén Jadwig, di hąt jér głyk, Królowa Jadwiga, co swoje szczęście, 142
jyr hac fjy den Gruspöłn gan har, jér hac fjé den Grósspołn gaan har, swoje serce wielkiej Polsce poświęciła, 143
ån nom cym kłopa ån barbar. an nąm cym kłąppa an barbar. i wzięła za męża barbarzyńcę. 144
Fråłik wiöe dos der Jågjełon Freiłych woo dąs der Jagiełłon Rozumie się był to Jagiełło 145
dar zih fjy zej hot tiöefa łön, dar zych fjé zyj hąt toofa łon, co się dla niej pozwolił ochrzcić, 146
ån myt ejm oü Litwa zåjn łand, an myt yjm au Litwa záj łand, a z nim też Litwa – jego kraj, 147
wo har oü nöht myt Pöłn ferband. wą haar au nocht myt Połn ferband. co on potem z Polską związał. 148
Dos wiöe å kyng grus ån gyråht, Dąs woo a kyng gróss an gyrácht, To był król wielki i sprawiedliwy 149
wi Krzyżoka wjytśofta śłåht wi Krzyżąka wjétsząfta szłácht jak Krzyżacy źle gospodarowali 150
y zen łandyn, höt har oü nöht y zen łandyn, huot haar au nocht na swoich ziemiach, on potem też 151
a grusy maht cyzoma bröht. a gróssymacht cyząmma brocht. wielką potęgę zebrał. 152
Myt dar śłüg har ahcik toüzyt Myt dar szług haar achzyktauzyt [to] nią pobił osiemdziesiąt tysięcy 153
Krzyżoka tut, ån bocy yt Krzyżąka tót, an bocy yt Krzyżaków na śmierć, i do teraz 154
zo by Grunwald dy ad zåjn rut; zą by Grunwald dy aad zajn rót; pod Grunwaldem ziemia ponoć czerwona jest; 155
å grusy an, fjyn grusa tut. a gróssy aan, fjén gróssa tót. wielkie żniwo dla wielkiej śmierci. 156
Yt kymt der grusy Kopernik Yt kymt der gróssy Kopernik Teraz nadchodzi wielki Kopernik 157
krykjer śtüdant, wiöe ny fjetnik krykjer śtudant, woo ny fjetnyk krakowski student, nie był bojaźliwy 158
yr zun cy ziöen: błåj dü jok śtejn! yr zun cy zoon: błáj du uok śtyjn! by rzec słońcu: zatrzymaj się tylko! 159
ån dy ad zo jok ym dejh gejn. an dy aad zą uok ym dyjch gyjn. a ziemia powinna tylko wokół ciebie podążać. 160
S’wün yt dy fiöen, huhgyłiöeta, Swónn yt dy fonn, hochgyłota, Teraz byli księża, wielcy uczeni, 161
di y zen wüta ny głiöeta, di y zen wóota ny głoota, którzy jego słowom nie chcieli wierzyć, 162
bo nör Bibyl by Jericha, bą nar bibyl by Jericha, bo według Biblii [to] przy Jerychu, 163
diöft dy zun åmåłik krihja. dóft dy zun amałyk kricha. powinno słońce powoli pełzać. 164
Der grusy Galilei za yt Der gróssy Galilei *) zą yt Wielki Galileusz widzi teraz, 165
wi zih å lamp y Piza dryt, wi zych a lamp y Pisa dryt, jak się lampa w Pizie kręci. 166
di yr kjyg hing uf łangjer śnür di yr kjéch hinn óf łańner sznuur która w kościele wisiała na długim sznurze 167
Koperniks łjyr höt har gywjet, Koperniks łjér huot haar gywjet, Kopernika nauki on bronił, 169
gycwunga nöhta ogyśwjet gycwuńna nochta ągyszwjet zmuszony później wyrzekł się 170
ym pikus dy ferdamty łjyr, ym pikus dy ferdamty łjér, w więzieniu przeklętej nauki, 171
wo dy wełt hot ufgybröht zjyr. wą dy Wełt huątt ófgybrocht zjér. co świat zdobyła wielce. 172
Fu yt krigt ben åstronoma Fy yt krigt ben astronąma Od teraz otrzymała u astronomów 173
yr wełt jyn byrimta noma yr wełt jén berimta nąma w świecie swoje słynne imię 174
dy Akademi y Krök, zej hjyn dy Akademie y Krok, zyj hjén Akademia Krakowska, [gdy] słyszą 175
łifa oły uf Pöłn śtüdjyn. łifa ąłły óf Połn śtudjén. bieżeli wszyscy do Polski studiować. 176
S’wiöe dos mejglik bo cy jer cåjt Swoo dąs myjglyk bą cy jer cájt To było możliwe, bo w tamtych czasach 177
kanta dy śüln kån śpröhaśtråjt, kannta dy szuln kán śprochaśtrajt, nie znały szkoły sporów językowych, 178
łotåjnyś łjyt, kuzt, śråw dy wełt; łątajnysz łjét, kózt, szryjw dy wełt; po łacinie uczył się, mówił, pisał świat; 179
dy gyłjyta wün güt gyśtełt. dy gyłjéta wónn gut gyśtełłt. uczeni byli dobrze uposażeni. 180
å hetman Czarniecki za’h yt, A hetman Czarniecki *) zach yt, Hetmana Czarneckiego widzę teraz, 181
dar höt Pöłn fun Śweda gyryt, dar huot Połn fyn Szwyda gyryt, który Polskę od Szwedów ratował, 182
bo Måryja fu Ćenstohoü bą Maryja fy Czenstohau bo Maryja z Częstochowy 183
hot ejm byfołn: dy Śweda hoü! hąt yjm byfołn: dy Szwyda hau! rozkazała mu: Szwedzi precz! 184
Uf jer hyłf, der śtiöekjy gława Óf Jér hyłf, der sztokje gława Z jej pomocą, silna wiara 185
maht wunder, ołys go s’ława, macht wunder, ąłłys gą sława, czyni cuda, wszystko oddało życie, 186
fjy Göt, fjy jyr łand zjyr gan hejn. fjé God, fjé jér łand zjér gaan hyjn, dla Boga, dla swego kraju bardzo chętnie. 187
bo’s oły Śwyda hon fertrejn. bąs ąłły Szwyda hąn fertryjn. Bo wszystkich Szwedów wypędzili. 188
Wejder zawer fejł fad, fejł wån, Wyjder zawer fyjł fad, fyjł wánn, Znów widzimy dużo koni, dużo wozów, 189
s’cytyt dy ad, ym Zöł dy śtån, s cytyt dy aad, ym zooł dy śtánn, trzęsie się ziemia, w Sole kamienie, 190
s’ej Sobieski, har kymt zu hoüt, s yj Sobieski, haar kymt soo hójt, to Sobieski, przybywa tak dzisiaj, 191
wi wje’s uf Win, wi’s wiöe y nut. wi wjes óf Win, wis woo y nót. jak było pod Wiedniem, jak było w potrzebie. 192
Fynfancwenciktoüzyt råjtyn Fynfancwencyktauzyt rájtyn Dwadzieścia pięć tysięcy rycerzy 193
ślåhćica zåjn’s, bygłata ejn szlachcica zains, bygłáta yjn to szlachcice, towarzyszą mu 194
ån zåj füsfulk zåhciktoüzyt an záj fusfolk záchzyktauzyt I jego piechoty sześćdziesiąt tysięcy 195
di fjyr Win wün, gejn dö oü myt. di fór Win wónn, gyjn do au myt. którzy byli pod Wiedniem, idą też tu wraz. 196
Zåj noma śun hot yn Tjykja Záj nąma szón hątte yn Tjékja Jego imię już Turkom 197
åjgyjiöet ån grusa śrekja, ájgyjoot án gróssa szrekja, napędziło wielkiego strachu, 198
bo har hot’s śun fejł möł gyśłiöen, bą haar hąts szón fyjmoł gyszłoon, bo ich już wiele razy pobił, 199
do’s ny kunda ufs güt end głiöen. dąs ny kunda ófs gut end głoon. tak że nie mogli wierzyć w dobry koniec. 200
Gyhoüt der świöecy Mustafa, Gyhaut der szwocy Mustafa, Pobity czarny Mustafa, 201
müst byhend fu Win ådkłoüfa must byhend fy Win atkłaufa musiał szybko od Wiednia uciekać 202
Sobieski ryt nåj y dy śtot, Sobieski rytt naj y dy śtąt, Sobieski wjechał do miasta, 203
di har byfråjt fun Tjykja höt. di haar byfrait fyn Tjekja huot. które uwolnił był od Turków. 204
Wułd oü ny grisa nöht cyjyśt Wółd au ny grissa nocht cyjészt Nie chciał też wpierw pozdrowić potem 205
der kåzer dan gywyłta fjyśt, der kázer °) dan gywyłta fjeszt, cesarz wybranego kniazia, 206
wiöe s’fulk głyklik cy pösa wat woo s fólk głykłych cy possa wat lud był szczęśliwy być wartym ucałować 207
kyna zåj śü, a ciöel fum fad. kynna zaj szuu, a cool fóm fat. *) móc jego buta, ogon jego konia. 208
Dy kåzeryn Mina Tera Dy kazeryn Mina Tera Cesarzowa Maria Teresa 209
cołt śłåht nöht cyryk yn Pöła, cąłt szłácht nocht cyryk yn Poła, odpłaciła źle potem Polakom 210
bo zy höt myt wing gywysa bą zy huot myt wink gywyssa bo bez sumienia 211
dy Cips fu Pöłn wåggyrysa. dy Zips fy Połn wakgyryssa **). Spisz od Polski oderwała. 212
Cym tåla Pöłns wiöe dos å grund, Cym tála Połns woo dąs a grund, ***) Do podziału Polski był to powód, 213
s’fiła nöht nåj wi tjyhty hund s’fiłła nocht náj wi tjéchty hund wpadły potem jak wściekłe psy 214
dy Pråjza åna dy Rüsa, dy Prajza ana dy Russa, Prus[ac]y i Rosjanie 215
bejdy hungerik, wułda frasa. byjdy huńryk, wółda frassa. obaj głodni, chcieli żreć. 216
Wi underśråw dy kåzeryn Wi underszráw dy kazeryn Jak podpisała cesarzowa 217
s’tåla fu Pöłn, zo’s hon gygryn s tála fy Połn, ząs hąnn gygrynn, podział Polski, ponoć zapłakała, 218
fylåjht zoh’s śun füroüs dy cåjt fyleicht ząchs szón fóraus dy cájt może przewidziała już czas, 219
wu jer łand diöh dos cytålt błåjt wó jér łand doch dąs certált błájt. gdy jej kraj przez to zostaje podzielony. 220
S’koma fjy Pöłn śwjery śtunda, S kąma fjé Połn szwjery śtunda, Nadeszły dla Polski ciężkie godziny, 221
hoüt ej s’śłåhsty ejwerwunda, hójt yj s szłáchsty yjwerwunda, dziś najgorsze już przezwyciężone, 222
ån yt zåj besta kyndyn gejn an yt zaj besta kyndyn gyjn i teraz jej najlepsze dzieci idą 223
cym Hjen, fjy zåj hyłf danka śejn. cóm Hjen, fjé zaj hyłf danka szyjn. do Pana, za jego pomoc pięknie podziękować. 224
S’kymt yt Kościuszko gyryta, S kymt yt Kościuszko gyrytta, Nadjeżdża Kościuszko konno, 225
ha wułd zåj łand wejderryta, haar wółd zaj łand wyjderrytta, chciał swój kraj znów ratować, 226
fu Ameryka güt bykant fy Ameryka gut bykant przez Amerykę dobrze znany 227
łif’a’m łoüt cü fum ganca łand. łifam łójt cu fóm ganca łant. bieżeli do niego ludzie z całego kraju. 228
Hynderum jiöen dy Kråkusa, Hyndyróm joon dy Krakusa, Za nim pędzą Krakowiacy 229
fjy’d måkja wün’s å pokusa, fjéd’makja wónns a pokusa, dla dziewcząt oni byli pokusą, 230
fjy dy moskoln å gruser strah, fjé dy moskąln a grósser strach, dla Moskali wielkim postrachem, 231
zy łifa wåg, f’am zyta Lah. zy łifa wák, fam zyta lach. *) ci uciekli, od takiego Lacha. 232
Nöhta maśjyn kosyńjera, Nochta maszjén kosynjéra, Potem maszerują kosynierzy, 233
śejny kłopa, krykjer wjara, szyjny kłąpa, krykjer wiara, piękne chłopy, krakowska wiara, 234
dy zånca triöen’s wi dy tykja; dy zánca trons wi dy tykja; kosy niosą jak tyczki; 235
öemy Moskoln, öemy smykja. oomy Moskąln, oomy smykja. biedni Moskale, biedne smyki. 236
å Głowacki za’h oü gryht fön, A Głowacki zach au grycht fónn, Głowackiego widzę też zaraz z przodu 237
Myt zånca nom har dy kanün Myt zánca nąm haar dy kanónn Z kosami brał armaty 238
yn Moskoln, di łifa byhend yn Moskąln, di łifa byhend Moskalom, ci biegli szybko, 239
do’s ny foła oü y zåj hend. dąs ny fałła au y záj hend. tak by nie wpaść w jego ręce. 240
Weter koma oü dy ułonn, Wetter kąma au dy ułąn, Dalej nadchodzą też ułani, 241
«s’ryt zih wo zih ok ryta kon» «s rytt zych wą zych ąk rytta kąn» «niech się ratuje, kto tylko może się ratować» 242
his ys åmöł, bo jer pika hiss ys ámoł, bo jér pika kiedyś wołano, bo ich piki 243
gan kån pardon, tün ufspikja. gan kán pardon, tun ófspikja. nie przebaczają, szpikują. 244
Oü za’h Kilinski å śüster, Au zach Kilinski a szuster, Też widziałem Kilińskiego szewca, 245
błájt y Połn fjé ind a muster, błåjt y Pöłn fjy ind å muster, pozostaje w Polsce na zawsze wzorem, 246
wi oü der klinsty kon gryhta wi au der klinsty kąn grychta jak też najmniejszy może zrazu 247
grusy zaha nö ferryhta. gróssy zacha no ferrychta. wielkich rzeczy jeszcze dokonać. 248
Poniatowski fu Pöłn å prync, Poniatowski fy Połn a prync, Poniatowski książę Polski, 249
wułd reta s’łand, kom oü yt c’ync, wółd rytta s łand, kąm au yt cync, chciał ratować kraj, teraz zbliża się do nas, 250
hiłf ym grusa Napoleon hiłf ym gróssa Napoleon pomagał wielkiemu Napoleonowi 251
dy Moskoln fu Pöłn cy ferjiöen. dy Moskąln fy Połn cy ferjon. Moskali z Polski przegnać. 252
Har śtiörw yr Elster by Låjpcik, Haar śturw yr Elster by Leipcyk, Umarł w Elsterze pod Lipskiem, 253
s’wiöe dos fjy Pöłn å grus ungłyk; s woo dąs fjé Połn a gróss ungłyk; to było dla Polski wielkie nieszczęście. 254
ferhejn maśjyn myt zem noma, ferhyjn maszjén myt zem nąma, Z przodu maszerują z jego imieniem, 255
za’h myt ejm zåj legjona. zach myt yjm zái legiona. widzę z nim jego legiony. 256
Dąbrowski ejwernom di nöht Dąbrowski yjwernąm di nocht Dąbrowski przejął je potem 257
ån myt jyn wo har mytgybröht an myt jen wą haar mytgybrocht i z tamtymi, co on przyprowadził 258
fu Italyj, hiłda cyryk, fy Italyj, hiłda cyryk, z Włoch, powstrzymał 259
Moskoln ån Doüćja by Låjpcik. Moskąln an Dójcza by Leipcyk. Moskali i Niemców pod Lipskiem. 260
Ymzyst wiöe fjy Pöłn s’gancy śłön, Ymzyst woo fjé Połn s gancy szłon, Na darmo było Polsce to całe bicie/walki, 261
Napoleon hot s’fåld felün; Napoleon hąt s fáld fylón; Napoleon porzucił pole [walki]; 262
Dąbrowski maśjyt yt ferhejn, Dąbrowski maszjét yt ferhyjn, Dąbrowski maszeruje teraz z przodu, 263
myt zen łoüta di diöt gybłejn. myt zen łójta di dót gybłyjn. ze swymi ludźmi, co tam zostali. 264
ån wejder za’h fejł jenerołn An wyjder zach fyjł jenerąłn Znowu widzę wielu generałów, 265
di ym krig wün myta Moskoln, di ym krik wónn myta Moskąln, którzy na wojnie byli z Moskalami, 266
s’ej der dyktator Chłopicki s yj der dyktator Chłopicki to jest dyktator Chłopicki 267
ån hynderum der Skrzynecki. an hynderóm der Skrzynecki. a za nim Skrzynecki. 268
S’wiöe dos ym jür ånåndresik Swoo dąs ym juur ánandressyk *) To było w roku trzydziestym pierwszym, 269
do der Moskol wułd azesik dą der Moskąl wółd ązessyk że Moskal chciał osiedlić 270
błåjn y Pöłn ån ynzer ferjiöen błajn y Połn an ynzer ferjoon się w Polsce i naszych wygonić 271
ymzyst wje’s gywast zih bykłiöen ymzyst wjes gywast zych bykłoon daremnie byłoby się uskarżać 272
S’gancy fulk śtind uf zih cy wjen Sgancy fólk stind óf zych cy wjen Cały lud powstał bronić się 273
ån s’łis zih ny bałd nejderknin. an słiss zych ny bałd nyjderknjén. i nie pozwolił się znów niebawem [rzucić] na kolana 274
Dwernicki fjyt dy gyfoła Dwernicki fjét dy gyfąłła Dwernicki wiedzie poległych, 275
ym hymuł Göt cy gyfoła. ym hymół God cy gyfąłła. by Bogu w niebie [się] przypodobać. 276
Fjyr zåhcik jür wułd Eugenie Fór zachcyk juur wółd Eugenie **) Przed sześćdziesięciu laty chciała Eugenia 277
å grus polityśys żeni a gróss polityszys żeni wielki polityczny geniusz; 278
Gruspöłn ufboün ån ån ufśtand Grósspołn ófbaun an án ófśtand wielką Polskę odbudować i powstanie 279
rif zy cy hyłf ym ågja łand. rif zy cy hyłf ym agia łand. wywołała, by pomóc własnemu krajowi. 280
Wejder maśjyn yn łanga cyg Wyjder maszjén yn łańna cig Znowu maszerują w długich rzędach 281
powstańca fum dråjånzåhcik, powstańca fym dreianzáchcyk, *) powstańcy z sześćdziesiątego trzeciego 282
ån Langiewicz, Pustowojtów an Langiewicz, Pustowojtów i Langiewicz, Pustowójtówna 283
fjyn’s ym hymuł yta kå nuf. fjéns ym hymół yta ka nóf. wiodą ich do nieba teraz ku górze. 284
Estråjh, Pråjza ging druf ny åj Estraich, Preiza gińn dróf ny áj, Austria, Prusy nie wkroczyły na to 285
maht ym Moskol dy policåj; macht ym Moskąl dy policáj; robił[y] Moskalom za policję; 286
wen oü der Ufśtand cygrundging, wenn au der Ófśtand cy grund gińn, kiedy też powstanie dogasało, 287
łodyt s’fojer wo je cåjt fing. łodyt s fójer wą je cajt fińn. ładuje/dolewa do ognia, co zawrzał wówczas. 288
åmałik kymt yt gyryta Amałyk kymt yt gyrytta Wolno nadjeżdża teraz konno 289
å gruser dan s’łand cy reta a grosser dan s łand cy rytta wielki, którego by kraj ratował 290
hota Göt byśtymt ån gyrüfa; hątta God byśtymt an gyrufa; Bóg naznaczył i powołał; 291
å gejt danka cy Hjens śtüfa: a gyjt danka cy Hjenns śtufa: idzie dziękować do stopni Pana: 292
Ynzer grusy Piłsudski ys, Ynzer gróssy Piłsudski ys, To nasz wielki Piłsudski, 293
dar y Pöłn błåjt ym gydyhnys dar y Połn błájt ym gydychnys który w Polsce trwa w pamięci 294
oła güta Påtrjota ąłła guta Patriota wszystkich dobrych patriotów 295
oü fu Pöłns wettysta üta. au fy Połns wettysta óota. też z Polski najdalszych miejsc. 296
Har hot fu nist giöe ejwer naht, Haar hoot fy nist goo yjwer nacht On z zupełnie niczego przez noc 297
fur ad gyśtopt å grusy math, fyr aad gystąpt a gróssy macht, z ziemi wywołał wielką potęgę, 298
myt dar miljona nöh fertrejn, myt dar miljąna nocht fertryjn, z którą miliony później wypędził 299
s’ej dos fjy ind „s’wunder” gybłejn. s’yj dąs fjé ind „s’wunder” *) gybłyjn. to co na zawsze pozostało „cudem” 300
Hota oü andry gyat fejł, Hątta au andry gyatt fyjł, choć i inni pracowali wiele, 301
błå har fu ołum döh dy zejł, błá haar fy ąłłym doch dy zyjł, został on przede wszystkim wszak duszą, 302
under zem byrimta noma under zem byrimta nąma pod jego słynnym imieniem 303
hiłd s’fulk yr nut śejn cyzoma. hiłt s fólk yr nót szyjn cyząma. lud trzymał się razem pięknie w potrzebie. 304
S’bygłåt’ån oü yt gryht föna S bygłáttan au yt grycht fónna Towarzyszą mu też teraz zrazu flagi 305
f’ejm gyśofa legjona, f’yjm gysząffa legiona, przez niego stworzonych legionów, 306
drowa cy füs ån ufa fad druowa cy fuss an óffa fad żołnierze pieszo i na koniach 307
oły głyklik yr grus parad. ąłły głykłych yr gróss parad. wszyscy szczęśliwi na wielkiej defiladzie. 308
Fu åm śejna grusa giöeta Fy ám szyjna gróssa goota Z pięknego dużego ogrodu 309
za’h yt roüsgejn patriota, zach yt rausgyjn patriota, widzę jak wychodzą patrioci, 310
łoüter grusy, byrimty łoüt, łauter gróssy, byrimty łójt, prawdziwie wielcy, znani ludzie, 311
di oü ym Hjen gejn danka hoüt. di au ym Hjenn gyjn danka hójt. którzy też Panu idą dziś dziękować. 312
Fön derken yh å Mickiewicz Fónn derkenn ych a Mickiewicz W przedzie rozpoznaję Mickiewicza 313
å Słowacki å Sienkiewicz, a Słowacki a Sienkiewicz, Słowackiego i Sienkiewicza, 314
ån hundyt andry poeta an hundyt andry poeta i stu innych poetów 315
di’h ny kon ufcyła yta. dich ny kąn ófcyła yta. których nie mogę zliczyć teraz. 316
Hota di fjy’s łand fürgyboüt, Hątta di fjés łand fórgybaut, Choć ci kładli podwaliny dla kraju, 317
koma andry di mytgyboüt kąma andry di mytgybaut przyszli inni, co współbudowali 318
hota tejd, s’wün dyplomata, hątta tyjd, s wónn diplomata, tedy, to byli dyplomaci, 319
di fjys fråjy Pöłn śwjer ata. di fjés frájy Połn szwjer atta. którzy dla wolnej Polski ciężko pracowali. 320
S’gejt Groholski myt Bilinski S gyjt Groholski myt Bilinski Idzie Grocholski z Bilińskim 321
Narutowicz, Witos, Dmowski, Narutowicz, Witos, Dmowski, Narutowicz, Witos, Dmowski, 322
Zamojski, Durowski, Grabski, Zamójski, Durowski, Grabski, Zamojski, Durowski, Grabski, 323
ån Wilsons frynd Paderewski. an Wilsons frynd Paderewski. i Wilsona przyjaciel Paderewski. 324
S’wün oü dö nöht grusy måstyn S wónn au do nocht gróssy mástyn Byli i potem wielcy mistrzowie, 325
di yr wełt wejza Pöłns byśtejn, di yr wełt wyjza Połns bystyjn, którzy w świecie pokazywali, że Polska istnieje 326
yh za å Chopin ån Moniuszko ych zaa Chopin *) an Moniuszko widzę Chopina i Moniuszkę 327
Siemiradski ån Matejko. Siemiradski an Matejko. **) Siemiradzki i Matejko. 328
War kynd oły di ufcyła War kynt ąłły di ófcyła Kto mógł zliczyć wszystkich tych, 329
di Göt cy zih höt byfoła; di God cy zych huot byfoła; których Bóg do siebie powołał; 330
Har wyt hoüt nö yht ferkynda Haar wyt hójt no ycht ferkynda On dziś jeszcze coś obwieści - 331
dryn wyt Pöłn oü zåj rü fynda. dryn wyt Połn au záj ruu fynda. w tym Polska też odnajdzie ukojenie. 332
Ganc Pöłn łåjt fjym Götstron ym ńjen Ganc Połn łájt fjém Godstroon óm ńjen Cała Polska leży u stóp Boga tronu 333
łöwt ån bat o å Götahjen, łowt an batt ą a Gotahjen, chwali i czci Pana Boga, 334
dankt do ejm hot derłiöet cy wjen dankt dą yjm hąt derłot cy wjen dziękuje, że pozwolił jej się obronić 335
fun nökwyn di śłåht wün wi hjen. fyn nokwyn di szłacht wónn wi hyen. od sąsiadów, co źli byli jak hiena. 336
Götahjen cy zan wiöe’h ny wat. Gotahjen cy zaan woch ny wat, Pana Boga ujrzeć nie byłem wart 337
ho’h ym śyf oü zöfuł gybat, hąch ym szyff au zófół gybatt, [nawet jeśli] w łódce tyle też się modliłem, 338
wi mih måj müter hot gyłjyt wi mych máj muter hąt gyłjét jak mnie moja matka nauczyła 339
wi’h nö dy wełt ny hot probjyt. wich no dy wełt ny hąt probjét. jak jeszcze świata nie popróbowałem. 340
Fu fejł zuna za’h ok ån śåjn Fy fyjł zunna ząch ąk an szajn Z wielu słońc widzę też światło 341
fu dam måj oüga gybłent łajn, fy dam máj auga oogia gybłent błajn, od którego moje oczy ślepną, 342
yh fił ym śyf ufs ogyzyht ych fiłł ym szyff ófs ágyzycht upadłem w łodzi na twarz 343
ån höt felün måj zyna Gryt. an huot fylón máj zynna grycht. i zrazu straciłem przytomność. 344
ån yh hüt nöht wi å Götsśtym ziöet: An ych hótt nocht wja Godśtym zoot: A potem słyszałem jak głos Boga mówi: 345
do jer ind hot uf mejh gygłiöet, dą jér ind hąt óf myjch gygłoot, za to, żeście zawsze we mnie wierzyli, 346
fjy’d zynda dy prow byśtanda, fjéd’ zynda dy prow bystanda, grzechów próbę wytrzymali, 347
wa’h güt błåjn fjy ojer łanda. wach gut błajn fjé ójer łanda. pozostanę dobry dla waszych ziem. 348
Der nojy śtot kymt y men śus Der nójy śtąąt kymt y men szóss Nowe państwo zbliża się do mego łona 349
ån har wyt wada wejder grus, an haar wyt wada wyjder gróss, i znowu stanie się wielkie, 350
cym besta fjy ojer kyndyn, cym besta fjé ójer kyndyn, dla dobra waszych dzieci; 351
do’s zo kå nökwer mej hyndyn! dąs zą ka nokwer myj hyndyn! temu żaden sąsiad już nie przeszkodzi! 352
Wi’h cy mjyr kom, wiöe’s wunder hejn, Wich cy mir kąm, woo s wunder hyjn, Kiedy doszedłem do siebie, cudu nie było, 353
wjyr wün åłån ym śyf gybłejn, wir wónn ałán ym szyff gybłyjn, zostaliśmy sami w łodzi, 354
ån weter jiöet yns yt der wynd an wetter joot yns yt der wynd i dalej gna nas teraz wiatr 355
ån zjyr wåjt koma wjyr byhend. an zjér wájt kąma wir byhend. i szybko dotarliśmy bardzo daleko. 356
Wejder fjet å śyfła åmałik Wyjder fjet a szyffła amałyk Znowu płynie łódka powoli 357
ån s’wiöe mer dos oü mej hamłik, an swomer dąs au myj hamłyk, i mnie robi się też coraz bardziej tajemniczo, 358
bo’h kund zan ån byöbahta boch kund zaan an beobachta bo mogłem patrzeć i obserwować, 359
wo diöt dy zejłn yhta mahta. wą dót dy zyjłn ychta machta. co tam dusze sobie robią. 360
Y åm śejna ruzagiöeta, Y ám szyjna rózagoota, W pięknym różanym ogrodzie, 361
dan byśråjwa fała wüta, dan byszrajwa fała wóota, którego opisać brakuje słów, 362
za’h fejłtoüzyt bowa ån zakonnica, zach fyjłtauzyt bąwa an zakonica, widzę, jak kobiety i zakonnice 363
zyngja śpejła, śtejn ån zyca. zyńnia szpyjła, śtyjn an zyca. śpiewają, grają, stoją i siedzą. 364
ån ym zy rym do za’h tengln, An ym zyrym dą zach teńnyln, A wokół nich widzę, jak drepczą, 365
śpryngja, zyngja śejny engln, śpryńnia, zyńnia szyjny eńnyln, skaczą, śpiewają piękne anioły, 366
zy wün klin fur wełt gyrüfa zy wónn klin fyr wełt gyrufa jako mali zostali wezwani ze świata 367
wi zy nö ny wün ferwüfa. wi zy no ny wónn ferwófa. jeszcze zanim zostali poronieni. 368
Fu dan bygłåt koma åtkån Fy dan bygłátt kąma atkán Z tego towarzystwa wyszły naprzeciw 373
mem śyfła cwü bowa åłån, mem szyffła cwu bąwa ałán, mojej łódce dwie kobiety same 374
zy hota mejh fu wåjt derkant zy hątta myjch fy wajt derkant rozpoznały mnie z daleka 375
bo åny rif śun gryht fum łand: bą ány rif szón grycht fóm łant: bo jedna wołała już z samego lądu: 376
å skiöekumże, fliöera fliöeruś! A skokumże *), flora floruś! a witajże, Flora-Floruś! 377
yh derken’s, s’ej s’Siöeba Teruś; ych derkens, s yj s Soba Teruś; **) rozpoznaję ją, to jest Soba-Teruś; 378
wen oü zymfcik jür zåjn ferhejn wenn au zynfcyk juur zájn ferhyjn gdy też minęło siedemdziesiąt lat 379
do wer yr wełt yns fremd gybłejn. dąwer yr wełt yns fremd gybłyjn. jak sobie w świecie zostaliśmy obcy. 380
Nökwer kyndyn, wün wer ind fruw Nokwer kyndyn, wónn wer ind frów Dzieci sąsiadów, byliśmy zawsze radośni, 381
yns cy zan ym giöeta, yr śtuw, yns cy zaan ym goota, yr śtów, gdy się widzieliśmy w ogrodzie, w izbie, 382
myt epułn, bjyn oü puterbrut myt epołn, bjén, au póterbrót jabłkami, gruszkami, chlebem z masłem też 383
tåltwer yns, hotwer oü kå nut. tąltwer yns, hąttwer au ká nót. dzieliliśmy się, nic nam nie było trzeba. 384
å skiöekumtźe/skiökumće, fliöera feter! A skokumcie, flora feter! a witajcież, wujku Flora! 385
hiöert åbysła, fiöet ny weter, horrt a byssła, foot ny wetter, poczekajcie chwilę, nie płyńcie dalej - 386
ziöet dy andry, wi’s nynder wün zoot dy andry, wis nynder wónn mówiła druga, gdy były bliżej 387
ym zan bejdy błå yh felün. ym zaan byjdy błá ych fylón. pogubiłem się widząc je obie. 388
Myt dar ging y’d śül cyzoma Myt dar gińn yd szul cyząma Z tą chodziłem razem do szkoły 389
Merta wiöe jer måkjanoma. Mertá *) woo jér makianąma. Merta – to było jej panieńskie nazwisko. 390
Fu fejł śejna wün’s dy śynsta, Fy fyjł szyjna wónns dy szynsta, Z wielu pięknych one były najpiękniejsze. 391
fu fejł güta wün’s dy besta. fy fyjł guta wónns dy besta. Z wielu dobrych one najlepsze 392
Bejdy oüsgan men jugytfrynd Byjdy ausgaan myn jugytfrynd Obie wyszły za mych przyjaciół [z lat] młodzieńczych 393
wün’s dan felün giöe cy byhend, wónns dan fylón goo cy byhend, i tak zagubiły się o wiele za szybko, 394
ån di błyn yr troüer cyryk an di błyjn yr trauer cyryk a ci pozostali znów w żałobie 395
s’ungłyk koma giöe cy gyłik s ungłyk kąma goo cy gyłyk nieszczęście przyszło zgoła zbyt nagle. 396
Do’h grod fu dejwa kom gyfiöen Dąch grąd fy dyjwa kąm gyfoon Jako żem właśnie z tamtej strony przybył 397
bota zy mejh do’h’å zo ziöen, bątazy myjch dącha zą zoon, prosiły mnie, bym im powiedział, 398
op jer kłopa ind wytwer błajn, ąp jér kłąpa ind wytwer błájn, czy ich mężowie wciąż są wdowcami, 399
op jer kyndyn oü głyklik zåjn. ąp jér kyndyn au głykłych zajn. czy ich dzieci są też szczęśliwe. 400
Ju ziöet yh’å, måj łiwa zejłn, Jó zotycha, máj łiwa zyjłn, Tak – odpowiedziałem im, moje kochane dusze, 401
dy kłopa zåjn wytwer gybłejn, dy kłąpa zain wytwer gybłyjn, mężowie pozostali wdowcami, 402
zihja ber at s’głyk ym ława. zichia byr aat s głyk ym ława. w pracy szukają szczęścia w życiu. 403
denkja uf oüh bo’s ny śtarwa. denkia óf ójch bąs ny śtarwa. Myślą o was aż do śmierci. 404
Zu güt wi śejn, hoter gyłön Zó gut wi szyjn, hątter gyłoon Tak dobre jak piękne - zostawiłyście 405
zyty kyndyn, fu Göt cym łun; zyty kyndyn, fy God cym łóon; takie dzieci, w nagrodę od Boga; 406
jyr fatyn hałda’s huh ym wat, jér fotyn hałdas hóch ym wert, ich ojcowie cenią je wysoko, 407
oüh gydenkja’s ind ym gybat! ójch gydenkjas ind ym gybat! was wspominają zawsze w modlitwie! 408
Ejwer s’gyhüty zjyr głyklik Yjwer s gyhóty zjér głykłyk Szczęśliwe wielce, z tego co usłyszały 409
dankta’s, grista, gingja cyryk; danktas, grissta, gińnia cyryk; podziękowały, pozdrowiły i poszły z powrotem; 410
myt śwjerum hac zoh yh’å nöh, myt szwjeróm hac ząchychia noch, z ciężkim sercem widziałem je jeszcze, 411
bo’h felün hot byn ruzaśtroüh. bochs fylón hąt byn rózaśtrójch. aż zniknęły przy krzewach różanych. 412
Byn hålikja wiöe grusy at Byn hálykja woo gróssy aat U świętych wrzała wielka praca 413
wåjł’s gyrüfa wün diöh’s gybat, wájłs gyrufa wónn dóchs gybaat, jako że byli wzywani przez modlitwę, 414
cy hyłf yn krankyt, ungyłyk, cy hyłf yn krankyt, ungyłyk, by pomagać w chorobie, nieszczęściu, 415
müsta łön å hymuł gyłik. mussta łoon a hymół gyłŷk. musieli pośpiesznie opuszczać niebo. 416
Myta engln śejn cyzoma Myta eńnyln szyjn cyząma Z aniołami pięknie wraz 417
hyłfa’s oła y Götsnoma, hyłfas ąłła y Godsnąma, pomagają wszyscy w imię Pana, 418
kuma nöht yn hymuł wejder, kuma nocht yn hymół wyjder, wracają potem do nieba, 419
bo’s ny fłigja cy hyłf nejwer. bąs ny fłigia cy hyłf nyjwer. póki nie lecą w dół na pomoc. 420
Dy patrünn müsta diöh’s byta Dy patrónn mussta dóchs bytta Patroni muszą przez nich prosić 421
å Hjen, dy śyfła byhita a Hjenn, dy szyffła byhita Pana, by chronił owieczki 422
fum fojer, pest ån oü zynda, fym fójer, pest an au zynda, od ognia, zarazy i też grzechów, 423
do’s å wåg yn hymuł fynda dąs a wák yn hymół fynda tak, by znalazły drogę do nieba. 424
Toüzyta fiöen wün oü cy zan, Tauzyta fonn wónn au cy zaan, Tysiące księży było też widać, 425
di zih łanik hota mi gan, di zych łanyk hątta mii gaan, którzy [jako] żywi zadawali sobie trud, 426
güty, śłåhty, jungy, ołda, guty, szłachty, juńny, ałda, by dobrych, złych, młodych, starych, 427
śejn ym śtrångla cy byhałda. szyjn óm śtráńnla cy byhałda. ładnie trzymać na postronku. 428
Yt hon’s dö dy ferdinty rü, Yt hąns do dy ferdinty ruu, Teraz mają tu zasłużony odpoczynek, 429
s’kuma oü ind nojy dåcü [dercü(n)]; s kuma au ind nójy dacu; dochodzą też do nich wciąż nowi; 430
di dercyła wi’s yt śłåht gejt di dercyła wis yt szłácht gyjt opowiadają, jak teraz źle idzie 431
yr wełt di nö beser wiöe tejd. yr wełt di no besser woo tyjd. *) w świecie, co jeszcze przed chwilą był lepszy. 432
Öemy krypułn di ungłyklik Oomy kryppółn di ungłykłych Biedni kalecy, co nieszczęśliwi 433
wün ym ława, zåjn dö głyklik wónn ym ława, zájn do głykłych; byli w życiu, są tu szczęśliwi 434
bo zy zåjn yt dan głåjh gyśtełt bą zy zájn yt dan głájch gyśtełłt bo zostali teraz zrównani z 435
di råjh ån śejn wün uf der wełt di rájch an szyjn wónn óf der wełt. z tymi, co w świecie byli bogaci i piękni. 436
Ju ym hymuł zåjn ok cy zan Jó ym hymół zájn ąk cy zaan Toż w niebie widać tylko 437
oły jung, śejn wi wje’s hon gan ąłły junk, szyjn, wi wjés hąn gaan, wszystkich młodych, pięknych - jak się należy, 438
bo dö krigt å śejny gyśtałt bą do krigt a szyjny gyśtałt bo tu każdy dostaje piękny kształt 439
het’s ejn oü ym ława gyfałt hetts yjn au ym ława gyfałt. nawet jeśli mu w życiu brakowało. 440
Oü zyst zåjn zih dö dy zejłn głåjh Au zyst zajn *) zych do dy zyjłn głájch, Też poza tym sobie są tu dusze równe 441
s’kent dö nimyd wo öem wo råjh s’kennt do nimyt wą oom wą reich nie zna tu nikt, kto biedny, kto bogaty 442
kå gyśåjtera ån kå duła ká gyszájtra an ká dółła, żadnych mądrych i żadnych głupich 443
oły głåjh di Göt gyfoła ąłły głájch di God gyfąłła. wszyscy równi, w których Bóg ma upodobanie. 444
Ejwer s’gyzany ganc ym hiöet Yjwer s gyzaany ganc ym hoot W głowie o wszystkim, com widział 445
denk yh koüm yht uf ynzer fiöet denk ych kaum ycht óf ynzer foot, ledwo cokolwiek myślę o naszym rejsie 446
bo uf åmöł śejny śtyma bą óf ámoł szyjny śtymma aż naraz piękne głosy 447
mej wejder łöstik ymśtyma. myjch wyjder łostyk ymśtymma. znowu mnie wesoło nastrajają. 448
S’wün måj łandsłoüt, Wymysiöejer Swónn máj łandsłójt, Wymysojer To byli moi rodacy, Wilamowianie 449
dan fum hymuł hot gan der Hjer dan fym hymół hót gaan der Hjér którym z nieba dał Pan 450
å śejn śtykla, cy rün yta, a szyjn śtykla, cy ruun yta, piękny kawałek, by teraz odpoczęli, 451
wåjł’s yr wełt hon fejł gyłyta. weiłs yr wełt hąnn fyjł gyłytta. jako że w świecie wiele pracowali. 452
Fu łand cy łand müsta’s zihja Fy łand cy łand musstas zichja Z kraju do kraju musieli szukać 543
å śtykla ad, wåjł’s ny krihja a śtykla aad, weiłs ny krichja kawałka ziemi, bo czołgać się nie 454
wułda yr wełt, höfat ata; wółda yr wełt, hofaat ata; chcieli w świecie, odrabiać pańszczyznę; 455
oü zu błå wing cåjt cym bata au zó blá wink cájt cym bata. tak też zostało mało czasu na modlitwę. 456
Fre mih cy hjyn hyndr’åm growa Free mych cy hjén hyndrám grąwa Raduję się, gdy słyszę, jak za rowem 457
śejn cy zyngja ynzer bowa, szyjn cy zyńnia ynzer bąwa, pięknie śpiewają nasze niewiasty, 458
yh głiöet cy zåjn y Wymysoü ych głoot cy zájn y Wymysau wierzę, żem w Wilamowicach 459
yr kjyh, ån wułd mytzyngja oü, yr kjéch, an wółd mytzyńnia au. w kościele, i chciałem śpiewać też z nimi, 460
S’wün dö zjyr fejł Wymysiöejer Swónn dó zjér fyjł Wymysojér Było tu bardzo wielu Wilamowian 461
jyn noma kund yh ny derhjyn, jén nąma kunt ych ny derhjén, ich imion nie mogłem dosłyszeć, 462
dy åna fu fejłhundyt jür, dy ána fy fyjłhundyt juur, jedni sprzed kilkuset lat, 463
dy andyn koma jok cyjür. dy andyn kąma uok cyjuur. inni przybyli tylko w zeszłym roku. 464
Cwej ferdinty kłopa za’h diöt, Cwyj ferdinty kłąppa ząch dót, Dwóch zasłużonych mężczyzn widzę tam, 465
der åny wiöe der łecty füt; der ąny woo der łecty fót; jeden był ostatnim wójtem; 466
under ejm wiöd s’diöf oüsgykoüft under yjm wód s dóff ausgykoft pod nim wieś została wykupiona 467
s’fråjy Wymysoü cyr śtat gytoüft. s frajy Wymsau cyr śtąt gytoft. wolne Wilamowice miastem mianowane. 468
Har his Küba Fox ån Biöetuł, Haar hiss Kuba Fox an botół, Nazywał się Jakub Fox i/- Botół, 469
s’śejn å hjer fum füs cym śaduł, s szyjn a hjer fóm fus cóm szatół, piękny mężczyzna od stóp do głów, 470
der andry his Kócki Schneider der andry hiss Kócki Schneider drugi zwał się Schneider-Kócki 471
wo wiöe oü jyśter pöstmåster. wą woo au jészter postmáster. co był też pierwszym poczmistrzem. 472
Diöh ejn wiöd Wymysoü bykant Dóch yjn wód Wymysau bykannt Przez nich Wilamowice stały się znane 473
y Pöłn ån oü ym fremda łand; y Połn an au ym fremda Land; w Polsce i też w obcym kraju 474
har höt fejł å üt gyhöwa haar huot fyjł a óot gyhowa znacznie wydźwignął to miejsce 475
cym besta fjy kłopa, bowa. cym besta fjé kłoppa, bąwa. dla dobra mężczyzn, kobiet. 476
Koma nynder, yh ziöet do’h bej Kąma nynder, ych zoot dąch byj*) [gdy] Przyszli bliżej, powiedziałem, że jestem 477
der ełdsty fur Fox familyj; der ełsty fyr Fox familyj; najstarszym z rodziny Foxów; 478
zy freta wi’s y Wymysoü gejt zy freeta wis y Wymsau gyjt zapytali, co słychać w Wilamowicach, 479
op nö diöt dy ołdy kjyh śtejt. ob no dót dy ałdy kjéch śtyjt. czy tam jeszcze stoi stary kościół. 480
Op’s gyboüt hon öemhoüz, śpytuł, Obs gybaut hąnn oomhaus, śpytół, Czy zbudowali przytułek dla ubogich, szpital, 481
op’s fjy dos oü hon dy mytuł, obs fjédąs au hąnn dy myttół, czy na to mają też środki, 482
bo ok yn zjyr śłåhta djyfyn bo ok yn zjér szłáchta djéfyn bo tylko w bardzo złych wsiach 483
gejn öemy batłyn åna frjyn. gyjn oomy batyłn ana frjén. biedacy chodzą żebrać i marzną. 484
Łiwy hjen, jyr wełt giöe cy fejł, Łiwy hjenn iir wełłt goo cy fyjł, Drodzy panowie, chcecie o wiele za dużo, 485
dos höt ziöet yh hoüt koüm dy Bejł. dąs hóot zootych hójt kaum dy Byjł. to ma – rzekłem – dziś zaledwie Biała. 486
Fabrykja maha dy wjyt öem, Fabrykja macha dy wjét oom, Fabryki czynią z gospodarzy biedaków, 487
s’ej kå at mej, do Göt derbiöem. s’yj ká aat myj *), dą God derboom. nie ma już pracy, pożal się Boże. 488
Dy gymån höt kån miöek, jümyt, Dy gymán huot kán mok, jumyt, Gmina nie ma rynku, jarmarku, 489
dy łoüt fjyn ołys y dy śtyt dy łójt fjén ąłłys y dy śtyyt ludzie wożą wszystko do miasta 490
s’wje nejtłik akcyz byr oüsfür swje nyjtłyk akcyz byr ausfuur byłaby konieczna akcyza przy wywozie 491
wi’s dy śtyt hon by der nåjfür. wis dy śtyyt hąn by der nájfuur. tak jak miasta mają przy wwozie. 492
Dy wån tün dy wågja rujnjyn, Dy wánn tun dy wágja rujnjén, Wozy niszczą drogi, 493
fum coła wył nimyd ny hjyn, fóm cąła wyjł nimyt ny hjén, o płaceniu nie chce nikt słyszeć, 494
oü å hefa cy coła błåjt au a heffa cy cąła błájt też sporo trzeba płacić 495
fjy śül, śpytułn ån öemy łoüt. fjé szul, śpytółn an oomy łójt. na szkoły, szpitale i biednych ludzi. 496
Fjy dy kjyh wiöe śun fejł derłet, Fjé dy kjéch woo szón fyjł derłeet, Na kościół zapłacono już dużo, 497
wyhja wat hoüt nö dos giełd het, wychia waat hójt no dąs gełd het, jaką wartość dziś jeszcze miałyby te pieniądze, 498
kynd yh ny ziöen, bo ind hyhjer kynd ych ny zoon, bo ind hyjer nie umiem powiedzieć, bo zawsze wyżej 499
śtåjgt s’agio, s’giełd ym wat wingjer, śtajgt s agio, s gełt ym waat wińnjer *), rośnie ażio/kurs, pieniądz na wartości traci, 500
Fu dam wo hoüt nö ejwerbłåjt Fy dam wą hójt no yjwerbłájt Z tego, co dziś jeszcze pozostaje 501
wan’s kå kjyh boün. Wi dy zah łåjt wanns ka kjéch baun. Wi dy zach łájt nie zbudują kościoła. Jak sprawy stoją 502
wje’s fjy å kaplic derłanga; wjes fjé a kaplic derłańna; wystarczyłoby na kaplicę; 503
s’wjyn dy Hylćadiöfer fłena. swjénn dy Hylciadófer fłenna. uśmialiby się Hecznarowianie. 504
S’gyfił’ån ny fejłys fum üt Sgyfiłłan ny fyjłys fóm óot Podobało im się z miejsca niewiele 505
fu dam wo zy hota gyhüt, fy dam wązy huotta gyhót, z tego, co usłyszeli, 506
zy grista mejh, ån gingja wåg, zy grissta myjch, an gińnia wák, pozdrowili mnie, odeszli, 507
ån måj śyfła ging oü zen wåg. an máj szyffła gińn au zen wák. a moja łódka popłynęła też swoją drogą 508
Yt za’h å Śnåjder-Jåśkja diöt Yt ząch a Sznajder-jaśkia dót **) Teraz widzę tam Sznajder-Jaśka 509
har hiłf öema myt giełd ån wüt, haar hiłf ooma myt gełd an wót, pomagał biednym pieniędzmi i słowem. 510
kom åner cy ejm kłiöet zåj nut, kąm áner cy yjm kłoot záj nóot, [jeśli] ktoś przyszedł do niego narzekać na biedę, 511
hiłf’å’m gryht cy åm śtykla brut. hiłfam grycht cy ám śtykla brót. pomagał mu zrazu kawałkiem chleba. 512
Y Win å hungrikjer śtüdant Y Win a hungrykjer śtudant We Wiedniu głodnym studentem 513
ho’h mih śtåjd ufå ogyłånt; hąch mych śtyjd óffa ągyłánt; wciąż się na nim opierałem; 514
gütys tün maht’um ok ån śpas, gutys tun macht óm ąk an śpass, czynienie dobra sprawiało mu tylko przyjemność, 515
ej ym hymuł oü un å mas. yj ym hymół au un a mass. jest w niebie nawet bez mszy. 516
åmałik kuma yt cwej hjen Amałyk kuma yt cwyj hjenn Powoli podchodzą teraz dwaj panowie 517
yn ruta kłådyn bocum njen, yn róta kłádyn bocóm njen, w czerwonych szatach do ziemi, 518
kardynoł wiöe ju der åny kardynął woo jó der ány kardynałem był ten jeden 519
ån å bisküp wiöe der andry. an a biskup*) woo der andry. a biskupem był drugi. 520
ån derkant yh gryht, s’wiöe måj gast Án derkant ych grycht, swoo máj gast Rozpoznałem ich od razu, to był mój gość 521
y Nabresina y år fost; y Nabresina y ár fąst; w Nabresinie/Nabrežinie, w poście; 522
fum pikus fjys fulk bym Pråjza fóm pikus fjés fólk bym Prájza z więzienia za lud za Prus 523
kund ny uf Röm weterråjza. kund ny óf Rom wetterrájza. nie mógł do Rzymu dalej podróżować. 524
Kardynoł Ledochowski ys Kardynął Ledochowski ys To Kardynał Ledóchowski 525
yh gris, kom’um ys gydyhnys, ych griss, kąmóm ys gydychnys, pozdrawiam, przypominam mu się, 526
har müst by mjyr ejwernahta, haar must by mir yjwernachta, musiał u mnie nocować, 527
s’błå dos å er fjy mejh nöhta. sbłá dąs a eer fjé myjch nochta. to był dla mnie potem zaszczyt. 528
Har bot mejh wen yh kuma kon Haar bąt myjch wenn ych kuma kąn Zaprosił mnie, kiedy mógłbym przyjechać 529
ejn byzihja ym Watykon yjn byzichja ym Watykąn odwiedzić go w Watykanie, 530
wyt rezydjyn ym jyśta śtök wyt rezydjén ym jeszta śtook będzie rezydował na pierwszym piętrze 531
ym andyn ej diöt der papst ok. ym andyn yj dót der popst ąk. na drugim jest tam papież tylko. 532
Do Göt gyråht wyt’s bywåjza, Dą God gyrácht wyts bywajza, Że Bóg sprawiedliwy będzie dowiedzione, 533
ån śykja śtröf uf dy Pråjza, an szykja śtrof óf dy Prájza, i ześle karę na Prusy, 534
ån nöht ziöeta’å, wyt dy śtund śłön an nocht zoota, wyt dy śtund szłon a potem powiedział, wybije godzina, 535
do wer krigja oü å fråj Pöłn dąwer krigia au a fráj Połn. *) że dostaniemy też wolną Polskę. 536
Junger Pöła wyst ‘s derława, Juńner Poła wysts derława, Młody Polaku dożyjesz tego, 537
yh wa ok śun ejer śtarwa; ych wa ąk szón yjer śtarwa; ja już wcześniej umrę; 538
dos ziöet’å myt gyhöwar śtym, dąs zoota myt gyhowar śtym, powiedział to podniesionym głosem, 539
mytum fyngjer dret’å oü rym. mytóm fyńnjer droota au rym. palcem też kręcił/groził. 540
Je wüta błyn mer ind ym hiöet, Je wóota błyjn mer ind ym hoot, Tamte słowa pozostały mi [na] zawsze w głowie, 541
har błå fjy mejh ind å profet, haar błá fjé myjch ind a profet, on pozostał dla mnie [na] zawsze prorokiem, 542
yh hot’s oü fejł łoüta dercyłt ych hąts au fyjł łójta dercyłt opowiedziałem to też wielu ludziom 543
ån der krig hot zy oü derfyłt. an der krik hątzy au derfyłłt. a wojna też się spełniła. 544
Y Röm wiöe yh fejł jür śpyter Y Rom woo ych fyjł juur śpyter W Rzymie byłem wiele lat później 545
myt kanünik Fox mem feter, myt kanónik Fox mym feter, z kanonikiem Foxem, moim wujem, 546
har wiöe łoütłik, hot oü preciz haar woo łójtłyk, hątt au preciz on był ludzki i też absolutnie 547
güt derłydyk fjy’d djecyz. gut derłydykt fjéd dyecyz. dobrze zasłużony dla diecezji. 548
Der andry hjer y Djakowar. Der andry hjer fy Djakowar Drugi pan w Đakovie 549
wiöe bisküp, Strosmajer his har, woo biskup, Strosmajer hiss haar, był biskupem, nazywał się Strossmayer, 550
zjyr bykant wiöe’å y der wełt zjér bykant wooja y der wełt bardzo znany był on w świecie 551
bo å hot güt ogyłet s’giełd. bo a hąt gut ągyłeet s gełd. bo dobrze lokował pieniądze. 552
har hot gyboüt y Djakowar Haar hąt gybaut y Djakowar Zbudował w Đakovie 553
å grusy kjyh myt fejł ołtarz, a gróssy kjéch myt fyjł ółtar, duży kościół z wieloma ołtarzami, 554
gytålt y mej śyf ej der döm gytąlt y myj szyff yj der duom podzielona na wiele naw jest ta katedra 555
wi ym Wawel nawam Stradom. wi óm Wawel nawam Stradom. jak na Wawelu obok Stradomia. 556
Köstyt di śun miljona, Kostyt di szón miljona, Kosztował już miliony 557
müst’å nö mej hon byzoma musta no myj hąn byząma musi jeszcze więcej zgromadzić 558
fjyd Uniwersytet di har śuf, fjéd’ Uniwerstet di haar szuf, na uniwersytet, który stworzył, 559
y Zagreb, wu zåj fulk „hyłf” rüf. y Zagreb, wó záj fólk „hyłf” ruf. w Zagrzebiu, gdzie jego lud wołał „pomocy”. 560
S’fulk wyt myt gyłdera büśtowa Sfólk wyt myt gyłdra busztąwa Lud złotymi literami 561
bejder noma ys hac growa, byjder nąma ys hac grąwa, obu nazwiska w serce wyryje, 562
Göt gej’s do s’öemy fulk inda God gyjs dą s oomy fólk inda Boże, pozwól, by biedny lud zawsze 563
zyty güty hjen oü kon fynda. zyt guty hjenn au kąn fynda. takich dobrych panów mógł też znaleźć! 564
S’kom mer nynder yt å junger Skąmmer nynder yt a juńner Podchodzi do mnie bliżej teraz młody 565
śejner śtüdant ån ziöet cü mer; szyjner śtudánt an zoot cumer: ładny student i mówi do mnie: 566
nönd by der kjyh do śtejt å hyt nond by der kjéch dą śtyjt a hyt blisko kościoła tam stoi chata 567
fu diöt bej yh, ån oüh śejn byt: fy dót byj ych, an ójch szyjn byt: stamtąd jestem i was pięknie proszę 568
ziöet mer öema güta müter zoot mer ooma guta muter powiedzcie mojej biednej dobrej matce 569
der Polonća, do mejh der Hjer der Poloncia, dą myjch der Hjer Apolonii, że mnie Pan 570
höt oüsgykłoüt, wirdyk cy zåjn, hoot ausgykłaut, wirdyk cu zajn, wyszperał jako wartego 571
nönd by zem tron inda cy łajn. nond by zem troon inda cy błajn. blisko jego tronu [na] zawsze pozostać. 572
Nist śłåhtys kant nö ny måj zejł, Nist szłáchtys kannt no ny maj zyjł, Nic złego nie znała jeszcze moja dusza 573
drym kon yh oü hyłfa zjyr fejł, drym kąn ych au hyłfa zjér fyjł, dlatego mogę też pomóc bardzo wiele 574
oła di’s zjyr nejtłik wan hon, ąłła dis zjér nyjtłyk wann hąnn, wszystkim, którzy bardzo potrzebować będą, 575
zy zo mejer ym mejh ny grenn. zy zą myjer ym myjch ny grenn. nie powinna więcej po mnie płakać. 576
Zy ej oü dö güt byśrejwa Zy yj au do gut byszryjwa Ona też jest tu dobrze zapisana 577
ån wyt’s åmöł kuma nejwa, an wyts ámoł kuma nyjwa, i pewnego razu przyjdzie na tamtą stronę, 578
wyt’s mejh cy hyłf gryhta fynda wyts myjch cy hyłf grychta fynda mnie od razu ku pomocy znajdzie, 579
rån cy wośa kliny zynda. ráncywąsza kliny zynda. by zmyć do czysta małe grzechy. 580
S’kücy ungyłyk y jer wełt Skócy ungyłyk y jer wełt Krótkie nieszczęście na tamtym świecie 581
wyt myt łangum głyk dö fergełt; wyt myt łańnym głyk do fergełt; zostanie wynagrodzone tu długim szczęściem; 582
ejwer Götswyłn zo’s ny kłymyn, yjwer Godswyłn ząs ny kłymmyn, na Boga wolę nie powinna narzekać, 583
Har wås fyrym nymt tehtyn, zyn. Haar wáas fyrym, nymmt techtyn, zynn. On wie, dlaczego zabiera córki, synów. 584
Dankyt maht å śejn kompliment, Dankyt macht a szyjn kompliment, Dziękując czyni piękny komplement, 585
ån dy bötśoft wiöe nöht cy end; an dy botsząft woo nocht cy ent; i poselstwo się potem zakończyło; 586
zåj śejny śtym hüt yh yn ün zaj szyjny śtym hótt ych yn óonn jego piękny głos słyszałem w uszach 587
nö łang do wer wåggyfiöen wün. no łank dąwer wakgyfón wónn. jeszcze długo, jak już odpłynęliśmy. 588
Yt bygåntwer nö åm kłopa, Yt bygántwer no ám kłoppa, Teraz spotkaliśmy jeszcze jednego mężczyznę, 589
har gejt fest, łyt zih ny föpa haar gyjt fest, łytt zych ny foppa idzie niewzruszenie, nie pozwala sobie drwić 590
fum wåjta wåg. S’ej der Rozner, fóm wajta wák. Syj der Rózner, z dalekiej drogi. To Rozner, 591
s’ej der Håla-Frana śiłer. syj der hálafrana sziłłer. to nauczyciel Hala-Frana. 592
Yh rüf ym: Winca! Wu gejsty? Ych ruf ym: Winca! Wó gyjsty? Wołam go: Wincenty! Dokąd idziesz? 593
giöe ym hymuł? Fliöera zisty, goo ym hymół? flora zisty, wprost do nieba? Florian, widzisz, 594
ziöet’å, oü yh wiöe å zynder, zoota, au ych woo a zynder, mówi on, ja też byłem grzesznikiem, 595
yr heł, ny ym hymuł, nynder. yr hełł, ny ym hymół, nynder. do piekła, nie do nieba, w dół. 596
Do’h wiöe ym pönyśa ufśtand, Dąch woo ym ponysza ófśtand, Jako że byłem w polskim powstaniu 597
wułd łön s’ława fjy’s ågja łand wółd łoon sława fjés agia łand chciałem oddać życie dla własnego kraju 598
wiöe yh do güter påtrjot, woo ych dą guter patriot,*) byłem tam dobrym patriotą 599
śun byśtymt fjy ån güta üt szón byśtymt fjé án guta óot. już przeznaczony na dobre miejsce. 600
Måj zejł wiöd bałd byrånikt śejn Maj zyjł wód bałd byránykt szyjn Moja dusza będzie wkrótce oczyszczona ślicznie 601
zist mih łöstik yn hymuł gejn; zist mych łostyk yn hymół gyjn; widzisz mnie, jak idę wesoły do nieba 602
güt ogyśrejwa ej yt Pöłn, gut ągyszryjwa yj yt Połn, dobrze notowana jest teraz Polska; 603
cy ryta s’łand höt Göt byföłn. cy rytta s łand hoot God byfołn. ratować kraj Bóg rozkazał. 604
Pöłn höt skarba fu huhum wat Połn hoot skarba fy hohym waat Polska ma skarby wielkiej wartości 605
wi’s kå łand höt underer ad wis ka łand huot underer aad **) jak żaden kraj nie ma pod ziemią 606
śejny fåldyn, grusy pyś fön, szyjny fáldyn, gróssy pysz fónn, piękne pola, wielkie lasy przede wszystkim 607
hon dy fremda ys łand gycün. hąnn dy fremda ys łand gycón. przyciągnęły do kraju obcych. 608
Dy jüda gejn y kå öem łand Dy juda gyjn y ka oom łand, Żydzi nie idą/wędrują do żadnego biednego kraju, 609
do’s ej śun y der wełt bykant, dąs yj szón y der wełt bykant, to już znane w świecie, 610
under doüćer protekcjon under dójczer protekcyąn pod niemiecką protekcją 611
głiöeta zy s’łand ym dibzak śun. głota zy s łand ym dibzak szón. *) myśleli, że kraj już w kieszeni. 612
Yt wyt dos oü andyśt wada, Yt wyt dąs au andyśt wada, Teraz będzie inaczej 613
war ny wył ejwer śmjer wota war ny wyjł yjwer śmjer wota kto nie chce w błocie brodzić 614
mü łiwa s’łand wos błåjn dyna, mu łiwa słand wós błajn dyna, musi kochać kraj, w którym żyje, 615
ån ny s’Pråjza, s’Palestyna. an ny s Prájza, s Palestyna. a nie Prusy, Palestynę. 616
Oü ziöe oła do fjys łand laks, Au zoo ąłła do fjés łand lax, Też powiedz wszystkim, co dla kraju niedbali, 617
dos coła wan å śwjery taks, dąs cąła wann a szwjery tax, że będą płacić wysoką taksę, 618
łjeft giöe åner ejwer dy granc łjeft goo áner yjwer dy granc [jeśli] któryś przenosi je za granicę 619
hiöert giöelgja diöt, dö fojerkranc. horrt golgia dót, doo fójerkranc. czeka tam szubienica, a tu wieniec z ognia. 620
Wjyr y åm łand myt andrer śpröh Wir y ám łand myt andrer śproch My w kraju z innym/obcym językiem 621
djefa ny błåjn yn andyn nöh, djéffa ny błájn yn andyn noch, nie powinniśmy pozostawać za innymi, 622
ok wi oły y dam foł tün, ąk wi ąłły y dam fąłł tun, tylko jak wszyscy w takim razie czynią, 623
undyn jyśta fjys łand myttün. undyn jészta fjés łand myttun. między pierwszymi dla kraju angażować się. 624
Wåjł yns Pöłn å śtykla ad gyt Weił yns Połn a śtykla aad gyt Ponieważ Polska daje nam kawałek ziemi 625
wu wjyr güt ława kyna yt, wó wir gut ława kynna yt, gdzie możemy dobrze żyć, 626
miöehja kyndyn giöe ława fåjn, mochja kyndyn goo ława fajn, niektóre dzieci żyją całkiem nieźle, 627
zułda fjy dos un ån dank błåjn? zółda fjédąs un án dank błajn? nie powinniśmy za to zostać wdzięczni? 628
Di måsta doüća di hoüt grenn Di másta dójcza di hójt grenn Większość Niemców, którzy dziś płaczą 629
wiöda ferkoüft uf Pöłn wi śwen, wóda ferkoft óf Połn wi szwenn, była sprzedana do Polski jak świnie, 630
fu jen lümpik doüća fjyśta, fy jén lumpyk dójcza fjészta, przez swoich nędznych niemieckich książąt, 631
di’s cyn drowa śtekta jyśta dis cyn druąwa śtekta jészta *) którzy wsadzili ich kiedyś do wojska. 632
Dy andyn hon hoüt fergasa Dy andyn hąn hójt fergassa Inni zapomnieli dzisiaj, 633
do’s hungerik wün. gygasa dąs huńryk wónn. gygassa że głodni byli. Syci 634
hon’s fjyn dank wejder Pöłn gyhect, hąnns fjen dank wyjder Połn gyhect, w podziękowaniu znowu szczyli [na] Polskę, 635
zåjn yt ufgyzasa cyłect. zajn yt ófgyzassa cyłect. teraz w końcu są usadzeni. 636
Oü dy jüda fur ganca wełt Au dy juda fyr ganca wełt Też Żydzi z całego świata 637
wi tjyhty hund, dar giöe ny byłt wi tjéchty hund, dar goo ny bełłt jak wściekły pies, który wcale nie szczeka 638
fun andyn derśłiöen, byriöewyt, fyn andyn derszłoon, byrowyt, przez innych pobici, obrabowani, 639
triöen’å s’pönyśy giełd diöt yt. troona s połnyszy gełt dót yt. niosą teraz tam polskie pieniądze. 640
Do’s myt handuł s’łand wje råjh gymaht, Dąs myt handół słand wje rájch gmacht, Że handlem kraj mógłby się wzbogacić, 641
hon zy myt śnaps s’fulk ymgybröht, hąnzy myt sznaps sfólk ymgybrocht, alkoholem zabili lud, 642
s’ryta, fråjzåjn cołta’s cyryk srytta, frajzájn cąłtas cyryk za ratunek, uwolnienie odpłacili 643
śłåht y Śłyz ån oü y Dancyk. szłacht y Szłyz an au y Dancyk. *) brzydko na Śląsku i też w Gdańsku. 644
Yh dankt’um fjys gyśåjty byłjyn Ych danktóm fjés gszáity byłjén Podziękowałem mu za jego mądre pouczenie 645
ån kund oü mejer nist ny hjyn an kund au myjer nist ny hjén i już więcej nic nie słyszałem 646
bo weter jiöet s’śyfła der wynd, bą wetter joot s szyffła der wynt, bo dalej gna łódkę wiatr, 647
ån har giń oü zen wåg byhend. an haar gińn au zen wák byhend. a on poszedł szybko w swoją drogę. 648
Weter cy zan wiöe mej kå üt Wetter cy zaan woo myj ká oot Dalej nie było już widać żadnego miejsca 649
ån s’giń oü cy byhend dy fiöet, an sgińn au cy byhend dy foot, i kurs też szedł za szybko, 650
wjyr koma oü bałd cy dam üt wir kąma au bałd cy dam uót dotarliśmy też wkrótce do miejsca 651
wu idłik zejł rån gymaht wiöd. wo idłyk’ zyjł ráan gymacht wód. gdzie oczyszcza się wszystkich. 652
S’ej der ćyśćjec å grus śpytuł Syj der czyściec **) a gróss śpytół To czyściec – wielki szpital 653
dan Göt śuf, fjy’d zejłn å mytuł, dan God szuf, fjéd zyjłn a mytół, który stworzył Bóg, dla dusz środek, 654
fun zynda zih rån cy wośa fyn zynda zych ráancywąsza by z grzechów się oczyścić 655
ån ny brin yr heł cy ośa an ny brin yr hełł cy ąsza i nie spalić [się] w piekle na popiół. 656
War dö nåjkymt śenklik wjyd śejn, War doo najkymt szenklik wjét szyjn, Kto tam wchodzi brzydkim staje się piękny, 657
foüły gynåśik wi dy bejn, fauły gynászyk wi dy byjn, lenie pracowici jak pszczoły, 658
duły gyśåjt wi dy doktyn, dółły gyszajt wi dy doktyn, głupi mądrzy jak doktorzy 659
macoha łiw wi dy kotyn. macocha łiw wi dy kątyn. macochy kochane jak koty. 660
Ołdy bowa wan wejder jung, Ałdy bąwa wann wyjder junk, Stare baby stają się znów młode, 661
jyr wjytła zis wi wjen’s fu hung, jér wjétła ziss wii wjénns fy hunk, ich słowa słodkie jakby były z miodu; 662
idłikjys łåd wi zih’s gyhjyt, idłykjés łáad wi zychs gyhjét, każde cierpienie, jak się należy, 663
wjyd dö derkant ån güt kürjyt. wyt do derkant an gut kurjét. zostanie tu uznane i uleczone. 664
Jungy måkja, wytwa, bowa, Juńny mákja, wytwa, bąwa, Młode dziewczęta, wdowy, niewiasty, 665
di myt knåhta, kłopa, drowa, di myt knáchta, kłoppa, druowa, co z parobkami, chłopami, żołnierzami 666
cy gan śpejła, wan dos bisa, cy gaan śpyjła, wann dąs bissa, zbyt się chętnie zabawiają, będą pokutować, 667
bo s’wan myta śpejłn dy bjysa. bą swann myta śpyjłn dy biésa. *) bo z nimi będą się biesy zabawiać. 668
Bejzy bowa di zih salda, Byjzy bąwa di zych szálda, Złe baby, co się rządzą 669
łejgja ym śnej ufa fålda, łyjgia óm sznyj óffa fálda, leżą na śniegu na polach, 670
kłopyn myta cyyn wi å mejł, kłąpyn myta cyyn wi a myjł, kłapią zębami jak młyn 671
ån dos cy hjyn ej giöe cy fejł.. an dąs cy hjén yj go cy fyjł. a tego słuchać to już całkiem za wiele. 672
Śejny bowa di gyfoła Szyjny bąwa di gyfąłła Piękne niewiasty, co podobać się 673
andyn kłopa oü nö weła; andyn kłąppa au no wełła; innym chłopom też nie chcą 674
zåjn ok yr śjer dö oüsgyśtełt, zajn ąk yr szjér do ausgyśtełłt, są tu wystawione w kleszczach - 675
zy wan byśpjyct fur ganca wełt. zy wann byśpjéct fyr ganca wełt. są opluwane przez cały świat. 676
War zåj bow ny gynüg gan hot, War zaj bąw ny gynuk gaan hątt, Kto swoją żonę nie dość kocha 677
dar wyt yr świöeca grüw gybot, dar wyt yr szwoca gruw *) gybątt, ten będzie złożony w czarnym grobie, 678
s’tryft oba oü zytnikjy śtröf s’tryfft ąba au zytnykje śtrof zdarza się jednak też taka kara 679
idłikjy ny ind güty bow. idłykje’ ny ind guty bąw. każdej nie zawsze dobrej niewieście. 680
Jungy łoüt di ny gyhühja Juńny łójt di ny gychóchia Młodzi ludzie nieposłuszni 681
wan dö wi dy łåjmyt boühja, wann do wi dy łájmyt bójchia, będą tu jak płótno moczyć się w ługu, 682
łoügnikja gywośa myt kojłn, łójgnykja gywąsza myt kójłn, kłamców wyczyści się maczugami, 683
do zy krigja ejweron boüłn. dązy krigia yjwerąn bójłn. tak by wszędzie mieli guzy. 684
Łoüt di zih zoüwer ymbrengja, Łójt di zych zauwer ymbreńnia, Ludzi, co się sami zabijają 685
łyt må oü dö uf niöeln hengja łyt ma au do óf nooln heńnia, powiesi się tu na gwoździach, 686
bo’s ny hon dy zynd ogybist bąs ny hąnn dy zynd ągybist póki nie odpokutują swoich grzechów 687
błåjn zy wi tut, zan ån hjyn nist błájnzy wi tót, zaan an hjén nist. zostaną jak martwi, nic nie słysząc i widząc. 688
Foüła di fur at nist wysa Fauła di fyr aat nist wyssa Lenie, co nic o pracy nie chcieli wiedzieć, 689
wułda, gejn oü dö byrysa, wółda, gyjn au do byryssa, będą tu też rozrywani, 690
dy nistgüta wan zy fłykja dy niskuta wann zy fłykja nicponie będą ich łatać 691
myta bazum uf dy rykja. myta bazóm óf dy rykja. miotłą po grzbiecie. 692
Kliny diw kuma yn pikus Kliny diiw kuma yn pikus *) Małe złodziejaszki idą do więzienia, 693
wu zy łopyn ån spiritus, wó zy łąpyn án spiritus, gdzie żłopią spirytus, 694
dar wi fojer brit s’gywysa, dar wi fójer brennt sgywyssa, co jak ogień pali sumienie, 695
s’ej dos å śłåhtys gynisa. syjdąs a szłachtys gynissa. to kiepska przyjemność. 696
Cy friza zåjn fejł fiöen cy zan, Cy friza zajn fyjł fonn cy zaan, Marznących widać wielu kapłanów, 697
zy hota dy wjytyn cy gan, zy hątta dy wjétyn cy gaan, mieli oni słowo szerzyć, 698
wejder andry prydikta śejn, wyjder andry prydykta szyjn, przeciw innym kazania głoszą, 699
wün kå müster fjys fulk gybłejn. wónn ká muster fjés fólk gybłyjn. nie zostali wzorem dla ludu. 700
Fün dy ny hon gynüg gyśrejn Fonn dy ny hąnn gynuk gyszryjn Księża, co nie dość krzyczeli 701
uf dy śyfła do zy güt błyn, óf dy szyyfła dązy gut błyjn, na owieczki, by te dobrymi były, 702
do zy nöht ny wüt gyröta, dązy nocht ny wónn gyroota, jako że potem nie zostały uratowane, 703
misa dö yt fjy zy bröta. missa do yt fjézy broota. muszą tu teraz za nie smażyć się. 704
Döktyn di hon y jer dułyt Doktyn di hąnn y jér dółłyt Doktorzy, co w swojej głupocie 705
gyat fjyn kjyhüf bocy yt, gyatt fjén kjéchów bocy yt, aż do teraz pracowali na rzecz cmentarza, 706
misa yta inda growa missa yta inda grąwa muszą teraz wciąż kopać 707
s’łecty bt fjy ołdy bowa. s łecty bet fjé ałdy bąwa. ostatnie łoże dla starych bab. 708
War fum trynkja asa rut wiöe War fóm trynkia assa rót woo Kto od picia, jedzenia był czerwony 709
ån yn öema zełdyn yht go, an yn ooma zełdyn ych gą, i biednym rzadko coś dawał, 710
dar wyt błåhja ufa śtåna, dar wyt błáchja offa stańna, ten się będzie bielił na kamieniach, 711
myt ćasniöeha ufgyhanga. myt czasnocha ófgyhańna. powieszony za podkoszulę. 712
Dö å gåjchołc fur andyn wełt Doo a gájchąłs fyr andyn wełt Tu skąpiec z innego świata 713
zyct ym fojer ån cyłt zåj giełd, zyct ym fójer an cyłt záj gełt, siedzi w ogniu I liczy swe pieniądze, 714
je råjher har diöt åmöł wiöe je rajcher haar dót ámoł woo im bogatszy był przedtem 715
ym zu łengjer bröt har oü dö. ym zo łeńner brott haar au dóo. tym dłużej smaży się tutaj. 716
Grod y dam tål za’h men feter Grąd y dam táal zach men fetter Właśnie w tej części zobaczyłem swojego wuja, 717
głinik köła cy fjyn weter, głinyk kooła cy fjén wetter, jak wiózł dalej żarzące się węgle 718
s’wiöe Biöetuł Fox yh rüf’um cü s’woo botół Fox *) ych rufym cu to był Botuł-Fox; zawołałem go: 719
wos fjyst den diöt yr triöewer dö? wąs fjést denn dót yr trower du? Co tam wieziesz w taczce? 720
Ju zist Fliöera, ziöet’å troürik, Jo zist flora, zoota trauryk, Widzisz Flora – rzekł smutno - 721
s’ej fjy måj bet, s’ej giöe śoürik, s yj fjé maj bet, s yj go szauryk, to na moje łoże, to dość okropne, 722
wåjł yh måj giełd wułd ys Zöł fjyn, weił ych máj gełt wółd ys Zooł fjén, bom moje pieniądze chciał wywieźć do Soły, 723
ån fun frynda, öema nist hjyn. an fyn frynda, ooma nist hjén. a o krewnych, biednych nie słyszeć. 724
öemer feter dåj giełd ej hejn, Omer fetter daj gełt yj hyjn, Biedny wuju, twoje pieniądze znikły, 725
wåst ny wi yh, wos ej gybłejn, wást ny wi ych, wós yj gybłyjn, nie wiesz, jako i ja nie wiem, gdzie zostały, 726
ån yt müst nö fjy dos brin, an yt must no fjédąs do brin, a teraz musisz się za to jeszcze smażyć - 727
yh za śun wi dåj köła głin. ych zaa szón wi dáj koła głin. już widzę, jak twoje węgle się żarzą. 728
Wiöest å śłåhter bjygjamåster, Wost a szłáchter bjégiamáster, Byłeś złym burmistrzem 729
kå öemhoüz fum Nowak wułdter ká oomhaus fóm Nowak *) wółter przytułku dla biednych od Nowaka nie chcieliście 730
nåjdyś, gåjcik fołiś ån zjyr duł najdysz, gajcyk, fąłsz an zjér dółł zazdrosny, chciwy, fałszywy i bardzo głupi 731
müster ferdinn śwjer å hymuł. musster ferdinn szwjer a hymół. musieliście ciężko zapracować na niebo. 732
Weter za’h fejł Wymysiöejer, Wetter ząch fyjł Wymysojer, Dalej widziałem wielu Wilamowian, 733
råjhy wjyt ån öemy hiöejyn, rájchy wjét an oomy hojén, bogatych gospodarzy i biednych parobków, 734
zy ziöeta mer: “å skiöekumtźe!” zy zootamer: “a skokumcie”! mówili mi: ”witajcie”! 735
ån wen der kynt, a do hyłftźe! an wenn der kynnt, a dą hyłfcie! a jeśli możecie, to pomóżcie! 736
Drym dercył yh dos oła frynd Drym dercył ych dąs ąłła frynd O tym opowiadam wszystkim przyjaciołom, 737
cy hyłfa dan zejłn giöe byhend, cy hyłfa dan zyjłn goo byhend, by natychmiast pomogli ich duszom, 738
gan yn öema, ån fjy kjyhja gaan yn ooma, an fjé kjéchia dawali biednym i na kościół, 739
do zy fu diöt bałd roüskrihja. dązy fy dót bałd rauskrichia. tak by ich szybko stamtąd wydostać. 740
Oły ziöeta mer jen noma Ałły zootamer jén nąma Wszyscy mówili mi swoje imiona 741
yh ho zy ym hiöet byzoma, ych hązy ym hoot byząma, zebrałem je w swojej głowie, 742
zułd nö imyd mejh dyrym fren zółd no imyt myjch darym freen jeśli ktoś jeszcze mnie o to spyta 743
wa’h’um oü dy würyt oüsśtren. wachóm au dy wuryt ausśtreen. rozgłoszę mu też prawdę. 744
Ejwyn meńća å ütål gan Yjwyn mencza a urtál gaan O człowieku wydawać osąd 745
kon ma ołdyśt wi wjyr ind zan, kąn ma ąłdyszt wi wir ind zaan, można dopiero - jak zawsze widzimy - 746
nö zem tut wu nist ferśtekt błåjt, no zem tót wó nist ferśtekt błájt, po jego śmierci, gdy nic się nie ukryje 747
wen’å śun tif underer ad łåjt. wenna szón tif undrer aad łájt. kiedy już głęboko pod ziemią leży. 748
Yt za’h dö cwej öemy smyka Yt ząch do cwyj oomy smyka Teraz widziałem dwóch biednych smyków 749
fu wålća łoüt, hisa Mika, fy walcza łójt, hissa mika, *) z włoskiego ludu, zwali się Mika, 750
Sowiżoł his nö der åny sowirzął hiss no der ány Sowiźrzał zwał się jeden 751
ånå Łamać der andery. ana łamać der andyry. a Łamacz ten drugi. 752
Fu men bejda baba bridyn Fy men byjda baba bridyn Moich obu babć bracia 753
müsta zih zjyr dermyt fjydyn mussta zych zjér damyt fjédyn musieli się bardzo z tym śpieszyć 754
wi å råjhjer menć cygrund gejt, wi a rájcher mencz cy grund gyjt, jak bogaty człowiek idzie do grobu, 755
dar s’ława ny ryhtik ferśtejt. dar sława ny rychtyk ferśtyjt. który życia nie rozumie właściwie. 756
Der sowiżoł gruser koüfmon, Der sowirzął grósser koofmąn, Ten Sowiźrzał wielki kupiec 757
fü myt zen wån hejn ejweron, fuu myt zen wánn hyjn yjwerąn, jeździł swoimi wozami wszędzie 758
dy łåjmyt wiöd gycołt myt gułd, dy łájmyt wód gycąłt myt gółd, za płótno płacono złotem, 759
wåjł zy ju hon idłikjer wułd. weił zy jó hąnn idłykjer wółd. bo tak wszyscy je chcieli. 760
Fur zymfcik jür do nist gyröt Fór zynfcyk juur dą nist gyrott Przed siedemdziesięciu laty nic nie obrodziło 761
idłikjer wjyt oü hunger hot, idłykjer wjét au huńner hąt, **) każdy gospodarz też był głodny, 762
trüg mih dy baba y jer nut trug mych maj baba y jer nót moja babcia w swojej biedzie zabrała mnie 763
cym brüder ufa śtykla brut. cym bruder óffa śtykla brót. do brata na kawałek chleba. 764
Ju brut wiöe djy råjhjy kyndyn Jó brót woo fjé rájchy kyndyn Chleb wszak był dla bogatych dzieci 765
ån kłejzła krigta dy andyn, an kłyjzła krigta dy andyn, a inni dostawali kluski 766
fu foüła apułn, s’hiłf kå grenn, fy fauła apółn, s hiłf ká grenn, ze zgniłych jabłek, nie pomagały płacze, 767
myt kłåja, hoüt frasa’s kå śwen. myt kłája, hójt frassas ká szwenn. z otrębami, dziś nie jedzą tego nawet świnie. 768
Der råjhy hjer dy öema fjyt, Der rajchy hjer dy ooma fjett, Ten bogaty pan bał się biednych, 769
go mer å krystła s’wiöe zu hjet gą mer a krystła *) swoo só hjett dał mi skórkę od chleba – była tak twarda, 770
wi zåj hac fjy dy öema wiöe! wi zaj hac fjé dy ooma woo! jak jego serce było dla biednych! 771
fjy dos gråjnt’å fylåjht hoüt nö. fjédąs greinta fylájcht hójt noo. za to pewnie płacze on dziś jeszcze. 772
Zymfcik jür śpyter wiöe yh oü Zynfcyk juur śpyter woo ych au Siedemdziesiąt lat później też 773
gyfłün fum krig uf Wymysoü, gyfłón fym krik óf Wymysau, uciekłem z wojny do Wilamowic, 774
śłif diöt yr hyt, yr ek, yr śtuw, szłif dót yr hyt, yr ek, yr śtów, spałem tam w chacie, w rogu, w izbie, 775
wu har fjyr å zåhcik jür śtiörw. wó haar fór a záchcyk juur śturw. gdzie on był umarł przed sześćdziesięciu laty. 776
Wåg wiöe dy hjerśoft, s’gynisa, Wák woo dy hjersząft, s gynissa, Precz zniknęły władztwo i przyjemności, 777
har mü nö hoüt yht obisa; haar mu no hójt ycht ąbissa; musi on jeszcze dziś nieco odpokutować; 778
der łamać Mika, å gruser wjyt de łamać Mika, a grósser wjét, Łamacz Mika, wielki gospodarz 779
wiöe oü ny grod wi zih’s gyhjyt. woo au ny grąd wi zychs gyhjét. **) też nie był całkiem, jak się należy. 780
Ging y dy śtat, müst ejwyś Zöł, Gińn y dy śtąt, must yjwers Zooł, Jechał do Kęt, musiał przez Sołę, 781
s’kom fylåjht s’woser uf åmöł, s kąm fylaicht s wąser óf ámoł, pewnie woda przyszła nagle, 782
wjyr funda’n tut łejgja ym boüh, wir fundan tót łyjgia óm bauch, znaleźliśmy go, jak leżał na brzuchu, 783
dy hand hiłd nö oü fest ån śtroüh. dy hant hiłd no au fest an śtrauch. a ręka trzymała się jeszcze krzaka. 784
Nönd za’h oü dö ån fåjna hjen Nond zach au do án fájna hjenn Blisko widziałem tam też eleganckiego pana 785
ejwer zåj ungłyk zjyr cy grenn, yjwer záj ungłyk zjér cy grenn, plączącego bardzo nad swoim nieszczęściem - 786
har kom mer oü zjyr bykant für haar kąm mer au zjér bykant fuur wydał mi się też nader znajomy 787
yt kom’s mer åj, do’h mytum für. yt kąmsmer aj, dąch mytóm fuur. teraz doszło do mnie, żem z nim był jechał. 788
Fur jün kom å depeś fu Win Fyr junn kąm a depesz fy Win Przed laty przyszła depesza z Wiednia - 789
s’ej cy śteła å höfcug hejn, s yj cu śtełła a hofcók hyjn, należy podstawić pociąg monarszy 790
fjyn carewicz, dar fy Japan fjén carewicz, dar fy Japan dla carewicza, który z Japonii 791
ejwer Triest fjyt hoüt yn ham. yjwer Triest fjet hójt yn ham. przez Triest do domu wracał. 792
Cwej hyhjery hon mytcyfiöen, Cwyj hyhyry hąnn mytcyfoon, Dwaj dostojnicy jechali z nim, 793
ejwerwaha å cug, å wiöen, yjwerwacha a cók, a woon, nadzorowali pociąg i wagon, 794
cwej Pöła wün’s, yh ym wiöen dryn, cwyj Poła wónns, ych ym woon dryn, to byli dwaj Polacy, ja sam w wagonie, 795
Sobolewski fjy dy måśin. Sobolewski fjé dy maszyn. Sobolewski przy maszynie. 796
å powstånjec wiöe har gyfłün A powstanjec woo haar gyfłón On powstaniec, uciekł był 797
fum ågja łand, ån dö felün, fym ágia łand, an do fylón, z własnego kraju, i zagubiony 798
müst hoüt myt mer ejwerwaha must hójt mytmer yjwerwacha musiał dziś ze mną strzec 799
å noja car, s’wiöe cym łaha. a nója car; s woo cóm łacha. nowego cara – to było śmieszne 800
Wi hejwyśt zåjn dy wåg fum Hjen! Wi hyjwyszt zain dy wáag fóm Hjen! Jak dziwne są drogi Pana! 801
Wjyr müsta hoüt dan fjyśta wjen Wir mussta hójt dan fjészta wjen Musieliśmy dziś chronić księcia, 802
dar oü mün śun fylåjht cym łun dar au món szón fylajcht cym łón który być może już nazajutrz za zapłatę 803
kund ohengja yns bejdy łön. kund óheńnia yns byjdy łon. mógłby nas obu powiesić. 804
Yr grus parad, myt gułd byśtykt, Yr gróss parad, myt gółd bystykt, Wielce paradnie, złotem obszyty, 805
dyrygjyt yh dy łoüt gyśökt; dirigjét ych dy łójt gyszykt; dyrygowałem ludźmi wprawnie; 806
s’kom oü der prync, bałd nojer car. s kąm au der prync, bąłd nójer caar. *) nadjechał i książę – wkrótce nowy car 807
ån’s bygłåt’ån å gancy śar. an s bygłáttan a gancy szaar. a towarzyszył mu cały hufiec. 808
Yh śtełt mih für, har fret op cåjt, Ych śtełłt mych fór, haar freet ąp cajt, Przedstawiłem się, on spytał, czy czas [już]. 809
‘h ziöet ju, ån śtełt mih uf dy zåjt; ‘h zoot jó, an stełłt mych of dy zajt; odpowiedziałem, że tak i odsunąłem się na stronę; 810
yh wiöe gryser ym å ganc hiöet, ych woo grysser ym a ganc hoot, byłem wyższy o całą głowę, 811
yh wiöe nö jung, hot oü kån biöet. haar woo no junk, hąt au kán boot. on był jeszcze młody, nie miał też brody. 812
å śejnys oüg, å güt gyzyht, A szyjnys aug, a gut gyzycht, Ładne oko, dobra twarz, 813
głiöet yh cy zan ån Pöła gryht, głot ych cy zaan án Poła grycht, myślałem, że właśnie zobaczyłem Polaka, 814
het yh ny gywöst war har ej, hett ych ny gywosst war haar yj, nie wiedziałem, kim jest, 815
het’s ny gygłiöet kånum ny mej. hetts ny gygłot kánóm, nymyj. nie uwierzyłbym już nikomu. 816
S’kom mer ys hiöet wi yh bydöht Skąmer ys hoot wi ych bydocht Przyszło mi do głowy, jak rozmyślałem 817
ejwer miljona zåj maht, yjwer milijąna zaj macht, o jego władzy nad milionami, 818
yh bot Göt ejm cy gan ferśtand ych bąt God yjm cy gaan ferśtant prosiłem Boga, by dał mu rozsądek, 819
dos’ å głyklyh maht zåj grus łand. dąza głykłych macht zaj gróss łand. by uszczęśliwił swój wielki kraj. 820
Har wiöe cy śwah fjys grus gyboüd, Haar woo cy szwach fjés gróss’ gybójd, On był za słaby na wielką budowlę, 821
müst bråhja mün, wen śun ny hoüt; must bráchia món, wenn szón ny hójt; musiał się załamać nazajutrz, jeśli nie dziś; 822
jen tag śtygja wjyr yn cug nåj, jen tak śtyjgia wir yn cók naj, tamtego dnia wsiedliśmy do pociągu 823
ån fün ångłyklik y Win åj. an fuun angłykłych y Win áj. i nieszczęśliwi pojechaliśmy do Wiednia. 824
Yt kom s’śyfła cy åm üt fün Yt kąm s szyffła cy ám óot fónn Teraz przybywa łódka do miejsca, 825
wu dy zejłn śun gyrånikt wün, wó dy zyjłn szón gyránykt wónn, gdzie dusze już oczyszczono, 826
zy hiöerta ok dos gyrüfa zy horrta ąk dąs gyrufa czekały tylko na wezwanie 827
wada fum Hjen, cy zen śtüfa. wada fóm Hjenn, cy zen stufa. Pana, do jego stopni. 828
S’wün dö måstyns Wymysiöejen, Swónn do mástyns Wymysojen, Tu byli przeważnie Wilamowianie 829
s’wün nöhta nö oü andry hjen, swónn nochta no au andry hjenn, potem byli i inni panowie, 830
fejł fiöen ån cwej kanonikja fyjł fonn an cwyj kanonika wielu księży i dwóch kanoników 831
Biöetuł Fox ån Cepok Mika botół Fox *) an cepąk Mika Botuł-Fox i Cepok-Mika 832
Yh hüt oü śun wi å śtym ziöet: Ych hótt au szón wi a śtym zoot: Słyszałem też już, jak jakiś głos mówi: 833
„do der ok oü s’griny båjł łyt” „dąder ąk au s griny bajł łott” **) „żebyś tylko zostawił zielony toporek” 834
s’wiöe der ołdy śiłer Formas swoo der ałdy sziłłer Formas to był stary nauczyciel Formas. 835
wo zu śejn kund śpejła cyr mas. wą zó szyjn kund szpyjła cyr mas. co tak pięknie umiał grać do mszy. 836
Har zos diöt y åm śotnik üt Haar ząs dót y ám szątnyk óot Usiadł tam w cienistym miejscu 837
ån fjyt oü yt nö s’grusy wüt; an fjét au yt no sgróssy wót; i teraz bezustannie gada; 838
nawam zyca Gandor, Krysta, nawam zyca Gandor, Krysta, obok niego siedzą Gandor, Krysta, 839
di bjygjamåstyn wün jyśta. di bjégiamástyn wónn jészta. którzy burmistrzami byli niegdyś. 840
Der Krysta ziöet, har höt entdekt, Der Krysta zoot, haar hoot endeckt, Krysta rzekł, że odkrył był, 841
wo zem giöeta undrer at śtekt; wą zem goota undrer aat śtekt; co w jego ogrodzie pod ziemią tkwi; 842
für zåhcik jür grüw har ån bün, fór záchcyk juur gruw haar án buón, przed sześćdziesięciu laty wykopał studnię 843
ån s’kom diöt roüs petrelejm. an skąm dót raus petroleum. i stamtąd wyszła nafta. 844
Do dos nö wiöe ganc unbykant, Dą dąs no woo ganc unbykant, Jako że o tym jeszcze zupełnie nie wiedziano, 845
śöt’å’s å bün ym unferśtant, szottas a buón ym unferśtant, zasypali studnię bezrozumnie 846
wejder cü. Śod wen dos zu błåjt, wyjder cu. Sząd wenn dąs zó błájt, z powrotem. Szkoda, by tak zostało, 847
å miljard diöt ganc ymzyst łåjt. a miljard dót ganc ymzyst łájt. miliard leży tam całkiem nadaremno. 848
Gandor å meńć fu dyscyplin Gandor *) a mencz fy discyplin Gandor – człowiek zdyscyplinowany 849
zit oły ym zejh ok zjyr klin, ziit ąłły ym zyjch ąk zjér klin, traktuje wszystkich wokół siebie tylko jak maluczkich 850
å tüt zih zjyr dejwer bykłiöen a tut zych zjér dyjwer bykłoon i bardzo się na to skarży 851
do ym ny oły hoüpmon ziöen. dą ym ny ąłły haupmąn zoon. że nie wszyscy mówią do niego „kapitanie”. 852
S’koma nöht dy kjyhjabytnyn Skąma nocht dy kjechiabytnyn, Potem nadchodzą żebracy kościelni, 853
do zy nist hon ym boütuł dryn, dązy nist hąn ym bójtół dryn, że nie mają nic w sakiewce, 854
der Gråjner ån Pyckja-Staha, der Grajner an Pyckjastacha, Grajner i Pyckja-Stacha 855
di weła gren, dy andyn łaha. di wełła grenn, d’andyn łacha. chcą płakać, inni się śmieją. 856
Do za’h oü å dźjada frana, Do ząch au a dziadafrana, Zobaczyłem tam też dziadka Franka 857
Biesik, śtył zyct’å yt, åna Biesik *), śtyłł zycta yt, ana Biesika, spokojnie siedzi teraz i 858
dy mojźdźjyża fu dan har śus, dy mójżdzierza, fy dan haar szóss, moździerze, z których strzelał 859
łejgja cybroha uf zer śus. łyjgia cerbrącha óf zer szóss. leżą połamane na jego kolanach. 860
Har ziöet, ym hymuł wa’h byta, Haar zoot, ym hymół wach byta, Mówi: w niebie poproszę, 861
mjyr cy derłiöen wejder yta mir cu derłoon wyjder yta by mi teraz znów pozwolono 862
fu men mojźdźjyża cy śisa, fy men mójżdzierza cy szissa, z moich moździerzy strzelać, 863
uf håltaga cy Hjens fisa. óf háltaga cy Hjenns fissa. na święta u stóp Pana. 864
Y Wymysoü do wiöe’s hałt śejn, Y Wymysau dą woos hałt szyjn, W Wilamowicach było zaiste pięknie, 865
wen yh śus fłün ok dy kåjłn hejn wenn ych szóss fłón ąk dy kájłn hyjn gdy strzelałem tylko fruwały kieliszki 866
bocum hymuł, do’h mih füt bącóm hymół, dąch mych goo fótt pod niebiosa, tak że się obawiałem, 867
do’s ny heta åjgyśłiöen diöt. dąs ny hetta ajgyszłoon dót. by one się tam nie rozbiły. 868
Kiblok Jüza der obater Kibląk *) Juza der ąbater Kilblok-Józek adorator 869
fun stacyja kom oü nynder, fyn stacyja kąm au nynder, od stacji [drogi krzyżowej] podszedł też bliżej, 870
har kund s’łåjda fu ynzum Hjen haar kund słájda fy ynzóm Hjenn umiał mękę Pana naszego 871
zu śejny ziöen, do dy bowa gryn. zó szyjny zoon, dą dy bąwa grynn. tak pięknie opowiadać, że kobiety płakały. 872
Har füt oü dy łoüt y dy hej, Haar fuót au dy łójt ydyhyj, On prowadził też ludzi w górę 873
ufa hejwuł yr Kalwaryj, óffa hyjwół yr Kalwaryj, na wzgórza Kalwarii, 874
ym opyłys cy bata, zyngja, óm ąpłys cy batta, zyńnia, by o odpust prosili, śpiewali 875
yn mynihja krojcyn brengja. yn mynnychja krójcyn breńnia. zakonnikom krzyż przynosili. 876
C’asa wün ok diöt ogürkja, C’assa wónn ąk dót ogórkja, Do jedzenia były tam tylko ogórki 877
- war ny hot ferśtek brut, śpyrkja - - war ny hąt ferstekt brót, szpyrkja - - kto nie schował chleba, słoniny - 878
śłöfa kunda zy uf år śtuw szłoofa kunda zy óf ár stów spać mogli w jednej izbie, 879
cyr śtuw fjy dy zynda ym śtruw. cyr śtrof fjédy zynda, óm śtrów. za karę za grzechy, na sianie. 880
Fun jüda kiöeft’å’s Halika, Fyn juda koftas halykja, Od Żydów kupowali [obrazki] świętych, 881
di röta’n oły mejgłikja, di rąttan ąłły myjglykja, co doradzają we wszystkim możliwym, 882
dar ej śejn, jer ej nö śyner, dar yj szyjn, jer yj no szynner, ten piękny, tamten jeszcze piękniejszy, 883
dar köst ny fejł, jer nö wingjer, dar kost ny fyjł, jer no wińner, ten kosztuje niewiele, tamten jeszcze mniej. 884
Diöt ferkiöeft der jüd Götahjen, Dót ferkooft der jud Gotahjen, Tam sprzedaje Żyd Pana Boga, 885
fum cüryda konst dih ny wjen, fóm curyda kąnst dych ny wjen, przed namową nie możesz się bronić, 886
dar ej fu gułd, jer fu zyłwer, dar yj fy gółd, jer fy zyłwer, *) ten jest ze złota, tamten ze srebra, 887
dar ej wuwuł, jer nö wyłwer. dar yj wówół, jer no wyłwer. ten jest tani, tamten jeszcze tańszy. 888
ån wyłst łengjer yhta wyła, An wyłłst łeńner ychta wyyła, A jeśli chcesz coś dłużej wybierać, 889
hjyst’å oü nöht nö dercyła, hjésta au nocht no dercyła, usłyszysz jeszcze, jak opowiada, 890
do dar Göt oba oü jener dą dar God ąba au jener że Bóg – ten czy tamten - 891
å toüwuł ej, ån śtyst fjener. á tójwół yj, an śtysst fjener. jest diabłem, i pchasz się dalej. 892
Fu zyter ryd, dih zoüwer hüt, Fy zyter ryd, dich zauwer hótt, Od takiej mowy, co jąm sam słyszał 893
wje bałd der gława zåjn bankrut; wje bałd der gława zajn bankrott; wiara by szybko zbankrutowała; 894
huha ferdinst hon dö dy fiöen, hoha ferdinst hąn do dy fonn, wielką zasługę mają tu kapłani, 895
do s’fulk ej gybłejn ind bym Hjen. dą sfólk yj gybłyjn ind bym Hjenn. że lud pozostał na zawsze przy Panu. 896
Wi wer wysa, håst katöłyś Wi wer wyssa, háast katołysz Jak wiemy - katolicki znaczy 897
by yns zöfuł owi pönyś; by yns zófół ąwi ponysz; u nas tyle, co polski; 898
oły andyn religjona ąłły andyn religjąna wszystkie inne religie 899
gejn myt fåjnda Pöłns cyzoma. gyjn myt fájnda Połns cyząma. podążają razem z wrogami Polski. 900
å zak ån s’gywysa gryngjer, A zaak an s’gywyssa gryńnjer, Lżejsi o sakwę i sumienie, 901
gejn’s yt yn ham, fejł zynd wingjer, gyjns yt yn ham, fyjł zynd wińnjer, idą teraz do domu, wielu grzechów pozbawieni, 902
brengja cökela yn kyndyn breńnia cokyla yn kyndyn niosą cukierki dzieciom 903
toka, hålikja yn andyn. toka *), halykja yn andyn. lalki, świętych innym. 904
Dö wün oü dy müzykanta Do wónn au dy muzykanta Byli tam też muzykanci - 905
wen zy oü kå nöta kanta, wenn zy au ká nota kannta, nawet jeśli nie znali nut 906
śpejłta’s śyner cyr mas ym fiöen szpyjłtas szynner cyr mas ym fonn grali ładniej księdzu do mszy 907
wi dy ungaryśa cygon. wi dy uńnarysza cygąnn. *) niż węgierscy Cyganie. 908
Diöt ym hymuł weła zy oü Dót ym hymół wełła zy au Tam w niebie chcą też 909
bywåjza wo kon Wymysoü, bywajza wą kąn Wymysau, udowodnić, co potrafią Wilamowice, 910
wan diöt śpejła śejn åna gan, wann dót szpyjła szyjn ana gaan, będą tam grać pięknie i chętnie, 911
bo’s dy angln wan tanca zan. bąs dy ańnyln wann tanca zaan. dopóki nie zobaczą, jak tańczą anieli. 912
S’śtejt dyhynd å policaner Sśtyjt dyhynd a policaner Z tyłu stoi policjant 913
mjyr śent s’ej dos giöe å Błaner, mir szent s’yj dąs goo a Błaner, zdaje mi się, że to ktoś z samych Bielan, 914
bo å kymt mih ny bygrisa, bą a kymt mych ny bygrissa, bo nie podchodzi, by mnie pozdrowić, 915
yh bej’um å fremder bysa. ych byj óm a fremder byssa. jestem mu nieco obcy. 916
Hungerik, byrysa yn łota, Huńryk, byryssa yn łąta, Głodny, porozdzierany w łatach 917
kymt der nahtwahter Mołata, kymt der naachtwąchter Mołata, *) podchodzi stróż nocny Mołata - 918
å śejner kłop, błåjt yta śtejn a szyjner kłąp, błájt yta śtyjn ładny chłop, teraz stoi 919
ån grist mih śun fu wåjta śejn. an grisst mych szón fy wájta szyjn. i pozdrawia mnie ładnie już z daleka. 920
Höt der bjygjamåster å maht Hoot der bjegiamáster a macht Jeśli burmistrz ma władzę, 921
ziöet’å by tag, hot har’s yr naht; zoota by tak, hąt haars yr naacht; jak mówi – w dzień, ma ją i w nocy; 922
har zo oü un å policåj haar zą au un a policáj powinien on i bez policji 923
riöewer ån diw gryht fanga åj. rower an diiw grycht fańna áj. złapać natychmiast rabusiów i złodziei. 924
Har höt cy zan wu fjet å wiöen, Haar huot cy zaan wó fjet a woon, On ma rzec, kędy jedzie wóz, 925
har höt s’śiöehnikjy cy ferjiöen haar huot s’szochnykje **) cy ferjoon, on ma odegnać straszydła, 926
har ejwerwaht oüh dy hyta haar yjwerwacht ójch dy hytta on strzeże wam domostw, 927
bym fojer zo’å śråjn ryta. bym fójer ząa szrájn rytta. przy pożarze powinien wołać pomocy. 928
Har zo zan do der kraćüm cü, Haar zą zaan dą der kráczóm cu, On powinien mówić, że zamknąć karczmę, 929
do dy łoüt hon gük yr naht rü, dą dy łójt hąnn gók yr naacht ruu, tak by ludzie mieli spokój przynajmniej w nocy, 930
har bygłåt oü jen cy zer hyt, haar bygłátt au jen cy zer hytt, on odprowadza też do domu takiego, 931
dar gymaht hot zen boüh cyr byt. dar gymacht hąt zen bauch cyr bytt. ***) co ze swojego brzucha uczynił beczkę. 932
Gejn s’nahts dy knåht oüs uf dy fråjn, Gyjn s naachts dy knácht aus óf dy frájn, Jeśli nocą parobcy wychodzą na zaloty, 933
zo har zy fun fånstela tråjn; zą haar zy fyn fánstyla trájn; powinien on ich przeganiać spod okienek; 934
s’kymt für do zy’å oü nö miöehja s kymt fuur dąza au no mochja zdarza się, że niektórych nawet też 935
fu åm śtejwła mü ferśiöehja. fy ám sztyjwła mu ferszochja. musi on z izdebki wypłoszyć. 936
Har zo inda s’ława riskjyn, Haar zą inda s ława riskjén, Powinien on zawsze narażać życie, 937
fu år pensyj wył nimyd ny hjyn, fyj ar pensyj wyjł nimyt hjén, o emeryturze nikt nie chce słuchać, 938
s’hyłft kå hungyn ån kå byta s’hyłft ka huńnyn an ka bytta nie pomaga głód ani żebry 939
wjest’s yn śadułn oü nåjtyta. wjests yn szadółn au najtytta. nawet jeśli przedzwoniono by ci w czaszkę. 940
Der Fliöera-feter zo dos åj, Der florafetter zą das aj, Wujek Flora pojmował to, 941
hiłf ziöet’å gük fjy miöehja bråj, hiłf zoota gók fjé mochja bráj, pomagał choćby za trochę papki, 942
yt wjest ymzyst myter łotar yt wjest ymzynst myter łątaar teraz na darmo z latarnią [świecą] 943
nö zihja ån dar wje wi har. no zichja án dar wje wi haar. szukałbyś jeszcze takiego, jak on był. 944
Uf di wüta śamt zih zjyr fejł Óf di wóta szamt zych zjér fyjł Na te słowa wstydzi się wielce 945
do idłikjy wymysiöejer zejł, do idłykje wymsojer zyjł, tam każda wilamowska dusza, 946
ån yh dercył dos yt oła an ych dercyył dąs yt ąłła a ja opowiadam teraz wszystkim 947
wen’s oü fejłn ny wyt gyfoła. wenns au fyjłn ny wyt gyfąłła. nawet jeśli wielu się to nie podoba. 948
Cwej frynd za’h yt nynder kuma Cwyj frynd zach yt nynder kuma Patrzę teraz, jak bliżej podchodzą dwaj przyjaciele 949
zy wün fur wełt jung gynuma, zy wónn fyr wełt junk gynumma, ze świata zabrano ich młodo, 950
der åny hot ju å sutan der ány hot jó a sutan jeden ma wszak sutannę 951
der andry ån drowarök an. der andry án drąwarok an. drugi wojskowe odzienie. 952
Der jyśty wiöe wi yh kund hjyn Der jyszty woo wi ych kund hjén Pierwszy – jak słyszałem - 953
krank gywiöda fu fejłum łjyn, krank gywóda fy fyjłóm łjén, rozchorował się z nadmiaru nauki, 954
har wiöe kleryk oü sekreter haar woo kleryk au sekreter był klerykiem oraz sekretarzem 955
y Wymysoü, y gruser er. y Wymysau, y grósser eer. w Wilamowicach, w wielkim poważaniu. 956
S’wiöe å zun fum Biöetuł-Myhuł. Swoo a zóon fóm botół mychół. *) To był syn Botuł-Michała; 957
yns bejder pradźjad ym hymuł yns byjder prádziad ym hymół nas obu pradziadem - w niebie [teraz] - 958
wiöe Küba Fox, ån yh kund zan woo Kuba Fóx, an ych kund zaan był Kuba Fox, i widziałem, 959
dos ’å cym śyf wułd nynder gan. dąza cóm szyff wółd nynder gaan. że on chciał bliżej do łodzi podejść. 960
Der andry yn krig gyrüfa Der andry **) yn krik gyrufa Tego drugiego powołano na wojnę 961
wiöd diöt myt bomba bywüfa, wód dót myt bomba bywófa, i tam bombami obrzucono, 962
müst fjy Wymysoü łön s’ława, musst fjé Wymysau łon s ława, musiał oddać życie dla Wilamowic, 963
wåjt y Nabrezina śtarwa. wajt y Nabrezina śtarwa. umrzeć daleko w Nabresinie/Nabrežinie. 964
Uf åm śejna üt bagrowa Óf ám szyjna óot bygrąwa Pochowane na ładnym miejscu 965
łåjt zåj łåjf myt andryn drowa łájt záj łaif myt andryn drąwa leży jego ciało z innymi wojakami. 966
ån fu oła nöht cyzoma an fy ąłła nocht cyząma i potem ich wszystkich razem 967
kund łaza ym krojc jyn noma. kund łaza óm krójc jen nąma. imiona można przeczytać. 968
Wåjt y dyham grenn ym jer kynd Wajt ydyham grenn ym jer kynd Daleko w domu płaczą po swoim dziecku 969
ełdyn, gyśwyster ån dy frynd, ełdyn, gyszwyster an dy frynd, rodzice, rodzeństwo i krewni, 970
å fun andyn kyndyn, bowa an fyn andyn kyndyn, bąwa i innych dzieci i żony, 971
di jyr ołys hon bygrowa. di jér ąłłys hąnn bygrąwa. co pochowali wszystko, co ich. 972
Dy grywyn wjemt by tag dy zun Dy grywyn wjemt by tak dy zun Groby w dzień ogrzewa słońce, 973
s’nahts byłiöeht’s oü der mönd fu fön, s naachts byłochts au der mond fy fónn, nocą oświetla też księżyc z daleka, 974
ok s’nöndy mjer wjyd rebełyś ąk s nondy mjer wyt rebełłysz tylko bliskie morze buntuje się 975
wjyft uf dy ad weła, hełyś. wjéft of dy aad wełła, hełłysz. wyrzuca na ziemię fale, piekielne. 976
Bejder zejłn koma nönd cü mer, Byjder zyjłn kąma nond cumer, Obie dusze podeszły blisko do mnie, 977
grista ån kłiöeta jen kumer grissta an kłoota jén kumer pozdrowili i wyrażają swoje żale, 978
do jyr ełdyn ån gyśwyster dą jér ełdyn an gyszwyster że ich rodzice i rodzeństwo 979
nö śtyłnik grenn, s’nahts, wen’s fynster. no styłnyk green, s nachts, wenns fynster. wciąż jeszcze płaczą, nocami, gdy się ściemnia. 980
Zy bota mih yh zo Gryta Zy bąta mych ych zą grychta Prosili mnie, bym natychmiast 981
jyn łiwsta grisa oüsryhta jén łiwsta grissa ausrychta przekazał pozdrowienia ich bliskim 982
ån ejn oü ziöen zuła ny grenn an yjn au zoon zółła ny grenn i powiedział im, by nie płakali, 983
bo yt gejn’s yn hymuł cym Hjen. bą yt gyjns yn hymół cóm Hjenn. bo teraz pójdą do nieba do Pana. 984
Do yh jyr byta cügyziöet Dą ych jér byta cygyzoot Jako że zgodziłem się na ich prośbę 985
dankta’s, grista ån ynzer fiöet danktas, grissta, an ynzer foot dziękowali, pozdrowili i nasza podróż 986
ging yt weter, fum wynd gytrejn gińn yt wetter, fym wynt gytryjn trwała teraz dalej, wiatrem gnana 987
bo wer wejder müsta błåjn śtejn. bąwer wyjder mussta błájn śtyjn. dopókiśmy musieli się znowu zatrzymać. 988
S’koma nöht mjyr fjyr kłopa cü Skąma nocht mir fjér kłąpa cu *) Podeszli później do mnie czterej mężczyźni 989
ju Fliöera, ziöen’s, byst den dos dü ? jó Flora, zoons, byst denn dąs du? hej, Flora, rzekli, czy to ty? 990
ziöe yns ok oü, wjyr byta śejn, zoo yns ąk au, wir bytta szyjn, powiedz nam tylko, prosimy pięknie, 991
wi diöt ynzer familyja śtejn. wi dót ynzer familja śtyjn. jak tam nasze rodziny stoją. 992
S’wiöe dyrektor Balcarczyk Jan Swoo dyrektor Balcarczyk Jan To był dyrektor Jan Balcarczyk 993
åna der fur Sebåstjån ana der for Sebastyan i ksiądz Sebastian 994
nöhta der katehet Jüza nochta der katechet Juza **) potem katecheta Józef 995
ån dyrektor wejder Jüza. an dyrektor wyjder Juza. i dyrektor znowu Józef. 996
Ju, ziöet yh’å, måj łiwa hjen, Jó zotychia, maj łiwa hjenn, Tak, powiedziałem im, moi mili panowie, 997
yr Siöeba-hyt ej nist cy hjyn, yr sobahyt yj nist cy hjén, w chacie Sebastiana nic nie słychać, 998
dy śejna måkja zåjn oüsgan dy szyjnia makia zain ausgaan, o) piękne panny wydane 999
kå fråjer kå hungbjyn cy zan. ka frájer ká hunkbjén ***) cy zaan. nie widać żadnych konkurentów ani miodowej gruszy. 1000
Wi zih dy łoüt gyrysa hon Wi zych dy łójt gyryssa hąnn Jak ludzie się rozpuścili; 1001
ym dy måkja wa’h oüh oü ziöen, ym dy mákja wach ójch au zoon, o dziewczętach też wam opowiem, 1002
do śun myt cwejåndresik jün dą szón myt cweandressyk junn że już w wieku 32 lat 1003
dy śejna bowa baba wün. dy szyjna bąwa baba wónn. ładne niewiasty babciami zostają. 1004
Ejwer di oüskunft wün’s zjyr fruw, Yjwer di auskunft wunns zjér frów, Z wiadomości byli bardzo zadowoleni, 1005
bo s’gejt nist ejwer å śejny bow, bą sgyjt nist yjwra szyjny bąw, bo nie ma jak piękna niewiasta, 1006
cy dam nö å Wymysiöejeryn, cydam no a wymysojryn, do tego jeszcze Wilamowianka, 1007
zy dankta śejn, wjyr fün ferwejn. zy dankta szyjn, wir fuun ferwyjn. podziękowali ładnie, popłynęliśmy z wiatrem. 1008
Cwej hjen za’h yt nynder kuma Cwyj hjenn ząch yt nynder kuma Widziałem, jak teraz podchodzą dwaj panowie 1009
zy kanta mejh bo byzoma zy kannta myjch bą byząma znali mnie, bo razem 1010
wün wer y Krök byn Siöebyśa wón wer y Krok byn sobysza byliśmy w Krakowie u Sobysiów, 1011
kuzta wi’s gejt ym pönyśa. kósta wis gyjt ym ponysza. *) rozmawialiśmy, co słychać w polskim [kraju]. 1012
Der åny wiöe å prezident, Der ány woo a prezident, Ten jeden był prezesem [sądu], 1013
his Danecki s’wiöe nö måj frynd, hiss Danecki **) s woo no maj frynd, zwał się Danecki – to był mój krewny, 1014
bo Küba Fox hot gynuma bą Kuba Fox hąt gynóma bo Kuba Fox wziął 1015
å bow myt Danecki noma. a bąw myt Danecki nąma. żonę o nazwisku Danecka. 1016
Der andry wiöe å junger hjer Der andry woo a juńner hjer Ten drugi to był młody pan 1017
der rewizor dökter wiöe jer; der rewizor dokter woo jer; tamten był lekarzem inspektorem; 1018
bejdy freta mejer wi’h wöst, byjdy freeta myjer wich wost, obaj pytali o więcej, niż wiedziałem 1019
s’hot mih dos zjyr fejł mii gyköst. shątt mych dąs zjér fyjł mii gykost. kosztowało mnie to bardzo wiele wysiłku. 1020
Nönd bym śyfła błyn oü śtejn Nond bym szyffła błyjn au yt śtyjn Blisko przy łódce stali teraz też 1021
cwej Wymysiöejer, grista śejn. cwyj Wymysojer, grissta szyjn. dwaj Wilamowianie, ładnie pozdrowili. 1022
Do bejdy yn gålarek wün Dą byjdy yn galarek wónn Jako że obaj byli w galowym odzieniu 1023
za’h oü gryht war zy zåjn, fu fön. ząch au grycht war zy zájn, fy fónn. widziałem od razu kim byli, z daleka. 1024
Der åny wo śun hot s’hiöet foł Der ány wą szón huot s hoot fąął Jeden, co już głowę miał szarą 1025
wiöe Estråjhśer jenerał, woo Esterrajchszer jenerął, był austriackim generałem, 1026
his Winca Fox, höt komandjyt hiss Winca Fox, huąt komandjét nazywał się Wincenty Fox, dowodził 1027
y Ungys festunga ån śtyt. y Unnyns festunga an śtyyt. na Węgrzech twierdzami i miastami. 1028
Der andry wiöe å konwisar Der andry woo a konwisar Ten drugi był konwisarzem/komisarzem - 1029
å brüder fum jyśta wiöe har, , a bruder fóm jészta woo haar, bratem pierwszego był on, 1030
Küba Fox wiöe bejder dźjada Kuba Fox woo byjder dziada Kuba Fox był dziadkiem obu, 1031
diöh dan Wymysoü kund fråj wada dóch dan Wymsau kund fráj wada przez niego Wilamowice mogły stać się wolne. 1032
Zy bota mih oły frynda Zy bątamych ąłły frynda Prosili mnie, by wszystkich przyjaciół 1033
cy bygrisa wo’ kon fynda, cy bygrissa, wąch kąn fynda, pozdrowić, których mogę znaleźć, 1034
ån oü wjyr hon yns śejn bygrist an au wir hąn yns szyjn bygrisst i też siebie ładnie pozdrowiliśmy 1035
bo cy ziöen hotwer yns nist. bą cy zoon hątwer yns nist. bo do powiedzenie nie mieliśmy sobie nic. 1036
Wi dy besta fu Wymysoü Wii dy besta fy Wymysau Jak najlepsi z Wilamowic 1037
yr fremda ad bygrowa oü, yr fremda aad bygrąwa au, też w obcej ziemi pochowani 1038
fynda zih ok śejn cyzoma fynda zych ąk szyjn cyząma dobrze odnajdują się nawzajem 1039
ym hymuł wos błåjn byzoma. ym hymół wós błájn byząma. w niebie, gdzie trzymają się razem. 1040
Wejder za’h cwej Wymysiöejer Wyjder zach cwyj Wymysojer Znowu widziałem dwóch Wilamowian, 1041
nynder kuma, s’ej der ryhter nynder kuma, syj der rychter jak podchodzą bliżej, to jest sędzia 1042
Ståśjü Biesik myt zem foter Staśiu Biesik myt zem fąter Stasiu Biesik ze swoim ojcem 1043
bynomt łotåjnyśer pater. bynąmt łątájnyszer pater. *) zwanym łacińskim ojcem [duchownym]. 1044
Do der foter śun wiöe gyśåjt Dą der fąter szón woo gyszájt Jako że ojciec już był mądry 1045
ån der zun ny hynderum błåjt, an der zóon ny hynderóm błájt, a syn nie został w tyle, 1046
müst dar uf dy akademi musst dar óf dy akademi **) musiał on na uniwersytet, 1047
wos gyt fejł płög åna oü mi. wós gyt fyjł płog ana au mi. gdzie było wiele utrapień i trudności. 1048
Nöht å ryhter myt gywysa Nocht a rychter myt gywyssa Później sumienny sędzia 1049
müst’å zåj ława åjbisa mussta záj ława ájbissa musiał swoje życie stracić 1050
bo ejwermynikt fy fejł at bą yjwermynykt fy fyjł aat bo przeciążony ciężką pracą 1051
kom’å cy jung under dy ad. kąma cy junk under dy aad. poszedł do piachu zbyt młody. 1052
Bygrynn fum fulk, zer bow, zem zun, Bygrynn fym fólk, zer bąw, zem zóon, Opłakiwany przez lud, żonę, syna 1053
funda dö śun oü å Götsłun, funda doo szón au a Godsłóon, znalazł tu już nagrodę [od] Boga, 1054
bo gryht rån fun klina zynda bą grycht ráan fyn klina zynda bo od razu czysty od małych grzechów 1055
gejt yn hymuł zih åjfynda. gyjt yn hymół zych ájfynda. idzie stawić się do nieba. 1056
Wjyr grista yns ån har bot nöht Wir grissta yns an haar bąt nocht Pozdrowiliśmy się i on poprosił potem, 1057
s’wjyn zer familyj ejwerbröht s wjénn zer famili yjwerbrocht by jego rodzinie przekazać 1058
śejny grisa, s’zo nimyd grenn, szyjny grissa, s zą nimyt grenn, piękne pozdrowienia, nikt nie powinien płakać, 1059
ok ind łöwa å Götahjen ąk ind łowa a Gotahjenn. tylko zawsze chwalić Pana Boga. 1060
Har wiöd gyrüfa cy waha Haar wód gyrufa cy wacha On był wezwany, by pilnować, 1061
do yn öema kå kjyc maha dą yn ooma ká kjéc macha żeby biednym żadnej krzywdy nie czynili 1062
dy bejza łoüt di har wyt cin dy byjza łójt, di haar wyt ciin źli ludzie, których on zaciągnie 1063
fjy Götstron diöt, jyr ütål hjyn. fjé Godstroon dót, jér urtál hjén. tam przed tron Boga, by usłyszeć ich wyrok. 1064
Wi wer s’śyfła wułda łenkja Wiwer s szyffła wółda łenkja Jak łódkę chcieliśmy skierować 1065
weter ufs mjer, zawer wynkja wetter cy foon ófs mjer, zawer wynkja dalej w morze, zobaczyliśmy, jak macha 1066
uf yns fu wåjt ån grusa hjen, óf yns fy wajt, án gróssa hjen, na nas z daleka wielki pan, 1067
dar giöe wiöe yn ruta kłådyn. dar goo woo yn róta kładyn. który cały był w czerwonych szatach. 1068
S’ej Bilczewski dar kymt kå nuf, Syj Bilczewski *) dar kymt ka nóf, To jest Bilczewski, który wychodzi naprzeciw, 1069
dar arcybisküp wiöe y Lwów dar arcybiskup woo y Lwów który arcybiskupem był we Lwowie 1070
fu wåjta höt har mih derkant, fy wájta huot haar mych derkant, z daleka był mnie rozpoznał, 1071
wjyr wün ju oü zjyr łang bykant. wir wónn jó au zjér łank bykant. znaliśmy się byli wszak od bardzo dawna/ 1072
Har wiöe grod y jem jür gybün, Haar woo grąd y jem juur gybuón, On urodził się właśnie w tamtym roku, 1073
wi zåj foter boüt hoüs ån bün wi záj foter **) baut haus an buon jak jego ojciec budował dom i studnię 1074
c’ync byn ełdyn, bo yh kund hjyn cync byn ełdyn, bą ych kund hjén u moich rodziców, bo mogłem usłyszeć, 1075
dos’å dos kynd wyt łön śtüdjyn. dąza dąs kynt wyt łon śtudjén. że on dziecko wyśle na studia. 1076
Nör prymic fü har uf Röm gryht Nor prymic fuó haar óf Rom grycht Po prymicji pojechał prosto do Rzymu 1077
ån hot mer grisa oüsgyryht, an hąt mer grissa augyrycht, i przekazał mi pozdrowienia, 1078
y Triest fu mer familyj, y Triest fy mer familyj, do mojej rodziny w Trieście. 1079
å łiwer gost wo’å mer ej. a łiwer gąst wojamer yj. jaki to dla mnie miły gość. 1080
Har kom nynder ån błå yt śtejn, Haar kąm nynder an błá yt śtyjn, Podszedł bliżej i stanął, 1081
gryht bym śyfła åna grist śejn, grycht bym szyffła ana grisst szyjn, tuż przy łódce i pięknie pozdrowił, 1082
yh zoh’s do har höt yht cy kłiöen, ych ząchs dą haar huot ycht cy kłoon, widziałem, że chce się wyżalić 1083
ån yh hüt’å oü śun yt ziöen: an ych hótta au szón yt zoon: a ja usłyszałem, jak już mówił: 1084
fliöera-feter jyr wüt yr wełt florafeter jér wót yr wełt Wujku Flora – jesteście w świecie 1085
y ojum fah oü ho’h gyśtełt, y ójóm fach au hoch gystełłt, wysoko cenieni w swoim fachu, 1086
jyr wyst wi yh, do zu å śteł, iir wysst wi ych, dą zo’a stełł, wiecie, jak i ja, że taka posada 1087
kon wada å moralśy heł. kąn wada a moralszy hełł. stać się może moralnym piekłem. 1088
Łoüt di fu gütum bjygjaśtand Łójt di fy gutym bjegiaśtand Ludzie z dobrego stanu mieszczańskiego, którzy 1089
oü fejł ata fjys ågja łand, au fyjł atta fjés ágia łand, też wiele pracowali dla własnego kraju 1090
fynda kå derkentnys, kån dank, fynda ka derkentnys, kán dank, nie znajdują uznania, wdzięczności, 1091
ån dos tüt wej å ława łong. an dąs tut wyj a ława łank. i to sprawia ból przez całe życie. 1092
Wjyr fu güt bjygjafamilyj Wir fy gut bjégiafamilyj My z dobrej mieszczańskiej rodziny 1093
diöfta’s ny brengja y dy hej, dóftas ny breńnia ydyhyj, nie powinniśmy ich wywyższać, 1094
bo fjy dos zåjn błöza byśtymt, bą fjédąs zajn błooza byśtymt, bo do tego są na pewno bańki, 1095
di zih jiöen łön fu idum wynd. di zych joon łoon fy idym wynt. co się pędzić pozwalają każdemu wiatrowi. 1096
Jungy bowa ołdy noma, Juńny bąwa ałdy nąma, Młode kobiety starych brały, 1097
fynda zih ind śejn cyzoma, fynda zych ind szyjn cyząma, zawsze się nawzajem łatwo odnajdują 1098
ån war di nöht cy frynda höt an war di nocht cy frynda huot a kto je potem ma za krewne 1099
fjy dan błåjt fråj der hyhsty üt. fjé dan błájt fráj der hychsty uót. dla nich wolne zostaje najwyższe z miejsc. 1100
Wåjł yh gybün wiöe y år śtot, Weił ych gybuon woo y ár śtąt, Jako żem urodził się w mieście, 1101
di å doüć enłikjy śpröh hot di a dójćynłykje śproch hąt, co język miało podobny do niemieckiego 1102
wiöe’h byn Pöła Doüćer byśrejn, woch byn Poła dójczer byszryjn, u Polaków okrzyczano mnie za Niemca, 1103
bym Pråjz, Moskol Pöła gybłejn. bym Prájz, Moskąl Poła gybłyjn. dla Prusaka, Moskala pozostałem Polakiem. 1104
Fu Wymysoü zåjwer bejdy, Fy Wymysau zájwer byjdy, Obaj jesteśmy z Wilamowic, 1105
kån doüća noma hotwer ny, kán dójcza nąma hątwer ny, [ale] nie mamy niemieckich nazwisk, 1106
diöt zåjn’s måstyns pönyś, englyś, dót zájns mástyns ponysz, englysz, tam są głównie polskie, angielskie, 1107
italjenyś ån holendyś. italjenysz an hollendysz. *) włoskie I holenderskie. 1108
Ym krig hot yh oü ny ferłön, Ym krik hąt ych au ny ferłoon, W czasie wojny też nie opuściłem 1109
måj dyjecyz, wiöe ny gyfłün maj dyecyz, woo ny gyfłón mojej diecezji, nie uciekłem, 1110
wi fejł andry di cy śtarwa wi fyjł andry di cy śtarwa jak wielu innych, którzy umrzeć 1111
zih füta fjys łand, fjyn gława. zych fótta fjés łand, fjén gława. za kraj się bali, za wiarę. 1112
Wi der Moskol byfuł fjyn car Wi der Moskąl byfuł fjén caar Jak Moskal kazał za cara 1113
bata y men kjyhja, hüt har bata y men kjéchia, hótt haar modlić się w moim kościele, usłyszał, 1114
do yh’s Pöła wa ni derłiöen, dą ychs Poła wa ni derłoon, że nigdy nie pozwolę na to Polakom 1115
ån zułda’s mejh oü gryht derśłön. an zółdas myjch au grycht derszłoon. i powinni mnie od razu zabić. 1116
Ymzyst wiöe s’dren mytum Sybir, Ymzynst woo s droon mytóm Sybir, *) Daremne było grożenie Sybirem 1117
oü s’derśisa wiöe ju głåjh mjyr, au s derszissa woo jó głájch mir, rozstrzelanie też było mi obojętne, 1118
der fåjnd zułd zan, do Pöłas fliht der faind zółd zaan, dą Połas flicht wróg winien widzieć, że polską powinnością 1119
ej ny dryn s’fanła nöm wynd gryht. yj ny dryn s fanła nom wynt grycht. nie jest kręcenie chorągiewki za wiatrem. 1120
Götahjer höt dos oü gyzan. Gotahjer huot dąs au gyzaan. Pan Bóg widział też to, 1121
wo’h fjys łand fjyn gława gytan, wąch fjes łand fjén gława gytaan, co zrobiłem dla kraju, dla wiary; 1122
dyrym bej yh gryht wat byfunda drym byj ych grycht waat byfunda dlatego od razu mą wartość uznano, 1123
mejh by zem tron åjcyfynda. myjch by zem troon ajcyfynda. bym znalazł się u jego tronu. 1124
Wi nö Pöłn kå konzulat hot Wi no Połn ka konzulat hąt Jak jeszcze Polska nie miała konsulatu 1125
diöh funfcik jür hiłfter yr etat dóch funfcyk juur hiłfter yr śtąt ***) przez pięćdziesiąt lat pomagaliście w mieście 1126
yn felüna öema Pöła yn fylóna ooma Poła zagubionym biednym Polakom, 1127
di fum ungłyk wün byfoła. di fóm ungłyk wónn byfąła. ***) których dotknęło nieszczęście. 1128
Do der pönyś hoüt nö güt kent Dą der ponysz hójt no gut kynt Że po polsku dziś jeszcze dobrze umiecie 1129
ån patrjotyzm oü nö fynt, an patriotyzm au no fynt, i patriotyzm jeszcze [można] znaleźć 1130
fjy ynzer Pöłn zåjn bywåjza fjé ynzer Połn *) zajn bywájza to dowody dla naszych Polaków, 1131
do dan ny bryht cåjt ån åjza. dą dan ny brycht cajt an ájza. że nie złamie ich czas ani żelazo. 1132
Göt gej ok Pöłn ind nö weter God gyj ąk Połn ind no wetter Boże dawaj Polsce wciąż jeszcze 1133
zyty Wymysiöejer feter; zyty Wymysojer fetter; takich wilamowskich wujów; 1134
wjyr grista yns, bo wjyr åmöł wir grissta yns, bą wir ámoł pozdrowiliśmy się, do czasu, gdy kiedyś 1135
yns wejderzan diöt ym hymuł! yns wyjderzaan dót ym hymół! znów się zobaczymy tam w niebie! 1136
ån wi s’śyfła fjet yt weter An wi s szyffła fjet yt wetter A jak łódka powiodła na dalej 1137
kymt yns nynder oü måj feter, kymt yns nynder au maj fetter, podszedł do nas bliżej mój wuj 1138
kanonik Fox, hot łön zen śtułc, kanonik Fox **), hąt łoon zen śtółc, kanonik Fox, zostawiwszy swoją dumę, 1139
ej śun yt fu ganc andum hołc. yj szón yt fy ganc andym hółc. jest już teraz z zupełnie innego drewna [gliny]. 1140
Har grist ån ziöet, yh łis yn frynd Haar grisst an zoot, ych łiss yn frynd Pozdrawia i mówi: zostawiłem przyjaciołom/krewnym, 1141
wo’h hot, dyrym wiöe ny śwjer måj zynd; wąch huot, drym woo ny szwjer máj zynd; co miałem, dlatego nieciężkie były moje grzechy; 1142
ån wułd oü nöht miöehjys wysa, an wółd au nocht mochjés wyssa, i chciał potem jeszcze co nieco wiedzieć, 1143
cyr wetyn rü zem gywysa. cyr wettyn ruu zem gywyssa. żeby sumienie jego mogło dalej odpocząć. 1144
Łiwer feter, ziöet yh cün’um, Łiwer vetter, zoot ych cunóm, Drogi wuju, rzekłem do niego, 1145
wjyr wysa nist wo dü gyłön, wir wyssa nist wą du gyłón, nie wiemy o niczym, co zostawiłeś 1146
hotst yn öema fejła frynda, hąst yn ooma fyjła frynda, biednym wielu krewnym, 1147
s’wiöe hynder djyr nist cy fynda. s woo hynder dir nist cy fynda. po tobie nic się nie znalazło. 1148
Głiöest s’błåjt ołys güt byr śwaster, Głost s błájt ąłłys gut byr szwaster, Wierzysz, że wszystko zostało bezpiecznie u siostry, 1149
ån di śtüł wi å ołaster an di śtuł wi a ąłaster, a ona kradła jak sroka, 1150
wüf ołys nöhta yn fremda wóf ąłłys nochta yn fremda rzuciła potem wszystko obcym, 1151
ån łis fejł frynd oü un hemda. an łiss fyjł frynd au un hemda. a wielu krewnych zostawiła bez koszuli. 1152
S’śtypendjum dos ej zjyr śejn, S śtypendyum dąs yj zjér szyjn, Stypendium to bardzo piękne, 1153
miöehja fiöen wan dö uf Röm gejn, mochia fonn wann do óf Rom gyjn, paru księży pojedzie za to do Rzymu, 1154
bygrowa dåj nom(a) yn bihjyn, bygrąwa dai nąm yn bichjén, pochować twoje imię w księgach, 1155
kå frynd wyt mej den noma kryn. ka frynd wyt myj den nąma kryn. żaden krewny już nie wyśpiewa twego imienia. 1156
Dü höst å śejn ława gyfüt, Du huost a szyjn ława gyfót, Prowadziłeś piękny żywot, 1157
kå kyndyn yms brut śråjn gyhüt, ká kyndyn yms brót szrájn gyhót, nie słyszałeś, jak dzieci wołają o chleb, 1158
mejer fjyn łåjp wi fjy dy zejł myjer fjén łájf wi fjé dy zyjł bardziej o ciało, niż o duszę 1159
hotst gykymyt dejh inda fejł. hąst gykymyt dyjch inda fyjł. zawsze sporo się troszczyłeś. 1160
Ufum grina boüm fum ława, Óffom grina baum fóm ława, Na zielonym drzewie życia 1161
å dyrer ost, müst wågśtarwa, a dyrer ąst, must wákśtarwa, sucha gałąź musi obumrzeć; 1162
ym gydyhnys fu yns oła, ym gydychnys fy yns ąłła, w pamięci nas wszystkich 1163
błåjst fergasa ån ferfoła. błájst fergassa an ferfąłła. zostaniesz zapomniany I upadły. 1164
Dy Biöetułn wün kå güta łoüt, Dy botółn wónn ká guta łójt, Botułowie nie byli dobrymi ludźmi - 1165
dos ej cy zan ym besta hoüt; dąs yj cy zaan ym besta hójt; to najlepiej widać dzisiaj; 1166
ejweron wiöe’s å föperåj yjwerąn woos a fopperaj wszędzie tylko mistyfikacje 1167
å nibyto grustüråj. a nibyto, grósstueráj. i niby to fanaberie. 1168
Wi s’śyfła fjet grod yma ek Wi s szyffła fjet grąd ym a ek Zaraz jak łódka skręciła za rogiem 1169
za’h å śiłer Ståśjü Danek, ząch a sziłłer Stasiu Danek, *) zobaczyłem nauczyciela Stasia Danka, 1170
har wiöe måj bester jugytfrynd, haar woo máj bester jugytfrynd, był on moim najlepszym przyjacielem z młodości, 1171
å güter meńć, höt ny fejł zynd. a guter mencz, huot ny fyjł zynd. dobry człowiek, nie miał wielu grzechów. 1172
Myt ejm kom zåj brüder Frana, Myt yjm kąm zaj bruder Frana, Z nim przyszedł jego brat Franek 1173
fu Win, myt zer bow cyzoma, fy Win, myt zer buow cyząma, z Wiednia, razem re swoją żoną, 1174
bådy wün dos zu güty łoüt bády wónn dąs zó guty łójt oboje to byli tacy dobrzy ludzie, 1175
do zyty śwjer fyndst nö mej hoüt. dą zyty szwjer fynst no myj hójt. że takich ciężko znajdziesz jeszcze dziś. 1176
Yh ziöet’å do fejł ym zy fren Ych zoota dą fyjł ym zy freen Powiedziałem im, że wielu o nich pyta 1177
ån nö mejer dy öema grenn, an no myjer dy ooma grenn, i jeszcze bardziej biedni płaczą, 1178
ok do’s oüh ym hymuł wysa, ąk dąs ójch ym hymół wyssa, tylko dlatego, że wiedzą, że jesteście w niebie, 1179
fynda’s rü y jem gywysa. fyndas ruu y jém gywyssa. znajdują ukojenie swojego sumienia. 1180
Yh wiöe myta gyśwysterkynd, Ych woo myta gyszwyster kynd, Z ich rodzeństwa dzieckiem byłem 1181
nawan Krystas, måj łiwsta frynd, nawan Krystas *) maj łiwsta frynd, obok Krystów, najbardziej zaprzyjaźniony, 1182
wen zy oü ny wün huhgyłjyt, wenn zy au ny wónn hóchgyłjét, nawet jeśli nie byli wykształceni 1183
wün zy wi zih’s yr wełt gyhjyt. wónn zy wi zychs yr wełt gyhjét. byli jak należy [się w świecie]. 1184
Wjyr grista’n śejn, zy gingja wåg, Wir grissten szyjn, zy gińnia wák, Pozdrowiliśmy się pięknie, oni odeszli, 1185
s’koma nöht andry uf jen wåg, skąma nocht andry óf jén wák, przyszli potem inni ich drogą, 1186
s’wün dos cwej fiöen, ołdy śülfrynd, swónn dąs cwyj fonn, ałdy szulfrynd, to byli dwaj księża, starzy koledzy szkolni, 1187
zy koma mejh grisa byhend. zy kąma myjch grissa byhend. podeszli szybko, by mnie pozdrowić. 1188
åner wiöe Fox Jüza Briöeda, Aner woo Fox Juza broda, Jeden to był Fox-Józek-Broda, 1189
der andry myt foła łöda, der andry myt fąła łoda, drugi z siwymi włosami 1190
wiöe s’Śiłyś Frana oü Formas, woo s sziłłysz frana au Formas, to był Śiłyś-Frana też Formas, 1191
wo ind yr bank nawa mer zos. wą ind yr bank nawamer ząs. co zawsze w ławce obok mnie siedział. 1192
Zy freta mejh wos nojys ej, Zy freeta myjch wąs nójés yj, Spytali mnie, co nowego, 1193
op yh nö y Italyj bej, ąb ych no y Italyj byj; czy jeszcze jestem we Włoszech - 1194
ju dü byst fejł yr wełt gywast, jó du byst fyjł yr wełt gywast, tak, bywałeś wiele w świecie, 1195
wjyr wün bygrowa y åm nast. wir wónn bygrąwa y ám naast. nas pochowano w dziurze. 1196
Hon fergasa wo wer gyłjyt Hąnn fergassa wąwer gyłjét, Zapomnieliśmy, czegośmy się nauczyli, 1197
wösta koüm, wo må yr wełt hjyt, wossta kaum wą ma yr wełt hjét, ledwośmy wiedzieli, co w świecie słychać, 1198
hota ny kyndyn ån ny bow, huotta ny kyndyn an ny buow, nie mieliśmy dzieci ani żony, 1199
ławta śłåhter wi å łecter drow. ławta szłáchter wja łecter drąw. żyliśmy gorzej niż ostatni żołdak. 1200
Łiwy frynd ziöet yh, wi jyr’s wyst, Łiwy frynd zoot ych, wi iirs wyst, Drodzy przyjaciele, rzekłem, jak wiecie 1201
wiöe yh byr ban, s’hot mih gyłyst, woo ych ber baan, s huot mych gyłyst, byłem na kolei, zachciało mi się 1202
y dy wełt gejn, fejł nojys zan, y dy wełt gyjn, fyjł nójys zaan, iść w świat, dużo nowego zobaczyć, 1203
yms śejny ława wiöe’s gyśan. yms szyjny ława woos gyszaan. dla dobrego życia to się stało. 1204
War wył ława mü śwjer ata, War wyjł ława mu szwjer ata, Kto chce żyć, musi ciężko pracować, 1205
zåhs tag yr woh, åna bata záchs tag yr wąch, ana bata sześć dni w tygodniu, i modlić się 1206
köum å zejwda, ån oü wen błåjt, kaum a zyjwda, an au wenn błájt, nieledwie siódmego, i też jeśli staje 1207
ån y jem tag ejm fjy dos cåjt. an yjem tak yjm fjedąs cajt. czasu na to – w jakimkolwiek dniu. 1208
Kultürtrojer his yns dy wełt Kulturtrojer hiss yns dy wełt Kulturträgerami zwał nas świat 1209
ån s’wje oü ym zy śłåht byśtełt, an swje au ymzy szłácht bystełłt, ale też stałoby się źle, 1210
wen dy bana zułda foła, wenn dy baana zółda fała, jakby zabrakło kolei; 1211
güt do’s nimyd kon wågśtała. gut dąs nimyt kąn wakśtała. dobrze że nikt ich nie mógł ukraść. 1212
Ejwer woser, ejwer gybjyg, Yjwer wąsser, yjwer gybjég, Przez wodę, przez góry 1213
trjet dy ban wo wer hon ejwerik, trjet dy baan wąwer hąn yjwryk, wiezie kolej to, czego mamy nadmiar, 1214
brengt wo wer weła, wo yns fałt, bryngt wąwer wełła, wą yns fałt, przywozi to co chcemy, czego nam brak, 1215
cym grysta nöc fjy jung fjy ołd. cym gryssta noc fjé junk fje ałt. z wielkim pożytkiem dla młodych, dla starych. 1216
Wi ym meńća pulsjyt å ława, Wi ym mencza pulsjét a ława, Jak w człowieku pulsuje życie, 1217
kon kå łand un å ban ława, kąn ka łand un a baan ława, [tak] żaden kraj nie może żyć bez kolei, 1218
dos hot yh śun fur jün derkant, dąs huot ych szón fyr jónn derkant, stwierdziłem to już przed laty, 1219
dyrym go’h mih ganc oü y dam śtand. drym gąch mych ganc au y dam stand. dlatego oddałem się cały stanowisku. 1220
Yh kund ny kłiöen ejwer maj woł, Ych kund ny kłoon yjwer maj wął, Nie mogłem narzekać na mój wybór, 1221
hot s’głyk cy zåjn wos mer gyfüł, hąt s głyk cy zain wós mer gyfółł, miałem szczęście być tam, gdzie chciałem, 1222
yt wa’h oü bałd nejwer misa yt wach au bałd nyjwer missa teraz wkrótce będę musiał na tamtą stronę 1223
fjy dy zynda men tål bisa. fjé dy zynda men tál bissa. za grzechy swoją część odpokutować. 1224
Zy go mer råht ån grista Zy gąamer rácht an grissta Przyznali mi rację i pozdrowili 1225
yns oły śejn, cy ziöen nista yns ąłły szyjn; cy zoon nista nasz wszystkich ładnie, nic do powiedzenia 1226
hotwer fjy yt, åna weter hątwer fjé yt, ana wetter nie mieliśmy na teraz, a dalej 1227
fjet s’śyfła cy am andyn feter. fjet s szyffła cyam andyn fetter. płynie łódka do innego wuja. 1228
S’wiöe dos der ołdy Puś-Pejter, Swoo dąs der ałdy pośpyjter, *) To był stary Puś-Pejter, 1229
dar kuzt myt mer wełiś wejder, dar kóst mytmer wełłysz wyjder, który ze mną znów po włosku mówił, 1230
ziöet, buon giorno, grist Wenedyk, zoot: buon giorno, grisst Wenedyk, rzekłem „Buon giorno! Pozdrów Wenecję“, 1231
ziöet’um do’h nö wje diöt cyryk. zootóm dąch no wje dót cyryk. powiedziałem, że jeszcze tam wrócę. 1232
War åmöł jes łand höt gyzan, War ámoł jes łand hoot gyzaan, Kto raz tamten kraj zobaczył, 1233
dan cit’s diöt hejn wi cy åm śtam, dan ciits dót hyjn wi cy ám śtaam, ten ciągnie doń, jak do gwiazdy, 1234
dy wåjngiöeta, dy śejna śtyt, dy wajngoota, dy szyjna śtyt, ogrody winne, piękne miasta, 1235
błöwer hymuł, fałt mer nö yt. błower hymół, fałt mer no yt. błękitne niebo – wciąż jeszcze mi ich brak. 1236
Beser ho’h’s dö wi y Wymysoü Besser hąchs do wi y Wymysau Lepiej tam miałem niż w Wilamowicach 1237
wu yh kom cym tutabyśoü, wó ych kąm com tótabyszau, gdziem dotarł na spektakl śmierci, 1238
wos diöt dy cung hot gyrekt roüs, wąs dót dy cuńn hąt gyrekt raus, co tam języki na wierzch wywalił, 1239
op kołw op meńć myt dam wiöe’s oüs. ob kąłw ob mencz myt dam woos aus. czy cielę czy człowiek – był z nim koniec. 1240
Dy döktyn wün yn krig gycün, Dy doktyn wónn yn krik gycón, Doktorzy pociągnęli na wojnę, 1241
ołdy, kranka, di wün felün, ałdy, kranka, di wónn fylón, starzy, chorzy pozostali sami, 1242
zy śtiörwa, nimyd kund wysa zy śturwa, nimyt kund wyssa umierali, nikt nie wiedział, 1243
war zy jynt hot ym gywysa. war zy jént hąt óm gywyssa. czy ktoś miał ich na sumieniu. 1244
Diöt grist mejh oü śejn fu dyhynd Dót grisst myjch au szyjn fy dyhynd Tam ktoś mnie pozdrawia ładnie z tyłu 1245
dökter Neusser, måj jugytfrynd, dokter Neusser, *) maj jugytfrynd, doktor Neusser, mój przyjaciel z młodości, 1246
krykjer śtüdant, błå ind Pöła, krykjer śtudánt, błą ind Poła, krakowski student, na zawsze został Polakiem, 1247
wiöe’å oü fjys łand gyśtöła. woja au fjés łant gyśtoła. nawet jeśli dla kraju utracon. 1248
Oüz meńć å gruser Chopinist, Als mencz a grósser Chopinist, Jako człowiek wielki szopenista, 1249
oüz dökter gruser internist, als dokter grósser internist, jako lekarz wielki internista, 1250
höt toüzyt s’ława gyryta huott tauzyt s ława gyrytta tysiącom życie uratował 1251
zen tut kund’å ny ferhita. zen tót kunda ny ferhitta. swojej śmierci nie mógł zapobiec. 1252
Dökter Noe śryftgyłjyter Dokter Noé **) szryftgyłjéter Doktor Noé - uczony [w pismach] 1253
grist, wył wysa, bo nist hjyter grisst, wyjł wyssa, bą nist hjéter pozdrawia, chce wiedzieć, bo nic nie słyszał, 1254
fum mjerbod fu Abbacyja fym mjerbąd fy Abbacyja o morskim kurorcie Abacji/Opatiji, 1255
wo har byśråw y dy heja. wą haar byszráw ydyhyja. którą on opisał pod niebiosa. 1256
Ju ziöet yh’um dos śłåhty diöf Jó zotychóm dąs szłáchty dóff Tak rzekłem mu – ta kiepska wioska 1257
kymt oły tag ind mejer uf, kymt ąłły tag ind myjer óff, podnosi się każdego dnia bardziej, 1258
wu wün świöecy grüwa, hyta, wó wónn szwocy gruwa, hytta, gdzie były czarne doły i chaty 1259
śtejn grusy pałaca yta. śtyjn grossy pałaca yta. stoją teraz wielkie pałace. 1260
Zåj fader ån fur Zidban s’giełd, Záj fader an fyr Sidban s gełt, Jego pióro i pieniądze z Kolei Południowej/Südbahn 1261
hon bywejza yr ganca wełt hąnn bywyjza yr ganca wełt pokazały całemu światu, 1262
wi må fum śtån nö roüsłyt gułd, wi ma fóm śtán no rausszłytt gółd, jak się z kamienia wydobywa złoto, 1263
wen’s’ok å höt å boütuł wułd. wennsok a hoot, a bójtół wółd. jeśli tylko się go ma, chce się sakiewkę. 1264
fu wåjt grist yt Merta Küćłik, fy wájt grisst yt Mertá Kuczłyk, *) Z daleka pozdrawia teraz Mertá-Küćłik - 1265
myt fejł ferśtand hot’å s’gyłyk myt fyjł ferstant hątta s gyłyk był bardzo rozsądny i złapał szczęście 1266
bym küner pakt ån hiłd’s ind fest, bym kóner pakt an hiłds ind fest, za kołnierz i trzymał mocno 1267
fjy zåj famil ån frynd cym best. fjé zaj famil an frynd cym best. dla dobra swojej rodziny i krewnych. 1268
å nobler meńć wiöe gostłik zjyr, A nobler mencz woo gąstłyk zjér, Szlachetny człowiek był bardzo gościnny, 1269
maht zen łandsłoüt ejweron er macht zen łandsłójt yjwerąn eer; zawsze swoim ziomkom czynił honor, 1270
ån oü der tut ent ny zåj głyk an au der tót ent ny záj głyk i także śmierć nie zakończyła jego szczęścia 1271
bo łyt å śejn famil cyryk. bą łyt a szyjn famil cyryk. bo zostawił piękną rodzinę po sobie. 1272
Har kom nynder ån łaht mer cü, Haar kąm nynder an łachtmer cu, Podchodzi bliżej i śmieje się do mnie 1273
ån fret nöht wen kymst den dö dü? an freet nocht wenn kymst denn do du? i pyta potem: kiedy ty tu przyjdziesz? 1274
yh ziöet’um do’s wyt bałd gyśan ych zootóm dąs wyt bałd gyszaan Powiedziałem mu, że to się stanie wkrótce, 1275
ok s’fråjy Pöłn wył yh nö zan. ok s frájy Połn wyjł ych no zaan. **) tylko jeszcze chcę ujrzeć wolną Polskę. 1276
ån weter wułda nö wysa An wetter wółda no wyssa I dalej chciał jeszcze wiedzieć, 1277
op yh oü śun kund bygrisa ąp ych au szón kund bygrissa czy jeszcze mógłbym pozdrowić 1278
foter, brüder, dy fejła frynd foter, bruder, dy fyjła frynd ojca, brata, wielu krewnych, 1279
d’yh bygånn diöft bocy yt jynt. d’ich bygánn dóft bocy yt jént. ***) których do teraz dane mi było spotkać gdziekolwiek. 1280
Dü wyłst do yh s’fjetnikjy łåd Du wyłłst dą ych s fjetnykje łáat *) Chcesz, bym to przerażające zmartwienie 1281
ym dy nyn(d)sta, der dercył bråt, ym dy nynsta, der dercyył brát, o najbliższych tobie opowiedział obszernie, 1282
wjesty dö uf måj hac tofa wjesty do óf máj hac toffa dotknąłbyś wtedy mojego serca 1283
kynsty zan wi’s ej gytrofa. kynsty zaan wis yj gytroffa. i mógłbyś opowiedzieć, jak do tego doszło. 1284
Müter, bykanty ym hymuł Muter, bykannty ym hymół Matkę, znajomych w niebie, 1285
frynd ym ćyśćjec trof yh mej möł, frynd ym czyściec trąf ych myjmoł, krewnych w czyśćcu spotkałem wielokroć, 1286
cy zan men foter yh nö hiöer, cy zaan men foter ych no horr, wciąż czekam, by ujrzeć swojego ojca, 1287
ån s’bryht mer s’hac, do’h yn wynd śtiöer. an s brycht mer s hac*), dąch yn wynt śtorr. i wpatrywanie się w wiatr łamie mi serce. 1288
ån wi güty ołdy śülfrynd An wi guty ałdy szulfrynd I jak dobrzy starzy koledzy szkolni 1289
bygristwer yns, ån s’jiöen dy wynd bygrisst wer yns, an s joon dy wynd pozdrowiliśmy się, i wiatry pognały 1290
ynzer śyfła weter inda, ynzer szyffła wetter inda, naszą łódkę wciąż dalej, 1291
bo’h oü men foter diöft fynda. boch au men foter dóft fynda. aż potąd, gdzie mógłbym znaleźć swojego ojca. 1292
ån men öema foter za’h yt An men ooma foter zach yt A mojego biednego ojca ujrzałem teraz 1293
grod wi å wiöe tut y zer hyt, grąd wi a woo tót y zer hyt, gdy właśnie leżał martwy w swojej chacie - 1294
wåjt uf s’miöela, wåjt dy cung roüs, wájt óf s molla, wájt dy cuńn raus, szeroko otwarte usta, język na wierzchu, 1295
bejdys ferbrant, cy zan å groüs. byjdys ferbrannt, cy zaan a graus. oba rozpalone – przerażający widok. 1296
Dy oüga fum śrek ufgyrysa D’oogia fóm szrek ófgyryssa Oczy z przerażenia szeroko rozwarte 1297
fum zan łoüt myt wing gywysa fóm zaan łójt myt wink gywyssa od patrzenia na ludzi bez sumienia, 1298
ejm gan å bejzy medycin, yjm gaan a byjzy medycyn, co mu dali złe lekarstwo, 1299
dy tropa ym łefuł nåjfjyn. dy trąppa ym łeffół nájfjén. wlewając krople na łyżkę. 1300
Zu hota’n dy nökwyn gyzan Zó hąttan dy nokwyn gyzaan Tak zobaczyli go sąsiedzi 1301
Yr trön wi’å wiöe y dyham. Yr troon wia woo ydyham, w skrzyni, jak był w domu. 1302
zu zawer’å nöht ym kjyhüf zó ząwera nocht óm kjéchof tak widzieliśmy go później na cmentarzu, 1303
wi dy trön nö wiöd gymaht uf. wi dy troon no wód gymacht óf. jak skrzynię jeszcze otwarto. 1304
Der dökter wiöe zåj łiwster zun, Der dokter woo záj łiwster zóon, Doktor był jego ulubionym synem, 1305
har kürjyt’å fjys erf cym łun haar kurjéta fjés erf cym łóon leczył go w zamian za spadek 1306
dy śnjyh ån jyr fryndyn hiłd waht dy sznjéch an jér fryndyn hiłdwacht synowa i jej przyjaciółka/krewna czuwały 1307
bym foter y zer tutanaht! bym foter y zer tótanacht! przy ojcu w noc jego śmierci! 1308
S’kom mer ys hiöet måj öem ława Skąm mer ys hoot máj oom ława Przyszło mi do głowy moje nędzne życie 1309
yh müst’um’s kłiöen gük nöm śtarwa, ych musstóms kłoon gók nom starwa, musiałem się na to poskarżyć choćby i po śmierci, 1310
ån wułd båjhta måj ława yt an wółd bájchta máj łąwa yt chciałem teraz wyspowiadać swoje życie, 1311
wo’h ny kund ziöen ejm bocy yt. wąch ny kund zoon yjm bącyyt. [to] czego nie mogłem mu powiedzieć aż do teraz. 1312
S’wiöe grod kå wynd, s’śyfła błå śtejn Swoo grąd ká wynt, s szyffła błá śtyjn Właśnie nie było wiatru, łódka zatrzymała się, 1313
wjyr kunda oü ny fiöen ferhejn wir kunda au ny foon ferhyjn nie mogliśmy też dalej płynąć 1314
ån yh ind kåm foter gydryt an ych ind kam foter gydryt a ja wciąż odwrócony ku mojemu ojcu 1315
hiłd yt fjy mejh, fjy ejn å ryd: hiłd yt fjé myjch, fjé yjn a ryd: wygłosiłem teraz mowę dla siebie, dla niego. 1316
Wi’h dråj jür hot, koma y dy hyt Wich dráj juur hątt, kąma yd hyt Jak miałem trzy lata, przyszli do chaty 1317
Toüfgest åna bröhta oü myt toofgest ana brochta au myt goście chrzcielni i przynieśli ze sobą 1318
grusy küha ån å klin kynd, gróssy kucha an a klin kynt, wielkie ciasta i małe dziecko, 1319
wos gyfunda hota diöt jynt. wąs gyfunda hątta dót jént. co gdzieś tam znaleźli. 1320
S’kyndła wułd yh oü giöe ny zan Skyndła wółd ych au goo ny zaan Tego dziecka wcale nie chciałem widzieć 1321
hot ok å küha giöe cy gan, hąt ąk a kucha go cy gaan, tylko ciasto bardzo lubiłem, 1322
yh hot dy łoüt cy fejł sekjyt, ych hąt dy łójt cy fyjł sekjét, za bardzo naprzykrzałem się tym ludziom, 1323
wiöd y dy świöecy śtuw ekspedjyt. wód yd szwocy śtów *) expedjét. wysłano mnie do czarnej izby. 1324
å zågjer hüng diöt uf der wand A zágjer hinn dót óf der want, Zegar wisiał tam na ścianie, 1325
fjy wos wiöe mer nö ny bykant, fjé wąs woo mer no ny bykannt, po co – jeszcze nie wiedziałem, 1326
ån zåj ołder perpentykel an záj ałder perpentykel a jego stare wahadło 1327
śrå fju-fju y oły wynk. szrá fju-fju y ąłły wynkel. wołało fiu-fiu po wszystkich kątach. 1328
Dy kümin wün nö wing ym broüh, Dy kóminn wónn no wink ym brauch, kominy jeszcze mało były w użyciu, 1329
dy świöecy śtuw wiöe ind fuł roüh, dy szwócy śtów woo ind fółł rauch, czarna izba zawsze pełna była dymu, 1330
s’riöehjyt s’ejwła, dy fihta kin s rochjét s yjwła, dy fichta kinn kadził mały piecyk, łuczywa świerkowe 1331
wo łiöehta ys Kübas möł dryn. wą łochta ys Kubas **) mauł mołł dryn. co się paliły w ‘Kubie’ [uchwyt do głowni]. 1332
Yh füt mih zjyr fjyr świöeca wend Ych fótt mych zjér fyr szwoca śtów wend Bardzo bałem się czarnych ścian 1333
fjym fju-fju ån pryłt un å end, fjém fju-fju an pryłt un a end, tego fiu-fiu i wrzeszczałem bez końca, 1334
s’łjeft oü śycłik cy mjyr dy miöed s łjéft au szycłyk cy mir dy moot przybiegła wartko do mnie służąca, 1335
di mer śtyłnik ys ür yt ziöet: di mer śtyłnyk ys uur yt zoot: która mi cicho w ucho rzekła: 1336
Yms hoüz fjet der grusy riöewer Yms haus fjet der gróssy rower Wokół domu łazi wielki zbój 1337
der Kalabis myter triöewer, der Kalabis *) myter trower, Kalabis z taczką, 1338
wen’d ny śtył byst, kymt’å gryht nåj, wennd ny śtyłł byst kymmta grycht náj, jeśli nie będziesz cicho, zaraz wejdzie 1339
ån śtekt dejh yn grusa zak åj. an sztekt dyjch yn gróssa zaak áj. i właduje cię do wielkiego wora. 1340
Fum śrek wiöd yh oü gryht ganc śtył Fóm szrek wód ych au grycht ganc śtyłł Ze strachu zaraz się też uciszyłem, 1341
yh śłif åj, fergos ufs gyprył; ych szłif aj, fergąs ófs gypryłł; zasnąłem, zapomniałem o wrzasku; 1342
triöem fu åm brüder, åm riöewer troomt fy ám bruder, ám rower śniłem o bracie, o zbóju, 1343
grusum küha uf år triöewer. gróssóm kucha óf ár trower. wielkim cieście i taczce. 1344
Wi yh nö wiöe å kliner büw Wi ych no woo a kliner buw **) Jak jeszcze byłem małym chłopcem, 1345
do fił måj brüder y dy grüw, dą fiłł maj bruder y dy gruw, wtedy mój brat wpadł do rowu, 1346
yh nom å śtåkla rif ym cü, ych nąm a śtákla rif ym cu, wziąłem kijek, zawołałem go: 1347
pak pak å śtåkla łiwer Jåśü. pak pak a śtakla łiwer Jásiu. łap, łap kijek kochany Jasiu! 1348
ån har gyhüht, yh cug’å roüs, An haar gyhócht, ych cóga raus, I on posłuchał, wyciągnąłem go - 1349
wiöe’å oü nöht nos wi å moüz woja au nocht nąss wi a maus był potem mokry jak mysz 1350
gyryta hot yh’å füt śun gyrytta hątt ychia fótt szón uratowawszy miałem już stracha, 1351
hot yh oü fu nimyd ån łun! hątt ych au fy nimyt án łón. od nikogo nie dostałem nagrody! 1352
Nö å kynd yh śun śpüla śpül, No a kynt ych szón szpula szpul, *) Jeszcze jako dziecko nawijałem szpulki, 1353
wiöe’h gryser müst wåjt y dy śül, woch grysser musst wajt y dy szul, [jak] byłem większy musiałem daleko do szkoły, 1354
s’mügjys kån öwyt ki hita, s mógjés kan owyt kii hitta, od rana ku wieczorowi paść krowy, 1355
cy derśpiöen oü nö ån kjyta. cy derszpon au no an kjéta. aby oszczędzić nawet na pasterzu. 1356
åmöł wüf’å myta wałyn Amoł wófa myta wałłyn **) Raz rzucali grudami ziemi 1357
büwa uf dy biöem fjyr idyn buwa óf dy boom fyr jidyn, chłopcy w drzewa Żydówki; 1358
zy kymt roüs, dy büwa fłin wåg, zy kymt raus, dy buwa fłin wák, ona wyszła, chłopcy uciekli, 1359
mejh unśyłik pakt zy ben fłåk. myjch unszyłłyk pakt zy ben fłákk. mnie niewinnego złapała za ciuchy. 1360
Łåt mih nawam graba tåjhła Látt mych nawam graba tájchła, ***) Prowadziła mnie obok stawku Graby, 1361
diöh’h dy hünsgos undyn åhła dóch dy hunsgąss undyn áchła, przez kurzą uliczkę pod dąbkami 1362
cym ołda śiłer ån tüt kłiöen cóm ałda sziłłer an tut kłoon, do starego nauczyciela i skarżyła, 1363
do’h epułn ho rundergyśłiöen. dąch eppółn hą rundergyszłoon. żem jabłka strącał. 1364
Maj wüta ån måj protestjyn Maj wóota an maj protestjén Moich słów i moich protestów 1365
wułd der śiłer oü giöe ny hjyn, wółd der sziłłer au goo ny hjén, nauczyciel nie chciał w ogóle słuchać, 1366
yh wiöd gyłet gryht uf ån śtül, ych wód gyłeet grycht óf án śtul, zaraz mnie położył na krześle 1367
ån krigt å śłyg fjyr ganca śül. an krigt a szłyg fyr ganca szul. i dostałem lanie przed całą szkołą.. 1368
Der śiłer kom fum bygrytnys Der sziłłer kąm fóm bygrytnys Nauczyciel przyszedł z pogrzebu, 1369
wiöe’s trynkja underśydłikjys wós trynkja underszytłykjés, *) gdzie pił rożności, 1370
wåjł har hyndrer trön oü fejł zung weił haar hyndrer troon au fyjł zuńn, jako że za trumną też sporo śpiewał 1371
hot’å oü nöht å dyry cung. hątta au nocht a dyrry cuńn. miał i potem suchy język. 1372
Har wiöe zyst grod kå bejzer hjer, Haar woo zyst grąd ka byjzer hjer, On zresztą wcale nie był zły, 1373
hot å dekret uf “müsterlerer”, hąt a dekret óf “musterlerer”, miał dyplom ”wzorowego nauczyciela”, 1374
ufs jür krigt’å hundyt gułda ófs juur krigta hundyt gółda **) na rok dostawał sto guldenów 1375
ån hot nö inda kå śułda. an hąt no inda ká szółda. i nigdy nie miał żadnych długów. 1376
Wiöe’å oü å güter śiłer, Woora au a guter sziller, Był też dobrym nauczycielem, 1377
hot’å fur kjyh ind nö mejer, hątta fyr kjéch ind no myjer, miał też z kościoła jeszcze więcej, 1378
wiöe å måster ufer ügl, woo a máster óffer ógyl, był mistrzem [gry] na organach, 1379
śejny śtym kom fu zer gügl. szyjny śtym kąm fy zer gógyl. piękny głos wychodził mu z gardła. 1380
Hiw’å o å łid cy zyngja Hiwa ą a łid cy zyńnia Gdy intonował pieśń 1381
gryht głiöest do dy śåjwa śpryngja grycht głost bałd dą dy szajwa śpryńnia zaraz myślałeś, że szyby wypadną 1382
yr kjyh fu fejłhundyt śtyma yr kjéch fy fyjłhundyt śtymma w kościele od wieluset głosów, 1383
di cy Göt yn hymuł śwyma. di cy God yn hymół szwymma. które płynęły ku Bogu do nieba. 1384
Wjyr kuzta ok wymysiöeryś Wir kósta ąk wymysojrysz Mówiliśmy tylko po wilamowsku, 1385
har łjyt yns doüć åna pönyś, haar łjét yns dójć ana ponysz, uczył nas niemieckiego i polskiego, 1386
fur ganca wełt geografi, fyr ganca wełt geografii, geografii całego świata, 1387
fum råhjyn dy regeldetri. fym rachjén dy regeldetri. z rachunków – reguły trzech. 1388
Har łjyt yns śnåjda dy fadyn Haar łjét yns sznájda dy fadyn *) Uczył nas przycinać pióra, 1389
der inkoüs błå ind yr bank dryn, der inkaus błá ind yr bank dryn, atrament był zawsze w ławce, 1390
ynzer śryft wiöe ind å kunstśtyk, ynzer szryft woo ind a kunststyk, nasze pismo było zawsze dziełem sztuki, 1391
uf di yh hoüt śtułc denk cyryk. óf di ych hójt stółc denk cyryk. o którym dziś myślę wstecz z dumą. 1392
S’wiöe do fu zu år śül nöhta Swoo dą fy zó ar szul nochta To z takiej szkoły potem 1393
dy büwa ys cy yht bröhta, dy buwa ys cy ycht brochta, chłopcy do czegoś dochodzili, 1394
s’łand ej fuł fu dan gyłjyta, słand yj fółł fy dan gyłjéta, kraj jest pełen uczonych, 1395
döktyn, śiłyn, kjyhjawjyta. doktyn, sziłłyn, kjéchiawjéta. doktorów, nauczycieli, pasterzy kościoła. 1396
Hoüt het yh oü dy śłyg dertriöen Hójt hett ych au dy szłyg dertroon Dziś też zniósłbym cięgi, 1397
diöft mejh ny cyn leboka jiöen dóft myjch ny cyn lebąka **) joon nie powinien był mnie pędzić do oślej ławki 1398
zos yr bank bocy yt inda fön ząss yr bank bocyt inda fónn siedziałem w ławce aż do teraz zawsze z przodu 1399
zułd błåjn yr łecta diöh zen cün. zółd błájn yr łecta dóch zen cónn. miałem zostać w ostatniej podczas jego gniewu. 1400
Do dy śtröfa ungyraht wün Dą dy śtrofa ungyrácht wónn Jako że kary były niesprawiedliwe 1401
giń yh nöht cwü woha ys kün, gińn ych nocht cwu wącha ys kónn, *) dwa tygodnie później poszedłem w zboże, 1402
yh wułd kå śül mejer ny zan, ych wółd ka szul myjer ny zaan, nie chciałem więcej widzieć szkoły, 1403
s’wiöe mer cy fejł unråht gyśan. s womer cy fyjł unrácht gyszaan. spotkało mnie zbyt wiele niesprawiedliwości. 1404
ån s’wiöe dos nist wo ok nö kom An s woo dąs nist wą ąk no kąm A to było nic, co jeszcze tylko przyszło, 1405
wi der foter nöhta druf kom, wi der foter nochta drófkąm, kiedy na to potem przyszedł ojciec 1406
bund’å mejh ufs bet yt güt o bunda myjch ófs bet yt gut ą przywiązał mnie teraz dobrze do łóżka 1407
ån myt åm śtrang jat’å ok ro. an myt ám śtrank jatta ąk rą. i przepielił mnie powrozem. 1408
Dy müter hot ołdyśt fertrejn Dy muter hąt ąłdyszt fertryjn Dopiero matka przegnała 1409
dejh foter wi’h hołp tot gybłejn, dyjch foter wich hąłb tot gybłyjn, cię ojcze, kiedy byłem półmartwy; 1410
wohałang wün gyśmjet dy boüłn, wąchałank wónn gyszmjet dy bójłn, tygodniami guzy były obolałe 1411
ån wohałang hüt’å’s måj hoüłn. an wąchałank hóttas maj hójłn. I tygodniami słychać było moje wycie. 1412
Fu jer cåjt błå yh der lump ok Fy jer cajt błá ych der lump ąk Od tamtego czasu zostałem gałganem, 1413
güt do’h hot ym nökwer Kiblok gut dąch huot ym nokwer Kibląk **) dobrze, że miałem sąsiada Kibloka 1414
ån gyśåjta, güta kamerot an gszaita guta kamerąt mądrego, dobrego towarzysza, 1415
dar fjy mejh ind güta rot hot. dar fjé myjch ind guta rąt hąt. który miał dla mnie zawsze dobrą radę. 1416
S’ława gyfił mer nöht wejder Sława gyfiłł mer nocht wyjder Życie spodobało mi się potem znowu, 1417
dy hyhsta biöem wün cy nejder, dy hychsta boom wónn cy nyjder, najwyższe drzewa były za niskie, 1418
yh wułd hyhjer kåm hymuł fłin, ych wółd hyjer kam hymół fłin, chciałem wyżej lecieć ku niebu, 1419
diöt wu dy klina śtarnła głin. dót wó dy klina sztarnła głin. tam gdzie małe gwiazdki płoną. 1420
Yh wułd amsa åm fygjeła, Ych wółd amsa ám fygyła, Chciałem przypominać małego ptaszka, 1421
ån kuzt s’öwyts myta śtarnła, an kóst sowyts myta śtarnła, i rozmawiałem wieczorami z gwiazdkami, 1422
ym śłöf hüt yh zyngja, kłengln ym szłof hótt ych zyńnia, kłeńnyln we śnie słyszałem, jak piękni anieli 1423
ån mejh rüfa śejny engln. an myjch rufa szyjny eńnyln. śpiewali, dzwonili, i wołali mnie. 1424
Yh müst myt cym hymuł fłigja, Ych must myt cóm hymół fłigia, Musiałem z nimi lecieć do nieba, 1425
diöt wułd yh å śtarnła krigja, dót wółd ych a śtarnła krigia, tam chciałem dostać gwiazdkę 1426
ån wi’h śun głiöet ås cy fanga, an wich szón głoot ás cy fańna, i gdy myślałem, że jedną złapałem 1427
zoh do yh’s ni wje derłanga. ząch dą ychs nii wje derłańna. zobaczyłem, że nigdy jej nie dosięgnę. 1428
Oü å gruser meńć błåjt kyndyś, Au a grósser mencz błájt kyndysz, Duży człowiek też zostaje dzieckiem, 1429
s’głyk ej dö, ok yta fyndyś; s głyk yj do, ąk yta fyndysz; szczęście jest tu, tylko teraz sprytu! 1430
ån höst gyfunda nöht dåj głyk an host gyfunda nocht daj głyk i znalazłeś potem swe szczęście, 1431
do zist cy śpyt s’wiöe dåj ungłyk. dą zist cy śpyt swoo daj ungłyk. i widzisz, że to był twój pech. 1432
Głiöest cy hon ån śtarn fum hymuł Głost cy hąn án starn fom hymół Wierzysz, że masz gwiazdę z nieba, 1433
ån höst ok ån mulkjadrymuł, an hąst ąk an molkiadrymół, a masz tylko motyla, 1434
idłikjer wynd jiöet’å derfön idłykjer wynt jota dafon każdy wiatr odpędza go, 1435
błåjt ok wen ny mej fłigja kon. błájt ąk wenn ny myj fłigia kąn. zostaje tylko, gdy nie może już latać. 1436
Ym je cåjt wiöe grod justament, Ym je cajt woo grad justament, W tamtym czasie właśnie była 1437
å grus komet ym firmament, a gróss’komeet óm firmament, wielka kometa na firmamencie, 1438
zåj ciöel łiöeht wi’å bazum cym njen, záj cool łocht wja bazóm cóm ńjen, jej ogon świecił się jak miotła do ziemi, 1439
wi wen’å wułd dy wełt oüskjen. wi wenna wółd dy wełt auskjen. *) jak gdyby chciała świat wymieść. 1440
Yn krig gingja dy knåht ufs mjer Yn krik gińna dy knácht ófs mjer **) W wojnę szli młodzieńcy na morze, 1441
wu der Wełśy wułd zåjn zåj hjer, wó der wełszy wółd zájn záj hjer, gdzie Włoch chciał być ich panem, 1442
zy koma gyśłiöen nöht cyryk zy kąma gyszłoon nocht cyryk wrócili później pokonani 1443
wi batłyn, ån łom ufan kryk. wi batłyn, an łąm offan kryk. jak żebracy i chromi na wojnie. 1444
Mjyr wiöe ym Zöł cy tif kå łöh, Mir woo ym Zooł cy tif ká łoch, Nie była mi za głęboka żadna dziura w Sole, 1445
ym Błaner puś kå nast cy huh, ym Błaner pósz ***) ká nast cy hóch, w Lesie Bielańskim żadne gniazdo za wysoko, 1446
kund śejn fipa ufa fipła kund szyjn fipa óffa fipła umiałem pięknie grać na fujarce, 1447
wyspułn, zyngja śejny łidła. wyspółn, zyńnia szyjny łidła. gwizdać, śpiewać ładne piosenki. 1448
Uf der wejz kant yh dy błimła, Óf der wyjz kannt ych dy błimła, Na łące znałem kwiaty, 1449
fun rånaböga dy śtrimła, fóm ráanaboga dy śtrimła, tęczy pasma, 1450
yh hüht s’łid fum huha ljyhła, ych hócht s łid fóm hóha ljéchła, *) słuchałem piosenki skowronka wysoko 1451
ån łjyt oü miöehjys fun bihła, an łjét au mochjes fyn bichła, i uczyłem się też niejednego z książek. 1452
Nöht y dy śüln müst yh uf Krök, Nocht y dy szuln musst ych óf Krok, Później do szkoły musiałem do Krakowa, 1543
myt dråj gułda ufa mönd ok, myt dráj gółda óffa mond ąk, tylko z trzema guldenami na miesiąc, 1454
nawar puter, apułn ån brut nawar póter, apółn an brót prócz masła, jabłek i chleba 1455
müst hungyn åna łåjda nut. musst hunnyn ana łájda nót. musiałem głodować i klepać biedę. 1456
Fjy dos koüfsty dy Kibłówka Fjédąs kofsty dy kibłówka ̊̊) Za to kupiłeś Kiblówkę 1457
åna oü dy Formasówka; ana au dy formasówka; oraz Formasówkę; 1458
by år woserzüp müst yh łjyn, by ár wąserzup must ych łjén, przy wodziance musiałem się uczyć, 1459
s’wiöe fun ćjyrkja myłih kå hjyn. s woo fyn cierkia **) myłych ká hjén. ani słychu o zacierce, mleku. 1460
Myt zåhca jür wüf yh śun wåg Myt záchca juur wóf ych szón wák [W wieku] szesnastu lat odrzuciłem już 1461
dos batłerbrut, ån giń men wåg, dąs batłerbrót, an gińn men wák, chleb żebraczy, i poszedłem swoją drogą, 1462
ån wåjł yh ny wułd wada fiöer an weił ych ny wółd wada for a ponieważ nie chciałem zostać księdzem 1463
wiöe’h y dyham å lümp å niöer. woch ydyham a lump a nor. w domu byłem za drania i matoła. 1464
Wi yh śun nöht uf mem brut wiöe Wi ych szón nocht óf mem brót woo Później, gdy już byłem na własnym chlebie, 1465
kom å klin kynd ån yh müst nö kąm a klin kynt ̊̊) an ych musst no przyszło małe dziecko i musiałem jeszcze 1466
fjy men jyngjyn brüder denkja fjé men juńnyn bruder denkja myśleć o swoim młodszym bracie, 1467
zåj brut yr fremda wełt łenkja. záj brót yr fremda wełt łenkja. by pokierować jego chlebem w obcym świecie. 1468
Braw ån wyłik wi oü wiöe har Braw an wyłłyk wi au woo haar Dziarski i chętny, tak jaki był, 1469
bröht’å’s bałd cy åm konwisar, brochtas bałd cy ám konwisaar, *) zrobili z niego wkrótce komisarza/konwisarza, 1470
dy ełdyn błyn hjen y jyr hyt dy ełdyn błyjn hjenn y jér hyt rodzice zostali panama w swojej chacie, 1471
kunda łjyn łön å jyngsta yt. kunda łjén łon a jungsta yt. mogli teraz posłać najmłodszego na naukę. 1472
ån wi nöhta śtiörw dy müter, An wi nochta śturw dy muter, A jak później umarła matka, 1473
łiswer s’mütertål djyr foter, łisswer s mutertáal dir foter, zostawiliśmy matczyny udział tobie ojcze, 1474
do’s’å zost weter śtüdjyn łön, dąra ząst weter śtudjén łoon, byś dalej pozwolił studiować 1475
dan jyngsta śun ferwynta zun. den jungsta szón ferwynta zóon. **) najmłodszemu, już rozpieszczonemu synowi. 1476
Dy müter śtiörw un testament Dy muter śturw un testament Matka zmarła bez testamentu 1477
ån s’gyhüt’yr ołys cyrhełwt; an s gyhótter ąłłys cyrhełft; a wszystko należało do niej w połowie; 1478
s’hołwy fåld hot zy mytgybröht s hąłwy fáld hąt zy mytgybrocht pół pola była ona wniosła 1479
ån mytgyboüt, mytgykoüft nöht. an mytgybaut, mytgykooft nocht. i później razem rozbudowała, kupowała. 1480
Dyrym hotst dü foter kå råht Dyrym hątst du foter ká rácht Dlatego nie miałeś ojcze prawa 1481
cy fermaha ołys åm knåht, cy fermacha ąłłys ám knácht, zapisać wszystko młodzieńcowi, 1482
ån nö åm dar fjycik jün an no ám dar fjécyk jónn i to jeszcze takiemu, co przez czterdzieści lat 1483
toüzyta hot dejh gyköst śun. tauzyta hąt dyjch gykost szón. tysiące już cię kosztował. 1484
å lümpkjer zun hot dåj krankyt A lumpkjer zóon hąt dáj krankyt Nędzny syn twoją chorobę 1485
oüsgynöct åna byriöewyt ausgynoct ana byrowyt wykorzystał i ograbił 1486
dåj zyn di djyr gyhułfa hon, dai zynn di dir gyhółfa hąn, twoich synów, co ci pomagali, 1487
dos ejn jyngsta kundst śtüdjyn łön. dąs yjn jungsta kunst śtudjén łon. tak byś najmłodszemu dał studiować. 1488
Har cug dejh yn śpytuł uf Krök, Haar cóg dyjch yn śpytół óf Krok, Zaciągnął cię do szpitala w Krakowie, 1489
diöt hot’å byråt śtyłnik ok dót hątta byrátt sztyłnyk ąk tam przygotował po cichu tylko 1490
cy śråjwa łön fu åm nötar cy szrajwa łon fy ám notaar do podpisu przez notariusza 1491
å testament wi’å’s wułd har. a testament wi ás wółd haar. testament, jak on sam chciał. 1492
S’giełd wo yh zułd krigja ym tål S gełt wą ych zółd krigia ym tál Pieniędzy, którem powinien dostać w udziale 1493
wiöe wåjt hyndrum gyryhtsütal, woo wájt hyndróm gyrychtsątál, było o wiele więcej, niż w wyroku sądu, 1494
yh müst’ån cwyngja diöhs gyryht ych musstan cwyńnia dóchs gyrycht musiałem go zmusić przez sąd 1495
yns cy coła gük mejer yht. yns cy cąła gók myjer ycht. *) nam zapłacić choćby nieco więcej. 1496
S’wiöe krigscåjt ån yh krigt s’giełd ok Swoo krikscájt an ych krigt s gełt ąk To był czas wojny i dostałem pieniądze dopiero, 1497
wi dy krön wiöe wat ån bejmok, wi dy kron woo wat án byjmąk, °) gdy korona warta była jednego bejm[ok]a, 1498
måj wjano wiöe d’ołdy ćarnüh maj wiano woo d’ałdy czarnuch *) moim wianem była stara czarnucha [krowa] 1499
fjy mejh śtiörw zy, dy öemy jüh, fjé myjch śturwzy, dy oomy juch, zdechła za mnie, biedna jucha. 1500
Myt dam derśłyhja testament Myt dam derszłychja testament Z podstępem wyłudzonym testamentem 1501
kom’å uf Triest giöe byhend, kąma óf Triest goo byhend, przyjechał do Triestu dość prędko 1502
å hot ym łand zih cywüfa, a hątt ym łand zych cerwóffa, o ziemię się posprzeczał, 1503
h’zułd bym Lioyd å śteł ferśofa. ‘h zółd bym Lloyd **) a śtełł fersząffa. miałem wystarać się o posadę u Lloyda. 1504
Har wiöe nö ny, wi’h ferłis s’łand, Haar woo no ny, wich ferłiss s łand, Nie było go jeszcze, gdy opuszczałem kraj, 1505
drym hot yh ejn oü ny gykant, drym hątt ych yjn au ny gykant, dlatego też nie poznałem go, 1506
å śtełt zih für ån yh müst’s głiöen, a śtełłt zych fuur an ych mussts głoon, przedstawił się i musiałem temu wierzyć, 1507
hot oü s’hac wing fjy ejn gyśłiöen. hąt au s hac wink fjé yjn gyszłoon. serce też słabo dla niego zabiło. 1508
Do’h fum testament oü nist wöst Dąch fóm testament au nist wosst Jako żem o testamencie nie wiedział 1509
wiöe’å mer ju å łiwer gost; woamer jo a łiwer gąst; był mi on wszak drogim gościem; 1510
yh łif fjy ejn rym ym å śteł ych łif fjé yjn rym ym a śtełł nabiegałem się dla niego za posadą, 1511
wo har wat wiöe åny yr heł wó haar wat woo ány yr hełł której był wart, ale w piekle. 1512
Har hiöert ny ok fü år śjyc nöh Haar horrt ny ąk fuo ár szjéc noch On nie czekał, tylko podążył za spódniczką [fartuchem] 1513
ån fił diöt wo y å tif łöh an fiłł dót wó y a tif łoch, i wpadł tam gdzieś w głęboką dziurę 1514
kund fu diöt mej ny roüskrihja, kund fy dót myjny rauskrichja, nie mógł stamtąd się już wydostać, 1515
ymzyst błå måj rüfa, zihja. ymzyst błá maj rufa, zichja. nadaremne były moje wołania, poszukiwania. 1516
Lloyds dökterśteł wiöe fjy ejn fråj, Lloyds dokterśtełł woo fjé yjn fráj, [u] Lloyda posada lekarza była wolna dla niego, 1517
å kund derśpiöen ym jür śtełn dråj, a kund derszpoon ym juur śtełłn dráj, mógłby zaoszczędzić w rok [na] trzy takie gospodarstwa, 1518
wi dü foter ejm ferśrejwa wi du foter yjm ferszryjwa jak ty ojcze mu zapisałeś, 1519
uf di har zih yt ferwejwa. óf di haar zych yt ferwyjwa. na które się teraz ożenił. 1520
Måj telegram kund ny fynda Máj telegram kund ny fynda Mój telegram nie mógł znaleźć 1521
ejn y dy ham, ny ben frynda, yjn ydyham, ny ben frynda, go w domu, ani u krewnych/przyjaciół, 1522
har łis zåj doktorat hengja, haar łiss zaj doktorat heńnia, zawiesił swój doktorat 1523
ån łjyt diöt dy Rusin s’śpryngja. an łjét dót dy Rusinn s’śpryńnia. *) i uczył tam Rusinów skakania. 1524
Hungerik åna ferśułda ganc, Hunryk ana ferszółda ganc, Cały głodny i zadłużony 1525
kom’å yn ham uf dy wakanc, kąma yn ham óf dy wakanc, przyjechał do domu na wakacje, 1526
diöt hiöert’å uf s’fotyś śtarwa dót horrta ófs fotyś śtarwa tam czekał na śmierć ojca 1527
myt kyndyn åna cwü bowa. myt kyndyn ana cwu bąwa. **) z dziećmi i dwiema kobietami. 1528
Zåj bow di ej gywast je miöed Zaj bąw di yj gywast je moot Jego żona, co była kiedyś służącą, 1529
wo uf ejn, zåj śteł maht dy jiöet, wą óf yjn, zaj śtełł macht dy joot, była za nim, na jego gospodarstwo polowanie 1530
fun Rusin bocy Wymysoü, fyn Rusinn bocy Wymysau, od Rusinów aż do Wilamowic, 1531
s’wiöe fjy oły yht śejnys oü! swoo fjé ąłły ychtszyjnys au! dla wszystkich było to też coś pięknego! 1532
Zej hot ejn fu zer śteł ferjiöet Zyj hąt yjn fy zer śtełł *) ferjot Przegoniła go z jego gospodarstwa, 1533
ån oü śejn ejweron ferkłiöet; an au szyjn yjwerąn ferkłot; i też nieźle wszędzie oskarżyła; 1534
dejh wułd’s gryht cym dźjada maha, dyjch wółds grycht cóm dziada macha, ciebie chciała od razu zrobić dziadkiem, 1535
s’go dö fejł fjy’d łoüt cym łaha sgą do fyjł fjed’łójt cym łacha. to dało ludziom wiele do śmiechu. 1536
Wułdst fum zun oü mej nist ny hjyn, Wółst fóm zóon au myj nist ny hjén, Nie chciałeś więcej nic słyszeć o synu, 1537
głiöest s’testament ny kyna rjyn, głost s testament ny kynna rjén, wierzyłeś, że testamentu nie można ruszyć, 1538
bo s’hot’s ju å nötar gymaht, bo s hąts jó a notar gymacht, bo wszak zrobił go notariusz, 1539
głiöest ny hon druf mejer s’maht. głoost ny hąn dróf myjer s macht. myślałeś, że nie masz już takiej mocy. 1540
Fjy mem hunger ån Jåśkjas at, Fy mem huńner an Jaśkias **) aat, Z mojego głodu i pracy Jaśka 1541
höt yt dy śteł ån huha wat, hoot yt dy śtełł an hoha wat, gospodarstwo ma teraz wysoką wartość 1542
ån cügyłoüfa płenta hoüt an cugyłaufa płenta hójt i przybyłe spódnice dziś 1543
maha zih grus y dem gyboüd. macha zych gróss y dem gybájd. panoszą się wielce w budynku. 1544
Łiwer foter, wen dü oü wiöest Łiwer foter wenn du au woost Drogi ojcze, gdybyś też był 1545
å güter meńć, wos śłåht dos ziöest a guter mencz, wos szłácht dąs zoost, dobrym człowiekiem, to było złe, że powiedziałeś 1546
do yh grod å gruser lümp bej dą ych grąd a grósser lump byj że jestem wielkim gałganem 1547
ån mejh ind zohst ok fu dy hej. an myjch ind ząst ąk fydyhyj. i na mnie zawsze patrzyłeś z góry. 1548
S’wiöe ny åmöł wo yh mer triöem Swoo ny ámoł wą ych mer troom To nie raz sobie marzyłem, 1549
fyrym ej måj foter ny öem, fyrym yj maj foter ny oom, dlaczego mój ojciec nie był biedny 1550
yh het s’głyk ejn oüscyhałda ych hett s głyk yjn auscyhałda miałbym szczęście utrzymywać go 1551
ån zåjn zåj śtyc y zem ołda. an zajn zaj śtyc y zem ałda. i być jego wsparciem na starość. 1552
Yh het gan måj hołp ława hejn Ych hett gaan maj hąłb ława hyjn *) Oddałbym połowę swego życia, 1553
wen dü myt mer wjest ind gybłejn, wenn du mytmer wjest ind gybłyjn, gdybyś został ze mną na zawsze, 1554
wen yh dejh het kynd łaha hjyn, wenn ych dyjch hett kynt łacha hjén, gdybym mógł słyszeć, jak się śmiejesz, 1555
åna myt djyr oü dyśkürjyn. ana myt dir au diszkurjén. i z tobą też dyskutować. 1556
Dü kuzt łiwer myt dem kjyta, Du kóst łiwer myt dem kjéta, Chętniej rozmawiałeś z pasterzami, 1557
wi myt zu åm dułgyłjyta wi myt zó ám dółłgyłjéta nić z takim głupiomądrym 1558
yh kund der oü ni yhta ziöen, ych kunder au nii ychta zoon, ja też nie mogłem ci nigdy nic powiedzieć, 1559
bo dy wułdst mer oü nist ny głiöen. bą dy wółstmer au nist ny głóon. bo nie chciałeś też mi w nic wierzyć. 1560
Yh wiöe inda der lümp gybłejn, Ych woo inda der lump gybłyjn, Na zawsze zostałem gałganem, 1561
zu hota mih andry byśrejn, zó hąttamych andry byszryjn, tak mnie i inni okrzyczeli, 1562
s’wiöe dos å dank grod fu zyta, s woo dąs a dank grąd fy zyta, to było podziękowanie od tych właśnie, 1563
di yh ym ława müst ryta. di ych ym ława must ryta. których w życiu ratować musiałem. 1564
åmöł do dejh frest akurat, Ámoł dą dyjch freest akurat, Raz, by cię akuratnie ucieszyć, 1565
kom yh yn ham yr grus parad, kąm ych yn ham yr gróss parad, wróciłem do domu wielce wystrojony, 1566
ziöest do’h ny ho ån grusa boüh, zoost dąch ny hą án gróssa bauch, powiedziałeś, że nie mam dużego brzucha, 1567
ej maj bröta ok zjyr fejł roüh. yj maj brota ąk zjér fyjł rauch. i z mojej pieczeni tylko sporo dymu/wiele hałasu o nic. 1568
Dü wyst mer nö łön å śtejwła Du wyst mer no łoon a śtyjwła Wynajmiesz mi jednak izdebkę, 1569
do yh kon fjy dem ejwła dą ych kąn no fy dem yjwła *) tak bym mógł używać piecyka, 1570
apułn åna pylyk asa apółn ana pylyk assa, jeść jabłka i polewkę [na serwatce], 1571
wyst uf mejh oü ny fergasa. wyst óf myjch au ny fergassa. więc o mnie też nie zapomnisz. 1572
Fråłih hetest s’wüt gyhałda Frajłych hettest s’wót gyhałda Oczywiście gdybyś słowa dotrzymał 1573
het yr krigscåjt yh dy ołda hett yr krigscajt ych dy ałda w czasie wojny starych kości 1574
knoha ny yr wełt rymgyfüt, knocha ny yr wełt rymgyfót,**) nie obwoziłbym po świecie, 1575
wje ny yr fremd, ok y mem üt. wje ny yr fremd, ąk y mem óot. nie byłbym na obczyźnie, tylko na swoim miejscu. 1576
Dåj poüer śtułc, jer zjyr dułer Daj pauerśtółc, jer zjér dółłer Twoja chłopska duma, bardzo głupia 1577
ferłaht ok måj gyłdra kuner ferłacht ąk maj gyłdra kóner*) wyśmiewała tylko mój złoty kołnierz [wyszywany złotem] 1578
s’wiöe by djyr nimyd ny å hjer s woo by dir nimyt ny a hjer dla ciebie nikt nie był panem, 1579
dar ny hot å śteł å numer. dar ny hąt a śtełł a numer. kto nie miał pozycji ani numeru. 1580
Diöh måj hiöet, mjyr byamta at, Dóch maj hoot , myr beamta at, Przez moją głowę, moich urzędników pracę, 1581
giń der handuł, miljarda wat, gińn der handół, miljarda wat, odbywał się handel wart miliardy 1582
fjy mjyr y’d wełt gyśökta wån fy mir yd’wełt gyszokta wánn przeze mnie w świat wysyłane wagony 1583
kundst oü nö y Zawyś bygånn. kunst au no y Zawysz bygánn. mogłeś też jeszcze w Jawiszowicach spotkać. 1584
Wiöe’h yr wełt oü güt ogyzan Wóch yr wełt au gut ągyzaan Byłem w świecie też dobrze oceniany, 1585
wułdst dü foter mejh döh ny zan, wółst du foter myjch doch ny zaan, jednak nie chciałeś mnie ojcze widzieć, 1586
wi’h fu toüzyt kilometer wich fy tauzyt kilometer gdy ja zza tysiąca kilometrów 1587
kom cy djyr, łist mih ny weter. kąm cy dir, łisst mych ny wetter. przyjechałem do ciebie, nie wpuściłeś mnie. 1588
Kund dejh ny zan, błåst ym śtejwła, Kund dyjch ny zaan, błást ym śtyjwła, Nie mogłem cię zobaczyć, zostałeś w izdebce, 1589
ferśłosa fum ołda Gondła ferszłąssa fym ałda Góndła, zamknięty przez starą/starego Gondłę 1590
Frynd Samlicki myt zer tohter Frynd Samlicki**) myt zer tąchter Przyjaciel Samlicki ze swoją córką 1591
głiöeta koüm jyn oüga foter! głoota kaum jén auga foter! nie mogli uwierzyć swoim oczom ojcze! 1592
Fjy dos der jyngsty, der dökter Fjedąs der jungsty, der dokter Za to najmłodszy, doktor 1593
maht wo’å ok wułd ind myter, macht wąra ąk wółd ind myter, robił co tylko chciał z tobą, 1594
wüf wåg zen pönyśa noma wóf wák zen ponysza nąma porzucił swoje polskie nazwisko 1595
wiöd rüsyś Mojmir bynoma. wód rusysz Mójmir bynąma. nazwał się po rosyjsku Mojmir. 1596
Har ziöet’er s’ej dos fjy zåj at Haar zooter s’yj dąs fjé záj at Mówił ci, że to dla [z powodu] pracy 1597
ok å ślahćica predikat, ąk a szlachcica predikat, *) tylko tytuł szlachecki, 1598
dü głiöst’s ån do’d ejn roüscyjiöen, du głosts an dąd yjn rauscyjoon, uwierzyłeś w to i zamiast go wypędzić 1599
host ejm oü nö dy śteł gyłön. hąst yjm au no dy śtełł gyłon. zostawiłeś mu jeszcze gospodarstwo. 1600
Yh ziöet der åmöł fu fejł jün, Ych zooter amoł fy fyjł jónn, Powiedziałem ci raz przed wielu laty, 1601
do wer oły śun ym brut wün, dąwer ąłły szón óm brót wónn, kiedyśmy wszyscy już byli bez chleba, 1602
zost dih hita fjym testament, ząst dych hitta fym testament, powinieneś wystrzegać się testamentu, 1603
bo dos nymt ind å śłåhtys end. bądąs nymmt ind a szłáchtys end. bo to zawsze przybiera zły koniec. 1604
Wjyr cwej ełdyn bridyn fjy ejn Wir cwyj ełdyn bridyn fjé yjn My dwaj starsi bracia dla niego 1605
hota śun gan s’mütertål hejn, hątta szón gaan s mutertál hyjn, oddaliśmy już matczyny udział 1606
ån gyhungyt ån oü gyat, an gyhuńnyt an au gyatt, głodowaliśmy i pracowaliśmy też 1607
fjy dan dökter, dar nist wiöe wat. fjé dan dokter, dar nist woo wat. dla tego doktora, co nic nie był wart. 1608
S’Gondła dos dint funfcik jür s’hoüs, S Gondła dąs dint funfcyk juur s haus, Gondła, co pięćdziesiąt lat służył(a) domowi 1609
go myt zem röt yns å garaüs, gą myt zem ruot yns a garaus, dobił(a) nas swoją radą: 1610
dü müst dy śteł ym jyngsta łön, du must dy śtełł ym jungsta łon, musisz gospodarstwo zostawić najmłodszemu, 1611
bo dan hot ejs ju ufgycün. bą dan hątt yjs jó ófgycóon. bo tak wszak zostaliśmy wychowani. 1612
Fråłih hot’å oü ejs cym łun Freiłych hątta au yjs cóm łóon Oczywiście on nas w zamian 1613
byriöewyt ån roüsgyjiöet śun, byrowyt an rausgyjoot szón, obrabował i wygnał, owszem, 1614
wi’s byn nökwyn śpektakl maht wis byn nokwyn śpektakyl macht jak to narobiło rwetesu u sąsiadów 1615
füt’å zih, nom’s cyryk byr naht. fótta zych, nąms cyryk byr nacht. wystraszył się i nocą zabrał nas z powrotem. 1616
Wegjam testament hotst kå rü Wegiam testament hątst ka ruu, Z powodu testamentu nie miałeś spokoju 1617
mejh cy zan kå gywysa dü, myjch cy zaan ká gywyssa du, ani sumienia, by mnie zobaczyć; 1618
yh wöst fu nist, s’tot mer zjyr bang ych wosst fy nist, stąt mer zjer bang o niczym nie wiedziałem, to mnie bardzo wystraszyło 1619
wöst oü giöe ny, za’h dejh ny łong. wosst au goo ny, zach dyjch no łang. nie wiedziałem też zupełnie, czy zobaczę cię niedługo. 1620
Cwe jür śpyter ån fjy dem tut Cwe juur śpyter an fjé dem tót Dwa lata później - a przed twoją śmiercią 1621
dråj mönda, trof’å Mojmir diöt, drajmonda, trąf a Mójmir dót, trzy miesiące - spotkałem tam Mojmira, 1622
biöewys, byrysa bow kyndyn, bowys, byryssa bąw kyndyn, boso, obdarta żona, dzieci, 1623
kund grod måj kuma ny hyndyn. kund grąd maj kuma ny hyndyn. nie mógł powstrzymać mnie od przyjścia. 1624
Do’h fum testament hüt kuza Dąch fom testament hótt kóza Jako że słyszałem, jak mówiono o testamencie, 1625
bröht yh dejh oü nöht cym kuza, brocht ych dyjch au nocht cym kóza, doprowadziłem cię potem do mówienia, 1626
dü ziöest do śun fjy dreca jür du zoost dą szón fy dreca juur powiedziałeś, że już przed trzynastu laty 1627
hotst ås gymaht, wi’s oü wiöe wür. hąst ás gymacht, wis au woo wuur. sporządziłeś taki, co też było prawdą. 1628
Yt ferśtind yh, wen zy diöt wün Yt ferstind ych, wenn zy dót wónn Teraz zrozumiałem - kiedy oni tam byli 1629
ån yhy kom, zer bow jen cün, an ychy kąm, zer bąw jén cónn, a ja przyszedłem - gniew jego żony; 1630
yh ełdster zun, dar hot gymaht ych ełster zóon, dar hąt gymacht ja najstarszy syn, który uczynił 1631
oły cy hjen, wiöd ok ferłaht. ąłły cy hjenn, wód ąk ferłacht. wszystkich panami, zostałem ośmieszony. 1632
Yt kund yh der kån röt mej ny gan, Yt kund ych der kán ruot myj gaan, Teraz nie mogłem dać ci już żadnej rady, 1633
bo s’wje ym måj ława gyśan, bą swje ym máj łąwa gyszaan, bo byłoby to kosztem mojego życia, 1634
har myter bow śtinda byråt haar myter buow śtinda byrát on z żoną stali gotowi, 1635
mejh nejderśłön wi’h łong ån bråt. myjch nyjderszłoon wich łang an brát. pobić mnie wzdłuż i wszerz. 1636
Dråj mönd śpyter do hot dåj zun Draj mond śpyter dą hąt daj zóon Trzy miesiące później, jak twój syn 1637
zer bow dy medycin gyłön, zer bąw *) dy medycyn gyłon, zostawił swojej żonie lekarstwo 1638
fjy dejh do’d müst roüsrekja wåjt fjé dyjch dąd must rausrekja wájt dla ciebie, tak byś wywalił daleko 1639
dy ferbranty cung, cy mem łåjd. dy ferbrannty cuńn, cy mem łajd. spalony język, ku mojemu cierpieniu. 1640
öemer foter dü höst gyfałt Oomer foter du host gyfałt Biedny ojcze myliłeś się, 1641
wiöest å prostok ån oü śun ołd, woost a prostąk *) an au szón ałt, byłeś prostakiem i do tego już stary, 1642
dåj tut maht å batłer cym hjen daj tót macht a batłer cóm hjen **) twoja śmierć uczyniła żebraka panem, 1643
ån yns hjen nöm krig cy batłyn. an yns hjenn nom krik cy batłyn. a nas panów po wojnie żebrakami. 1644
Łiwer foter śłöf yt y rü Łiwer voter szłof yt y ruu Drogi ojcze śpij teraz w pokoju, 1645
bo’d wyst gyrüfa ok oü dü, bąd wyst gyrufa ąk au du, dopóki tylko cię nie zawołają 1646
byrånikt fjys Hjens ogyzyht byránykt fjés Hjenns ągyzycht oczyszczonego przed oblicze Pana, 1647
wiöd fynda wyst dy müter gryht. wód fynda wyst dy muter grycht. gdzie od razu odnajdziesz matkę. 1648
Het zy gyławt, wje’s ny gyśan Hett zy gyławt, wjes ny gyszaan Gdyby ona żyła, nie stałoby się to, 1649
do fremdy zyca uf jem wjan, dą fremdy zyca óf jém wian, że obcy siedzą na jej wianie, 1650
ån jer zyn błåjn ferjiöet yr wełt, an jér zynn błájn ferjoot yr wełt, a jej synowie wygnani w świecie 1651
ån ferhungyn bym śłåhta giełd. an ferhuńnyn bym szłáchta gełt. głodują za kiepskie pieniądze. 1652
Ejwermynikt fu grusum łåd, Yjwermynykt fy gróssóm łáat, Zmęczony wielkim cierpieniem 1653
fił yh ym śyfła wi’s wiöe bråt; fiłł ych ym szyffła wis woo brát; upadłem w łódce jak długi, 1654
s’boügt zih cü mer dy śyferyn s bójgt zych’cumer dy szyfferyn pochyla się ku mnie żeglarka 1655
ån ziöet: bej śtiöek, måj łiwer frynd. an zoot: byj śtook, maj łiwer frynd. i mówi: bądź silny mój drogi przyjacielu. 1656
ån wi’h cüner yt ufgyśoüt An wich cuner yt ófgyszaut A kiedy teraz ku niej spojrzałem 1657
derkant yh zy, måj jyśty broüt, derkannt ych zy, maj jészty braut, rozpoznałem ją – moją pierwszą narzeczoną, 1658
di mer wågśtiörw yn junga jün, di mer wakśturw yn juńna jónn, która mnie obumarła w młodych latach, 1659
yr wełt błå yh åłån, felün. yr wełt błá ych ałán, fylón. w świecie pozostałem sam, zagubiony. 1660
Zy his Jüźja, jer foter wiöe Zy hiss Józia, jér foter woo Nazywała się Józia, jej ojciec był 1661
Winca Fox, oü Biöetuł his nö, Winca Fox, au botoł hiss noo, Fox Wincenty, też Botuł potem zwany 1662
hot zih y Podgórz råjh derat, hątt zych y Podgórz rájch deratt, zapracował sobie bogato na Podgórzu 1663
hot hoüz, fåldyn ån śejny fad. hątt haus, faldyn an szyjny fad. miał dom, pola i piękne konie. 1664
Der Küba Fox wiöe zåj foter, Der Kuba Fox woo záj foter, Jego ojcem był Kuba Fox 1665
ån måj bridyn nöhta hot jer, an maj bridyn nochta huot jer, i więcej braci miał tamten jeszcze potem, 1666
Jåśki, Moca y Wymysoü Jaśki*), Mąca **) y Wymysau Jaśka, Macieja w Wilamowicach, 1667
Jüza fiöen fu Kalwaryj oü. Juza fon fy Kalwaryj au. a także księdza Józefa z Kalwarii. 1668
S’śökt mejh åmöł måj müter zan S szokt myjch ámoł máj muter zaan Zdarzyło mi się raz widzieć moją matkę 1669
wo diöt myt jer fryndśoft gyśan, wą dót myt jer fryndsząft gyszaan, i to, co się z tą przyjaźnią stało - 1670
s’wiöe cy Ustyn yh śtej ufer bryk swoo cy óstyn ych śtyj ófr bryk*) było to na Wielkanoc, ja stałem na moście 1671
ołys wiöe fruw ok yh hungerik. ąłłys woo frów ąk ych hunryk. wszyscy byli weseli, tylko ja głodny. 1672
Yh wułd mejh ys woser wafa Ych wółd myjch ys wąsser wafa Chciałem rzucić się do wody 1673
cyjyśt dy zynd ok wågśwafa; cyjészt dy zynd ąk wakszwafa; tylko najpierw zmyć grzechy; 1674
yh giń y Podgórz y dy kjyh, ych gińn y Podgórz y dy kjéch, poszedłem na Podgórzu do kościoła, 1675
å śejn måkja zit ind uf mih. a szyjn mákja ziit ind óf mych. piękne dziewczę patrzy wciąż na mnie. 1676
Wen zy oü zjyr råjh gykłåt wiöe Wenn zy au zjér rájch gykłátt woo Mimo, że była ubrana bardzo bogato, 1677
ån yh ok öemer śtüdant nö, an ych ąk oomer śtudant noo, a ja jeszcze tylko biednym studentem, 1678
giń yh kek nöh bocy åjtrot. gińn ych kek noch bązy ajtrąt. poszedłem śmiało za [nią], aż weszła 1679
Y å grus hoüz, wu’h’s felün hot. y a gróss haus, wóchs fylón hąt. do dużego domu, gdzie ją zgubiłem. 1680
Yt fret yh wu ej ok oü dö Yt freet ych wó yj ąk au dóo Teraz pytałem, gdzie to też tylko jest, 1681
å familyj håst zu ån zu; a familyj háast zó an zó; rodzina nazywa się tak i tak, 1682
zy wejza mer jes grusy hoüz zy wyjzamer jes grossy haus pokazali mi tamten wielki dom, 1683
ån yh wiöe oü diöt gryht cyhoüz. an ych woo au dót grycht cyhaus. a ja poczułem się od razu w domu. 1684
Yh śtełt mih für, jer śejna miöed Ych stełłt mych fór, jer szyjna moot Przedstawiłem się, tamto piękne dziewczę, 1685
ån s’błüt śtåg yns gryht zjyr ys hiöet, an s błut śtyjg yns grycht zjér ys hoot, i krew uderzyła nam od razu do głowy, 1686
wåjł’s måj müm wiöe, diöft yh’s pösa, wájłs máj mum woo, dóft ychs possa, jako, że to była moja krewna [kuzynka], wolno mi było ją pocałować - 1687
hot kån hunger, ån fejł c’asa. hątt kán huńner, an fyjł c’assa. nie byłem głodny i dużo do jedzenia. 1688
S’fergingja ym głyk zu cwe jün, Sfergińnia ym głyk zó cwe junn, Przeszły w szczęściu tak dwa lata, 1689
wi brüder ån śwaster wjyr wün, wi bruder an szwaster wir wónn, jak brat i siostra byliśmy, 1690
cy jung cy duł ym cy ferśtejn cy jung cy dółł ym cy ferśtyjn za młodzi, za głupi, by zrozumieć, 1691
wo hoüt nö ej, mün kon zåjn hejn. wą hójt no yj, món kąn zajn hyjn. [że] co dziś jeszcze jest, jutro może przepaść. 1692
Zy wiöe å wåz, yh za zy grenn, Zy woo a wáaz, ych zą zy grenn, Ona była sierotą, widziałem, jak płakała, 1693
bo dy wjytśoft rif ym ån hjen, bą dy wjétsząft rif ym án hjenn, bo gospodarka wołała o pana, 1694
yh wiöe cy jung, kund’s ny nama ych woo cy jung, kunts ny nama byłem za młody, nie mogłem jej pojąć, 1695
ån zy wułd kån andyn noma. an zy wółd kán andyn nąma. a ona nie chciała żadnego innego. 1696
Fum låjzer go’s fjy mejh s’ława Fym lájzer gąs fjé myjch s ława Na suchoty oddała dla mnie życie 1697
jung, råjh, śejn, müsty zy śtarwa, jung, rájch, szyjn, mussty zy starwa, młoda, bogata, piękne, musiała utrzeć, 1698
yh wułd myter zåjn bygrowa ych wółd myter zajn bygrąwa chciałem z nią być pochowany 1699
ån züht å tut gük byn drowa. an zucht a tót gók byn drąwa.*) i szukałem śmierci choćby u wojaków. 1700
Myt mer müter gyśwysterkynd Myt mer muter gyszwysterkynt Z mojej matki siostrzeńcem/bratankiem 1701
ys ym hymuł myt andyn frynd, ys ym hymół myt andyn frynd, jest w niebie z innymi krewnymi, 1702
yh błå, mü mih yr wełt rymśłön, ych błá, mu mych yr wełt rymszłón, ja zostałem, musiałem obijać się po świecie, 1703
wi’s śyf ym mjer wen’s måst felün. wi s szyff óm mjer wenns mást fylón. jak statek na morzu, co stracił maszt. 1704
Yh kon śun ziöen, nist tüt zu wej Ych kąn szón zoon, nist tut zó wyj Mogę już rzec, nic tak nie sprawia bólu, 1705
wi cy foła fu y dy hej; wi cy fąłła fy ydyhyj; jak upaść z wysoka, 1706
triöema fum felüna gyłyk trooma fym fylóna gyłyk śnić o utraconym szczęściu, 1707
wo ny mej kymt wejder cyryk! wą nymyj kymmt wyjder cyryk!*) co nigdy już nie wróci znów! 1708
S’ej ny wür wo dy łoüt ziöen śtejd Syj ny wuur wą dy łójt zoon śtyjd To nieprawda, co ludzie stale mówią, 1709
fum ågja głyk ej der meńć śmejd, fym ágia głyk yj der mencz szmyjt, [że] własnego szczęścia jest człowiek kowalem, 1710
oü gyśåjta śłyt śwjer s’ungyłyk, au gszajta szłytt szwjer s ungyłyk, uczonych też uderza mocno nieszczęście, 1711
uf der gos fynt der duły s’głyk. óf der gąss fynt der dółły s głyk. na ulicy [to] głupiec znajduje szczęście. 1712
Der oüsgłåjh śåjnt ny ungyråht Der ausgłájch szájnt ny ungyrácht Równowaga nie wydaje się niesłuszna, 1713
wen der gyśåjty oü myt wing råht wenn der gszájty au myt wink rácht kiedy uczony - nawet bez racji - 1714
fum duła krigt yhta cyryk, fym dółła krigt ychta cyryk, dostanie coś w zamian od głupca, 1715
dam cy fejł go s’błyndy gyłyk. dam cy fyjł gą s błyndy gyłyk. któremu ślepy los dał zbyt wiele. 1716
Ho fejł gyłjyt, mej nö gyat, Hą fyjł gyłjét, myj no gyatt, Nauczyłem się sporo, jeszcze więcej pracowałem, 1717
döh wiöe s’ława maj mi ny wat, doch woo s ława maj mii ny wat, jednak życie nie było warte mego trudu, 1718
yr fremda wełt, unferśtanda yr fremda wełt, unferśtanda w obcym świecie, niezrozumiany, 1719
wa’h fruw zåjn ejs cy byenda. wach frów zajn yjs cy byenda. byłbym zadowolony zakończyć je. 1720
Diöfst ny gejn y fremd łand åłån, Dofst ny gyjn y fremd łand ałán, Nie powinieneś sam udawać się w obce kraje, 1721
wyłst ny gejn ym ungłyk åtkån, wyłst ny gyjn ym ungłyk atkán, [jeśli] nie chcesz iść naprzeciw swemu nieszczęściu 1722
nejm fu dyham djyr s’måkja myt nyjm fydyham dir s mákja myt weź ze sobą z domu dziewczę 1723
wyłst hon yr wełt å głyk yr hyt. wyłst hąn yr wełt a głyk yr hyt. *) [jeśli] chcesz mieć w świecie szczęście w chacie. 1724
Myt der śyfryn åłån wejder Myt der szyffryn ałłán wyjder Z żeglarką sam znowu 1725
fiöeh głyklih oü yr heł nynder, fooch głykłych au yr hełł nynder, podążałem szczęśliwie też bliżej piekła, 1726
“do’h güt błåj, ziöet’s, do wa yh zan “dąch gut błáj, zoots, dą wa ych zaan “Zostań w pokoju – rzekła; tam zobaczę 1727
ym hymuł di, wo yh ho gan” ym hymół dii, wą ych hą gaan” w niebie tych, co lubię” 1728
Yr heł ! Yr hełł ! W piekle !
ån s’śyfła jiöet weter inda An s’szyffła joot wetter inda A łódka pędzi wciąż dalej 1729
łong ej nö ka heł cy fynda, łank yj no ka hełł cy fynda, długo jeszcze nie widać [znaleźć] żadnego piekła; 1730
uf åmöł łiöeht’s, s’water śłyt åj, óf ámół łochts, s water szłytt áj, nagle błyska się, uderza grom, 1731
dö ej dy heł, ån wjyr fiöen nåj. do yj dy hełł, an wir foon náj. tu jest piekło, a my wpływamy do środka. 1732
Der Lucyfer kymt åna ziöet: Der Lucyfer kymt ana zoot: Lucyfer podchodzi i mówi: 1733
war höt oüh dö s’nåjfiöen derłiöet? war hoot ójch doo s najfoon derłoot? kto wam pozwolił wpłynąć? 1734
Dy śyferyn cit jen pos roüs, Dy szyfferyn ciit jén pąss raus, Żeglarka wyciąga swój paszport, 1735
har zit’s, ån nymt gryhta s’råjsoüs. haar ziits, an nymt grychta s rájsaus. *) on ogląda i zaraz bierze w nogi. 1736
ån fråj fjet s’śyfła yt weter, An fráj fjét s szyffła yt weter, Wolna płynie łódeczka teraz dalej, 1737
groüzłik cy hjyn ej s’gyćeter, grauzłyk cy hjén yj s gyceter, okropnie słyszeć wrzaski 1738
fu dunda ån fun heja fy dyunda an fyn hyja tam z dołu i z góry 1739
pryła dy zejłn wi bestyja. pryłła dy zyjłn wi bestyja. dusze wyją jak bestie. 1740
Łoüt di ny wułda y Göt głiöen Łójt di ny wółda y God głoon Ludzie, którzy nie chcieli wierzyć w Boga 1741
yr zynd ławta do ny cym ziöen, yr zynd ławta dą ny cym zoon, w grzechu żyli niewypowiedzianym, 1742
fynda yt Göt y zer ołmaht, fynda yt God y zer ałmacht, teraz pojmują Boga w jego wszechmocy, 1743
dar fjy ywik zy wjyft y’d naht. dar fjé ywyk zy wjéft yd’nacht. która na wieczność ich wrzuca w noc. 1744
Fejł di nimyd ny hot gykłiöet Fyjł di nimyt ny hąt gykłoot Wielu, których nikt o nic nie oskarżył, 1745
di śun śtröffråj s’ława gygłiöet di szón śtroofráj s ława gygłoot którzy już w bezkarność życia wierzyli, 1746
kuma dö yt cy jem śrekja kuma do yt cy jém szrekja idą teraz w przestrachu 1747
ys fojer nåj, s’hyłft kå kekja. ys fójer naj, s hyłft ka kekja. do ognia, nie pomogą głośne krzyki. 1748
Dar dö höt zåj łand ferröta, Dar do hoot zaj łand ferrota, Ten tu zdradził swój kraj, 1749
drym mü’å uf år krot bröta, drym mua óf ár kroot brota, dlatego musi się na kracie smażyć, 1750
jer hot fołś ym gyryht gyśwün, jer hąt fąlsz ym gyrycht gyszwón, tamten przysięgał fałszywie w sądzie, 1751
łåjt ym grusa fojer felün. łájt ym gróssa fójer fylón. leży porzucony w wielkim ogniu. 1752
å ziöefer łåjt ogyłopyt, A zoofer łájt agyłąpyt, Pijak leży upity, 1753
krigt fum toüwuł myt år kopyt krigt fóm tójwół myt ar kopyt dostaje od diabła kopytem 1754
ufa śaduł, har hoüłt yt uf óffa szadół; haar hójłt yt óff, w czaszkę, teraz wyje 1755
śreklih cy hjyn wje’s y åm diöf. szreklych cy hjén wjes y ám dóff. okropnie byłoby to słyszeć we wsi. 1756
Myt ferśtand wingjer ån mejer Myt ferśtant winnjer an myjer Mniej lub bardziej zrozumiałe, 1757
do oły łoüt śuf Göter hjer dą ąłły łójt szuf Goter hjer, że wszystkich ludzi stworzył Pan Bóg, 1758
war dan wågwjyft diöh s’byzoüfa war dan wákwjéft dóch s byzaufa kto to odrzuca przez pijaństwo 1759
ej głåjh yn śwen di rymłoüfa. yj głájch yn szwenn di rymłaufa. jest równy świni, co się szwęda. 1760
Bowa dy ym kłopa ny tråj, Bąwa dy ym kłąppa ny tráj, Żony, które swoim mężom niewierne, 1761
wan dö yr heł gykoht cy bråj, wann do yr hełł gykącht cy bráj, są tu w piekle gotowane na papkę, 1762
ån dy kłopa di’s hon wułda, an dy kłąppa dis hąn wółda, a mężczyźni, którzy ich chcieli, 1763
wan dö coła oü jyr śułda. wann doo cąła au jér szółda. też zapłacą tu swoje winy. 1764
Bowa di ind cy krig gyat Bąwa di ind cy krik gyatt Kobiety, które zawsze do wojny doprowadzały 1765
jyn kłopa, di wan yt gyjat jén kłąppa, di wann yt gyjatt swoich mężów, będą teraz ścigane 1766
fum toüwuł myt fojer knytuł; fym tójwół myt fójer knyttół; przez diabła ognistą pałą; 1767
dos cy hyndyn ej ka mytuł. dąs cy hyndyn yj ká myttół. nie ma możliwości uniknięcia tego. 1768
Uf głinikja köła gryht fön Óf głinykja koła grycht fónn Na rozżarzonych węglach, z samego przodu 1769
łejgja, pryła di hon ym cün łyjgia, pryłła di hąn ym cónn leżą, wyją ci, co w gniewie 1770
śtejd gyfłüht ufa Götahjen; śtyjd gyfłucht óffa Gotahjen; stale klęli na Pana Boga, 1771
kyna zih fum fojer ny wjen. kyna zych fym fójer ny wjen. nie mogą się obronić przed ogniem. 1772
Ołdy heksa dy’n öema łoüt Ałdy hexa dy’n ooma łójt Stare wiedźmy, co biednym ludziom 1773
fergyft s’ława, dan wyt dö hoüt fergyft sława, dan wyt do hójt zatruwały życie, tym dziś będzie 1774
myt fojercån roüsgyrysa myt fójercańn rausgyryssa kowalskimi cęgami wyrywane 1775
jer cung åna świöec gywysa. jér cuńn ana szwoc gywyssa. język i czarne sumienie. 1776
War zåj bjygja duthungyn łyt War záj bjegia dóthuńnyn łyt Kto swoich współmieszczan na śmierć głodzi, 1777
wåjł’å wył cy huha profit wájła wyjł cy hóha profit bo chce zbyt wysokich zysków 1778
fjy zåj wiöer fun öema łoüta fjé záj woor fyn ooma łójta za swoje towary od biednych ludzi 1779
dam wyt s’fojer cy nönd łoühta. dam wyt s fójer cy nond łójchta. temu ogień zbyt blisko płonąć będzie. 1780
Oü Göt kund zih ny derbiöema Au God kunt zych ny derbooma Nawet Bóg nie może litować się 1781
fjy di byriöewyn dy öema, fjé di byrowyn dy ooma, nad tymi, co okradają biednych, 1782
fjy zytnik fulk un gywysa fjé zytnyk fólk un gywyssa takim ludziom bez sumienia 1783
hyłfa kå gybat kå masa. hyłfa ká gybat ká massa. nie pomoże modlitwa ani msza. 1784
Zyt grusy diw, yt råhjy łoüt, Zyt gróssy diiw, yt rajchy łójt, Tacy wielcy złodzieje, teraz bogacze, 1785
zån łanik råjf fjy’d heł ån hoüt, zájn łanyk rájf fjéd’hełł au hójt, są żywi i dziś dojrzali do piekła, 1786
s’fulk oüshungyn, byriöewyn s’łand s fólk aushuńnyn, byrowyn s łand lud głodzić, okradać kraj - 1787
błåjt fjy ywik dy grysty śand. błájt fjé ywyk dy gryssty szand. na zawsze pozostanie największą hańbą. 1788
By jem ława ho’h gyfunda, By jém ława hąch gyfunda, Przy takim życiu znalazłem 1789
jer świöeca zejłn yr heł dunda jér szwoca zyjłn yr hełł dunda ich czarne dusze tam w dole w piekle, 1790
uf der ad błåjn meńćalarwa óf der aad błájn menczalarwa na ziemi zostają ludzkie larwy, 1791
dy błütziöegjer, wan śłåht śtarwa. dy błutzoogjer, wann szłácht śtarwa. krwiopijcy, ci źle umrą. 1792
Huher profit åna wing at Hóher profit ana wink aat Wysoki zysk i mało pracy 1793
brengja oü s’giełd ganc ym zen wat, breńnia au s gełt ganc ym zen wat, pozbawiają też pieniędzy ich całej wartości, 1794
ån yr unzułd, kumer ån nut an yr unzółt, kumer an nót i w nieszczęściu, trosce i biedzie 1795
fynda oły ån śwjera tut. fynda ąłły an szwjera tót. spotka ich wszystkich ciężka śmierć. 1796
Oü der poüer zo bydenkja Au der pauer zą bydenkia I chłop powinien przemyśleć, 1797
do dy śtytyn dy gyłenkja dą dy śtyytyn dy gyłenkia że mieszczanie zręczne 1798
hend ån fis fjy jer fåld gyłön hend an fiss fjé jér fáld gyłon ręce i nogi za swoje pole zostawili 1799
zy cy ryta ołys felün. zy cy rytta ąłłys fylón. - by je ratować, wszystko stracili. 1800
Apułn, myłih dy śwen frasa Apółn, myłych dy szwenn frassa Jabłka, mleko jedzą świnie 1801
ån dy śtytyn hon nist c’asa, an dy śtyytyn hąnn nist c’assa, *) a mieszczanie nie mają nic do jedzenia, 1802
fjy di śreklihy lumperåj fjé dii szreklichy lumperáj za to okropne łajdactwo 1803
kuma oły y dy heł nåj. kuma ąłły y dy hełł náj. pójdą wszyscy do piekła. 1804
War fjyn hungerikja s’brut ferśtekt War fyn huńrykja sbrót ferśtekt Kto przed głodnymi chleb chowa 1805
höt zen gława fjy ind byfłekt, hoot zen gława fjé ind byflekt, skalał swą wiarę na zawsze, 1806
wje’s gywast oü å gruser hjer wjes gywast au a grósser hjer [nawet] gdyby to była jakiś wielki pan 1807
wjyd bytraht dö wi å riöewer. wyt bytracht do wia rower. będzie potraktowany jak rabuś. 1808
Dy toüwułn wan’å dö śtopa Dy tójwółn wanna do śtąppa Diabły będą im tu ładować 1809
głinik köła y dy łapa, głinyk koła y dy łapa, rozżarzone węgle do gęby [warg], 1810
do zy zih oü dö ofrasa dązy zych au do ąfrassa tak że się nimi tu nażrą, 1811
wåjł’s diöt fun öema fergasa. wájłs dót fyn ooma fergassa. bo tam o biednych zapominali. 1812
Wu ej gybłejn dy śynsty łjyr, Wó yj gybłyjn dy szynsty łjér, Co się stało z piękną nauką, 1813
hyhsty moral, di byfuł zjyr, hychsty moral, di byfuł zjér najwyższymi moralami, co bardzo polecił 1814
Götzun yns Krysta: „bliźniego Godszóon yns Krysta: „bliźniego Syn Boży nam chrześcijanom: „bliźniego 1815
kochaj jak siebie samego” kochaj jak siebie samego” *) kochaj jak siebie samego”. 1816
Nejwer yn foüerikja triöewyn Nyjwer yn fójrykja trowyn Po drugiej stronie w ognistych taczkach 1817
fjyn dy toüwułn s’fał fun riöewyn, fjén dy tójwółn s faał fyn rowyn, wiozą diabły skórę rabusiów, 1818
zy hota’s grod rogyśunda zy hąttas grąd rągyszunda, właśnie ich obdarli [ze skóry], 1819
gan’s cy frasa tjyhta hunda. gaans cy frassa tjéchta hunda. dają ją do jedzenia wściekłym psom. 1820
Fun grüwa diöt tü’h pryła hjen Fyn gruwa dót tuch pryłła hjén Z dołu [kanału] tam słyszę, jak wrzeszczą 1821
świöecy kłopa di yns fürfjyn szwocy kłąppa di yns forfjén czarni [brudni] mężczyźni, co nam uprowadzali 1822
ynzer śejna krystamåkja, ynzer szyjna krystamákja, nasze piękne chrześcijańskie dziewki 1823
ån ferkiöefa’s wåt yn Tjykja. an ferkofas wajt yn Tjékja. i sprzedawali daleko w Turcji. 1824
By ån brin dy łöda ym hiöet By án brin dy łoda óm hoot Jednym palą się włosy na głowie, 1825
byn andyn łudyt oü jer biöet, byn andyn łodyt au jér boot, innym płonie też broda, 1826
andry głyma śun cy köła andry głymma szón cy koła inni tlą się już zwęgleni - 1827
s’ej Götsśtröf fjy śłåhty Pöła. s yj Godsstrof fjé szłáchty Poła. to kara boska dla złych Polaków. 1828
Yt hjy’h hoüła ym fojer dryn Yt hjéch hójła ym fójer dryn Teraz słyszę wycie w ogniu 1829
s’kymt mer für å bykanty śtym, s kymtmer fór a bykannty śtym, dochodzi mnie znany głos, 1830
zan å śenklikjy ołdy miöed zaan a szenklykjé ałdy moot widok brzydkiej starej panny 1831
myt śpycer noz ån krumum biöet. myt szpycer nąz an krummym boot. ze spiczastym nosem i krzywym podbródkiem. 1832
Köłaświöecy oüga zawer Kołaszwocy auga zawer Jak węgiel czarne oczy widzimy, 1833
di fuł has wün, nynder fiöewer di fułł hass wónn; nynder foower co pełne nienawiści były, bliżej płyniemy 1834
yt derkant yh’s, dos wiöe å tant yt derkannt ychs, dąs woo a tant teraz rozpoznaję ją, to była ciotka - 1835
wi kå śłåhter wiöe y åm łand. wi ká szłáchter woo y ám łand. gorszej od niej nie było [nigdzie] w kraju. 1836
S’wiöe dos dy Tera Fox Biöetuł, Swoo dąs dy Tera Fox botół, *) To była Teresa Fox Botuł - 1837
fu nåjd ån cung wiöe jer hac fuł, fy najd an cónn woo jér hac fółł, jej serce było pełne zazdrości i gniewu, 1838
hysteryś, duł, foüł cym ata, hysterysz, dółł, fauł cym ata, histeryczna, głupia, leniwa w pracy, 1839
śrå’s rym ån kłopyt gybata. szráss rym an kłąpyt gybata. wrzeszczała naokoło i klepała modlitwy. 1840
Wi’h men zun śökt uf Wymysoü Wich men zóon szokt óf Wymysau Jak wysłałem swojego syna do Wilamowic 1841
fu Triest, wułd yh nöhta oü, fy Triest, wółd ych nochta au, z Triestu, chciałem też potem, 1842
do’å gejt dy frynd ufrihja dąra gyjt dy frynd ófrichja żeby poszedł wywąchać [u] krewnych 1843
y Krök ym zy oü byzihja. y Krok ymzy au byzichja. w Krakowie i odwiedził ich/ją. 1844
Onkel Kanonik wiöe ny cy hoüz Onkel Kanonik *) woo ny chaus Wuja kanonika nie było w domu 1845
dy ołdy heks jiöet mer s’kynd roüs dy ałdy hex joot mer s kynt raus stara wiedźma wygoniła mi dziecko 1846
yr fynstyn naht, ym fremda łand, yr fynstyn naacht, ym fremda łand, w ciemną noc, w obcym kraju, 1847
myt fremder śpröh, ganc unbykant. myt fremder śproch, ganc unbykant. z obcym językiem, zupełnie nieobeznanego. 1848
Hungerik der ålf jür ołdy büw Huńryk dar álf juur ałdy buuw Głodny jedenastoletni chłopiec, 1849
wi’å ym gydyhnys rymgrüw, wi a ym gydychnys rymgruw, jak pogrzebał w pamięci, 1850
kund cyłect nö güty frynda kund cyłect no guty frynda w końcu znalazł jeszcze dobrych przyjaciół 1851
dy Krystas y Podgórz fynda. dy Krystas **) y Podgórz fynda. Krysta na Podgórzu. 1852
Y Krök wi’h wiöe, piöer jür śpyter Y Krok wich woo, poor juur śpyter W Krakowie jak byłem parę lat później 1853
ho ejwernaht by dar yter, hą yjwernacht by dar yter, przenocowałem u tej wydry, 1854
krigt grod s’nahts yht å boühcwykja krigt grąd snachts ycht a bauchcwykja właśnie tej nocy dostałem bólu brzucha 1855
ån müst dy łoüt oü ufwekja. an musst dy łójt au ófwekja. i musiałem tych ludzi obudzić. 1856
Zy łif cym fiöen, ziöet, der Fliöera Zy łif cym fonn, zoot der Flora Ona pobiegła do księdza, rzekła, że ten Florian 1857
höt yns gybröht dy kiöeliöera, hoot yns gybrocht dy kolera, przyniósł nam cholerę; 1858
do der fiöer zih ym zen boüh füt, dą der for zych ym zen bauch fótt, jako że ksiądz też o swój brzuch się obawiał, 1859
jiöeta zi mejh uf dy gos füt. jootazy myjch óf dy gąss fót. wypędzili mnie na ulicę. 1860
Fu dan råjhja güta Chrysta Fy dan rájchja guta Chrysta Od tych bogatych dobrych chrześcijan 1861
fü’h wejder cyn öema Krysta, fóch wyjder cyn ooma Krysta, pojechałem znowu do biednych Krystów, 1862
zy wün głyklih mejh cy kürjyn; zy wónn głykłych myjch cy kurjén; z radością mnie kurowali; 1863
dy ban kund mih s’öwyts wågfjyn. dy baan kund mych sowyts wákfjén. kolej mogła mnie wieczorem powieźć. 1864
Ym krig wiöe’h fu Triest gyfłün, Ym krik woo’ch fy Triest gyfłón, W czasie wojny uciekłem z Triestu, 1865
hot mih y Wymysoü felün, hąt mych y Wymysau fylón, zaszyłem się w Wilamowicach, 1866
głiöet by men łoüt, nökwyn, frynda, głoot by men łójt, nokwyn, frynda, wierzyłem, że u swoich, sąsiadów, krewnych 1867
wa’h fjy måj giełd c’asa fynda. wach fjé máj gełt c’assa fynda. znajdę [coś] do jedzenia za swoje pieniądze. 1868
Der krig hot śun dy łoüt hejnbröht Der krik hąt szón dy łójt hyjnbrocht, Wojna już ludzi zmarnowała, 1869
ołys wiöe andyśt wi yh’s döht, ąłłys woo andyszt wi ychs docht, wszystko było inaczej, niż myślałem, 1870
råjhjy nökwyn ferśtekta s’brut rájchy nokwyn ferśtekta s brót *) bogaci sąsiedzi chowali chleb, 1871
wo’h kiöefa wułd yr grusa nut. wąch koofa wółd yr gróssa nót. co chciałem kupić w wielkiej potrzebie. 1872
ån Götahjer go gyrytnys An Gotahjer gą gyrytnys **) I Pan Bóg dał plon 1873
ufa fålda, wi’s gydyhnys óffa fálda, wis gydychnys na polach, jakiego pamięć 1874
fun ołda łoüt ny kund ogan, fyn ałda łójt ny kunt ągan, starych ludzi nie mogła ogarnąć, 1875
dos gyzan heta zyty an. dąs gyzaan hetta zyty aan. żeby widzieli byli takie żniwa. 1876
Dy bonzum fuł wåz, hower, kün, Dy bąndzóm fółł wáas, hąwer, kón, Sąsieki pełne pszenicy, owsa, żyta 1877
ån wåjł dy kałer cy klin wün an weił dy kałer cy klin wónn i jako że piwnice za małe były 1878
fjy apułn, kwaka ån riwa, fjé apółn, kwaka an riwa, na jabłka, brukiew i buraki, 1879
wiöda’s yn kiöepca fergrowa. wódas yn kopca fergrąwa. zakopcowano je. 1880
Dy wjyt wułda gryht råjh wada, Dy wjét wółda grycht rájch wada, Gospodarze chcieli od razu zostać bogaci, 1881
myt oüsryd dy wiöer byhałda, myt ausryd dy woor byhałda, pod pretekstem przetrzymywali towary, 1882
myt oüsryd oüs wüt gybroha, myt ausryd aus wót gybrącha, pod pretekstem też łamali słowa, 1883
wen’s yht ejer mjyr ferśproha. wenns ycht yjer mir ferśprącha. jeśli wcześniej coś mi byli obiecali. 1884
Ber Polonćja yr ołda hyt Byr Poloncia yr ałda hyt U Apolonii w starej chacie 1885
fum sowiżoł, wiöe’h åjgymit, fóm sowirzął, wooch ajgymit, Sowiźrzał wynajmował mi, 1886
nawa yns yr śtuw dyhynda nawa yns yr śtów dyhynda obok nas w izbie z tyłu 1887
wün cwü bowa cy hoüzynda wónn cwu bąwa cy hauzynda. były dwie kobiety za czeladź. 1888
Di wün ołd, krank åza zjyr öem, Di wónn ałt, krank ana zjér oom, Były stare, chore i bardzo biedne, 1889
koma śtejd cync, bo dö wiöe’s wiöem, kąma śtyjd cync, bą do woos woom, stale przychodziły do nas, bo tu było ciepło, 1890
underer śjyc bröhta’s oü śnyt brut, undrer szjéc *) brochtas au sznyt brót, pod fartuchem przynosiły też kromkę chleba, 1891
di’s fjy jyr at krigta wu diöt. dis fjé jér aat krigta wó dót. którą gdzieś tam dostały za swoją pracę. 1892
Łiwer Götuś! Kłymyt åny, Liwer Gotuś! Kłymyt ány, Dobry Boże! Żali się jedna, 1893
o Ponjezüs kłiöet dy andry, o pońiezus! kłot dy andry, o Panie Jezu narzeka druga, 1894
s’ej dy wełt mej cy derkena s yj dy wełt myj cy derkenna w świecie jest więcej do poznania, 1895
wi åna grenn, d’andyn fłena. wi ána grenn, dandyn fłenna. gdy jedni płaczą, a inni beczą. 1896
Yh dank dan güta dråj bowa Ych dank dan guta dráj bąwa *) Dziękuję tym trzem dobrym kobietom, 1897
do’h śun łong ny bej bygrowa; dąch szón łank ny byj bygrąwa; że już od dawna nie jestem pochowan; 1898
ån fu mem foter dy fåldyn an fy mem foter dy faldyn i mojego ojca pola 1899
hota brut fjy zjyr fejł kyndyn. hątta brót fjé zjér fyjł kyndyn. **) miały chleb dla bardzo wielu dzieci. 1900
Wi’h åmöł å wjytyn ho grist, Wich ámoł a wjétyn hą grisst, Jak raz pozdrowiłem gospodynię, 1901
ziöet’s mer ju hoüł cyłter mej nist, zootsmer jó hójt cyłter myj nist, odrzekła mi: tak, dziś nic już nie liczy się [nie liczycie] 1902
fłygl, hiöela, zånc zåjn trumf hoüt fłygyl, hoola, zánc, zájn trumf hójt cep, motyka, kosa to są atuty dziś 1903
ołys andry cyłt wing byn łoüt. ąłłys andry cyłt wink byn łójt. wszystko inne liczy się mniej u ludzi. 1904
S’kom yns ogywejza byr Bejł Skąm yns ągywyjza fyr Byjł Przyszła do nas przysłana z Białej 1905
moł fjyn mönda, ån s’wiöe ny fejł, maał fjén monda, an swoo ny fyjł, mąka przed miesiącem, nie było tego dużo, 1906
fu kukuruc ahcik deka, fy kukuruc achcyk deka, kukurydzianej osiemdziesiąt deka - 1907
zułd zåjn fjy brut, pylyk, ćjyrkja. zółd zajn fjé brót, pylyk, cierkja. miało być na chleb, polewkę, zacierkę… 1908
Do dy apułn oü oüsgingja Dą dy apółn au ausgińnja Jako że jabłka też wyszły, 1909
ån nimyd andry wułd brengja, an nimyt andry wółd breńnja, i nikt inny nie chciał przynieść 1910
śökt yh cyr müm zo yns ryta szokt ych cyr mum zą yns rytta wysłałem swojej ciotce, żeby nas ratowała 1911
ån fjys giełd ån zak åjśyta. an fjés gełt án zaak ajszytta. i za pieniądze napełniła woreczek. 1912
Zy śökt mer å zak śejn cyryk Zy szokt mer a zaak szyjn cyryk Odesłała mi woreczek pięknie 1913
ån łis mer ziöen, hot nist ejwerik, an łiss mer zoon, hąt nist yjwryk, i kazała mi przekazać, że nic jej nie zostało, 1914
cwej tag śpyter dy komisjon cwyj tag śpyjter dy komisjąn dwa dni później komisja 1915
jer ån kałer fuł apułn nom. jér an kałer fółł apółn nąm. zabrała jej piwnicę pełną jabłek. 1916
Yh myt bow müst weter wandyn, Ych myt bąw musst wetter wandyn, Ja z żoną musiałem dalej wędrować, 1917
ån giń uf Win diöt cy andyn an gińn óf Win dót cy andyn i pojechałem tam do Wiednia do innych 1918
frynda, fremda wo’h kund ława frynda, fremda wóch kund ława krewnych, obcych, gdzie mógłbym żyć, 1919
wu dy łoüt hota mej gława. wó dy łójt hątta myj gława. gdzie ludzie mają więcej wiary. 1920
Dy śtröf yr heł ej wing fjy zej, Dy śtrof yr hełł yj wink fjé zyj, Kara w piekle to dla nich za mało, 1921
zu śłåht ej giöe ny å bestyj, zó szłácht yj go ny a bestyj, tak zła nie jest nawet bestia, 1922
dos hungerik wiöe, höt’s fergasa dąs huńryk woo, huots fergassa że byli głodni, zapomniał, 1923
döh måj müter hot’s cy asa. dóch máj muter hąts cy assa. dzięki [przez] mojej matce mieli co jeść. 1924
Der kanonik kå bejzer meńć Der kanónik ka byjzer mencz, Kanonik to nie zły człowiek, 1925
bykłiöet zih ind ufs śłåhty meńć, bykłoot zych ind ófs szłáchty mencz, skarżył się zawsze na złych ludzi 1926
har byhiłd’s wåjł’s måj müter wułd, haar byhiłds wajłs máj muter wółd, on ją trzymał, bo tego chciała moja matka, 1927
myt dam cołt’å’r ołdy śułd. myt dam cąłtar a ałdy szółd. w ten sposób spłacił stary dług. 1928
S’wiöe måj müter di für jün ejn Swoo máj muter di fór junn yjn To moja matka przed laty 1929
öemy wåz füt cym feter hejn, oomy wáar *) fuot cóm feter hyjn, tę biedną sierotę zaprowadziła do wuja, 1930
do’å zih zo ok derbiöema dąra zych zą ąk derbooma aby się tylko zlitował 1931
åna denkja fjy ejn öema. ana denkja fjé yjn ooma. i pomyślał o biednych. 1932
Jes wiöe å fiöer, dy kalwaryjn Jes woo a for, dy kalwaryjn Tamten był księdzem - kalwarie 1933
ån mej djyfyn ata fjy ejn, an myj djefyn atta fjé yjn, i więcej wsi pracowało na niego, 1934
har ziöet do öem, wułd kån frynd zan, haar zoot dą oom, wółd kán frynd zaan, mówił, że biedny, nie chciał widzieć żadnych krewnych, 1935
har hot cy wing, kund’å nist gan. haar hąt cy wink, kunda nist gaan. ma za mało, nie może im nic dać. 1936
å wiöe der zun fum łecta füt, A woo der zóon fóm łecta fóot, Był on synem ostatniego wójta - 1937
Küba Fox, ån wi yh śtejd hüt, Kuba fox **), an wi ych śtyjd huot, Kuba Fox, i jak wciąż słyszałem, 1938
hot gyköst zåj śtüdjyn fejł giełd, hąt gykost záj śtudjén fyjł gełt, jego studia kosztowały wiele pieniędzy, 1939
bo å śpejłt ån śtucer yr wełt. bą a śpyjłt án śtucer yr wełt. bo w świecie odgrywał dandysa. 1940
Cyśnyta hota dy lakśü Cysznytta hątta dy lakszuo Pociął lakierki, 1941
wåjł zy ejm ny gynüg fåjn wiöe, wajłzy yjm ny gynuk fajn wuo, bo nie były dość delikatne, 1942
ån oü zyst hot’å gyławt fåjn an au zyst hątta gyławt fájn i poza tym żył wytwornie, 1943
wi’s zyn fu råjha fatyn tråjn. wis zynn fy rájcha fątyn trájn. jak synowie bogatych ojców żyją. 1944
Do har ny wiöe fun ślahćjica Dą haar ny woo fyn szlachcica Jako że nie był jednym ze szlachciców, 1945
diöft yr bank by dan ny zyca, dóft yr bank by dan ny zycca, nie mógł w ławce z nimi siedzieć, 1946
wiöd y Krök ny ufgynuma, wód y Krok ny ófgynómma, nie przyjęto go w Krakowie, 1947
müst uf Cieszyn y’d śüln kuma. musst of Cieszyn yd’szuln kumma. musiał chodził do szkół w Cieszynie. 1948
Cyryk yr łand, hot’å s’gyłyk Cyryk yr łand, hątta s gyłyk Z powrotem w kraju, miał szczęście 1949
cy krigja wi’s zełdyn mejgłik, cy krigia wis zełdyn myjglyk, dostać – co rzadko możliwe - 1950
å zjyr grusy parafyj gryht a zjér gróssy parafi grycht bardzo dużą parafię od razu 1951
ån druf błå å funfcik jür yht. an dróf błá a funfcyk juur ycht. i na niej został jakieś pięćdziesiąt lat. 1952
Do cy jen cåjta oü dy fiöen Dą cy jen cajta au dy fonn Jako że w tamtych czasach też księża 1953
yn ślåhćjica głåjhgyśtełt wün, yn szlachcica głájchgyśtełłt wónn, równi stanem szlachcie byli, 1954
müst s’fulk höfat ata fjyn fiöen, must s fólk hofat ata fjén fon, lud musiał pańszczyznę odrabiać księdzu, 1955
wi ym füwerik fjy zen hjen. wi ym fówyryk fjé zen hjen. *) jak na folwarku swemu panu. 1956
Hoüt yn gyfłykta śü, höza, Hójt yn gyfłykta szu, hoza, Dziś w poplamionych butach, spodniach, 1957
ołda kafton hütst’å kuza ałda kaftąn hótsta kóza starych kaftanach - słyszysz, jak mówią 1958
fum ferwüfa fulk wo yt łyt fóm ferwóffa fólk wą yt łyt o nikczemnym ludzie, co teraz pozwala 1959
ferhungyn oü zaj kjyhjakjyt. ferhuńnyn au zaj kjechiakjét. **) zagłodzić też swoich pasterzy kościoła. 1960
Fjy dos dy wjytyn giöerolka Fjédąs dy wjétyn goralka Za to gospodyni-góralka 1961
go jyn frynda dy folwarka gą jén frynda dy folwarka dała swym krewnym folwarki 1962
ån do zy nö ny inda grenn an dązy no ny inda grenn i tak, by nie płakali ciągle 1963
śtopt zy fuł myt fad, ki, ån śwen. śtąpcy fółł myt fad, kii an szwenn. wpakowała im pełno koni, krów i świń. 1964
Dy öemy wåz dan hot yt zej Dy oomy wąaz dan hąt yt zyj Biedną sierotę więc teraz 1965
cym śüster gan yr Kalwaryj; cym szuster gaan yr Kalwaryj; na szewca do Kalwarii oddała; 1966
wi dos måj müter hüt, fü’s hejn wi dąs maj muter hótt, fues hyjn jak to moja matka słyszała, pojechała tam 1967
ån śług diöt å śpektakl ejn. an szług dót an śpektakyl yjn. i narobiła im rwetesu. 1968
Nöht wiöd der büw y dy śüln gan Nocht wód der buuw ydy szuln gaan Potem chłopca oddano do szkół; 1969
dy müter hiłf oü fu dyham, dy muter hiłf au fydyham, matka pomagała też z domu, 1970
fråłih müst nöht nö güt coła frajłych musst nocht no gut cąła oczywiście później musiał jeszcze dobrze zapłacić 1971
fjy jyn zun måj foter oła. fjé jén zóon maj foter ąłła. wszystkim mój ojciec za swojego syna. 1972
Yh fret å kanonik op’s wiöe Ych freet a kanónik ąbs woo Pytałem kanonika, czy to prawda, 1973
do måj foter fjyn zun ejm go dą maj foter fjén zóon *) yjm gą że mój ojciec dał mu za syna 1974
toüzyt gułda gryht s’jyśty jür tauzyt gółda grycht s jészty juur tysiąc guldenów od razu pierwszego roku; 1975
ju, ziöet’å mer, dos ej grod wür. jó, zotamer, dąs yj grąd wuur. tak – odpowiedział mi – to dokładnie prawda. 1976
Yh wa oba s’giełd ny asa Ych wa ąba sgełt ny assa Ja jednak pieniędzy nie zjem, 1977
wa uf oły ny fergasa, wa óf ąłły ny fergassa, o wszystkim nie zapomnę, 1978
idys wjyt å bihła fynda jedys wjét a bichła fynda każdy znajdzie książeczkę 1979
fur śparkasa fjy dy frynda. fyr śporkasa fjé dy frynda. oszczędnościową dla krewnych. 1980
Der fiöer wiöe å üntłikjer meńć, Der for woo a ontłykjer mencz, Ksiądz był porządnym człowiekiem, 1981
wo har ziöet dos wiöe bary minc, wą haar zoot dąs woo bary minc, co powiedział, to było dobrą monetą, 1982
dy frynd hota nist gyfunda, dy frynd hątta nist gyfunda, krewni nic nie znaleźli, 1983
s’wiöe ołys byr tant ferśwunda. swoo ąłłys byr tant ferszwunda. wszystko było zniknęło u ciotki. 1984
Fjy s’śtypendyj wen der fiöer łis Fjés śtypendyj wenn der for łiss Jeśli na stypendium ksiądz zostawił 1985
cwenciktoüzyt, ys oü gywys cwencyktauzyt, ys au gywyss dwadzieścia tysięcy, to też pewne, 1986
do har dy frynd ny ferhasa, dą haar dy frynd ny fergassa, że o krewnych nie zapomniał. 1987
ån s’giełd wiöed ok ufgyfrasa. an s gełt wód ąk ófgyfrassa. a pieniądze zostały tylko skonsumowane. 1988
Yn frynda do go’s cy ferśtejn Yn frynda dą gąs cy ferśtyjn Krewnym dała ona do zrozumienia - 1989
wen bihła wün, do zåjn’s gybłejn wenn bichła wónn, dą zajns gybłyjn jeśli były książeczki, to zostały 1990
ym grusa dibzak fu jem hjen ym gróssa dibsak fy jem hjen w wielkiej kieszeni tego pana, 1991
dar fun diw zułd s’testament wjen. dar fyn diw zółd s testament wjen. co od złodziejów powinien testament chronić. 1992
S’wiöe kå råht testament gywast, S woo ká rácht testament gywast, Nie było żadnego prawdziwego testamentu, 1993
s’noma di diöt wün, wo’z’å past, s nąma di dót wónn, wąza passt, ci, co tam byli wzięli, co im pasowało, 1994
do å fiöer kå fåmilyj hot dą a for ká familyj hąt jako że ksiądz nie miał rodziny, 1995
stüła oły wos ån wat hot. śtuła ąłły wos án wat hątt. ukradli wszystko, co miało wartość. 1996
Wymysiöejer noma wün ym Wymysojer nąma wónn ym Wilamowskie nazwiska były 1997
Kanonik giöe cy wing fürnym Kanónik goo cy wink fórnym dla kanonika zbyt mało wytworne 1998
ziöet’s ån łet s’giełd uf parafyj zoots, an łeet s gełt óf parafyj - powiedziała i złożyła pieniądze na parafię 1999
op Staniątki op abacyj. ąp Staniątki ąp abacyj. w Staniątkach przy opactwie. 2000
å ekstra böga łjyt nöht diöt A extra boga łjét nocht dót Dodatkowa kartka poucza tam potem, 2001
wyhjys bihła åm frynd gyhüt, wychjés bichła ám frynd gyhót, która książeczka należy krewnemu, 2002
fałt dar böga kund nimyd głiöen, fałt dar boga kunt nimyt głoon, że jej brak, nikt nie mógł uwierzyć, 2003
do Staniątki zo Danek ziöen. dą Staniątki zą Danek ̊̊) zoon. a że Staniątki – miał Danek powiedzieć. 2004
Yr kasa wün kjyhjagełdyn Yr kassa wónn kjechiagełdyn W kasie były pieniądze kościelne, 2005
yr śüfłod priwatgełdyn yr szutłąd dy priwatgełdyn *) w szufladzie – pieniądze prywatne, 2006
di wiöd gytriöen ok har ån hejn di wód gytroon ąk haar an hyjn które noszono tam i z powrotem 2007
fun cymyn wiöe’s yr kjyh gybłejn. fyn cymmyn woos yr kych gybłyjn. **) z pokojów, aż zostały w kuchni. 2008
Dar s’testament hot ejwerwaht Dar s testament hąt yjwerwacht Ten, kto pilnował testamentu 2009
łis ferbrin fu zer ågja maht, łiss ferbrin fy zer ágia macht, pozwolił spalić ze swojej własnej mocy 2010
diöh s’Nüśa Szefczyk ån bög; dóch s Nusza Szefczyk *) án boga: jedną kartkę przez Nusię Szewczyk, 2011
dy bihła błyn kjyhsfermygja. dy bichła błyjn kjéchsfermygia. i książeczka została majątkiem kościelnym. 2012
S’wiöe śwjer gywast d’würyt c’fynda, Swoo szwjer gywast d’wóryt c’fynda, Było trudno stwierdzić prawdę, 2013
s’wiöe nist gybłejn fjy dy frynda, swoo nist gybłyjn fjé dy frynda, nic nie zostało dla krewnych, 2014
op dy kjyh fejł fu dam gyzan ąp dy kjéch fyjł fy dam gyzaan czy kościół z tego wiele zobaczył 2015
hot oü nimyd ny kund ogan. hąt au nimyt ny kunt ągan. nikt też nie może stwierdzić. 2016
Tojry pełc ån råjhy kłådyn Tójry pełc an rájchy kłádyn Drogie futra i bogate szaty, 2017
zyłwer ån weś wo diöt gybłejn, zyłwer an wesz wą dót gybłyjn, srebro i bielizna, co tam zostały 2018
wün ferśenkt fjy ganc fremdy łoüt, wónn ferszenkt fje ganc fremdy łójt, zostały rozdane zupełnie obcym ludziom, 2019
di zih ån grusa maha hoüt. di zych an gróssa macha hójt. co z siebie wielkich dziś robią. 2020
Y Wymysoü ufa śtuwa Y Wymysau óffa śtówa W Wilamowicach w izbach 2021
łåjt oü miöehjys ufgyhöwa, łájt au mochjés ófgyhowa, leżą też jakieś pozwijane, 2022
fejł śama zih cy paradjyn fyjł szama zych cy paradjén wielu wstydzi się paradować 2023
myt yht wos å ny zułd gyhjyn. myt ycht wąza ny zółd gyhjén. w czymś, co do nich nie powinno należeć. 2024
Fum andyn brüder hot’s oü nöht Fym andyn bruder hąts au nocht Od drugiego brata potem też 2025
s’giełd wejder y jer hand gybröht, s gełt wyjder y jér hant gybrocht, *) pieniądze znowu w jej ręce wpadły, 2026
s’wöst kå frynd wu dos wiöe gybłejn, s wost ká frynd wó dąs woo gybłyjn, żaden krewny nie wiedział, gdzie zostały, 2027
wiöe dar oü nö zu råjh byśrejn. woo dar au noo zó rájch byszryjn. nieważne, za jak bogatego go uważano. 2028
fjym krig hot har śun s’giełd y gułd fjém krik hąt haar szón s gełt y gółd Przed wojną już pieniądze w złocie 2029
åjgycün ån oü miöehjy śułd; ajgycón an au mochje szółd; kasował, a także niektóre długi; 2030
łoüt zoha bådy s’giełd cyła, łójt zącha bády s gełt cyyła, ludzie widzieli, jak oboje liczyli pieniądze 2031
s’nahts yr komer, wi’s dercyła. snaachts yr kąmer, wis dercyła. nocą, w komorze, jak opowiadają. 2032
S’giełd hota zy cyzomagyłet Sgełt hątta zy cyząmagłeet Pieniądze poskładali do kupy, 2033
ås ufs andyn tut zih gyfret, ás ófs andyn tót zych gyfreet, jedno cieszyło się na śmierć drugiego, 2034
der fejł jungry śtiörw nöht ejer, der fyjł juńnry śturw nocht yjer, ten sporo młodszy umarł potem wcześniej, 2035
yr ołda błå yt nö mejer. yr ałda błá yt no myjer. starej zostało teraz jeszcze więcej. 2036
Fum śtåjeramt krigta dy frynd Fóm stajeramt krigta dy frynd Z urzędu podatkowego krewni dostali 2037
cy coła taxa giöe byhend, cy cąła taxa goo byhend, podatki do płacenia całkiem szybko 2038
fjy s’giełd wo yns cügyfoła, fjés gełt wą yns cygufąłła, za pieniądze, które przypadły nam w udziale, 2039
oü dos hot dy heks gyśtöła. au dąs hąt dy hex gyśtoła. to też stara wiedźma ukradła. 2040
Ynzer bihła myt toüzyta Ynzer bichła myt tauzyta *) Naszą książeczkę z tysiącami 2041
hot’s śun wåggan yn Kåljyta, hąts szón wákgaan yn kaléta, już wydała Kaletom, 2042
do dy frynd ny maha gyśråj dą dy frynd ny macha gyszráj by krewni nie robili hałasu 2043
cołt’s dy taksa ok zoüwer åj. cąłts dy taksa ąk zauwer áj. wpłaciła podatki sama tylko. 2044
Dy Kaljyta dos wün dy frynd Dy kaléta dąs wónn dy frynd Kaletowie to byli krewni 2045
fur wytwa Fox ån di kłiöet ind fyr wytwa Fox **) an di kłoot ind wdowy Fox i zawsze narzekali, 2046
do je het s’giełd fu jem kłopa dą je hett s gełt fy jém kłąppa że ta miała pieniądze od swojego męża - 2047
zy müst’er zu s’moüł cüśtopa. zy muster zó s mauł custąppa. musiała im usta zapchać. 2048
ån s’śwjery giełd fu dam brüder, An s szwjery gełt fy dam bruder, A ciężkie pieniądze brata 2049
höt gyfrasa s’śłåhty lüder, huot gyfrassa s szłachty luder, zżarło złe ścierwo, 2050
fjy ołys tüt’s dö yt bröta, fjé ąłłys tuts do yt brota, za wszystko teraz pali się tu 2051
ån nimyd kon’s mej ny ryta. an nimyt kąns myj ny ryta. i nikt nie może jej już uratować. 2052
Der hymuł łyt zih ny kiöefa, Der hymół łyt zych ny koofa, Nieba nie da się kupić 2053
ny myt giełd ån myt tiöefa, ny myt gełt an ny myt toofa, ani pieniędzmi, ani chrztem, 2054
war diöt nåjwył ho s’gywysa war dótnajwyjł hąs gywyssa kto chce tam do środka, ma sumienie 2055
myt öemy cy tåln dy bysa. myt ooma cy táaln dy byssa. z biednymi dzielić kąski. 2056
Ufum hełtür śtejt gyśrejwa Óffóm hełłtuur śtyjt gyszryjwa Na bramie piekła [stoi] napisane 2057
ån s’ej cy zan bocy nejwa, an s yj cy zaan bocy nyjwa, i to widać aż po drugiej stronie 2058
war dö nåjkymt, kymt ny mej roüs war do najkymt, kymt nymyj raus - kto tu wchodzi, nie wychodzi więcej 2059
ån wyt łåjda do’s giöe å groüz! an wyt łajda dąs goo a graus! i będzie cierpiał, to prawdziwa zgroza! 2060
Zu wi śłåht wiöe, hot’s oü dercün Zó wi szłácht woo, hąts au dercóon Tak, jak zła była, wychowała też 2061
fu men ełdyn å jyngsta zun, fy men ełdyn a jungsta zóon, najmłodszego syna moich rodziców 2062
foüł cy döktyn, wułd ok erta fauł cy doktyn, wółd ąk erta na leniwego doktora, chciał tylko dziedziczyć, 2063
cug yns oły ys ferderta. cóg yns ąłły ys ferderta. wciągnął nas wszystkich w zepsucie. 2064
Wi tifer wjyr yt yr heł fiöen Wi tifer wir yt yr hełł foon Im głębiej teraz podążamy w piekło 2065
ymzu mejer kymt’s mer cy głiöen, ymzó myjer kumts mer cy głoon, tym bardziej przychodzi mi wierzyć, 2066
do’h’å nö wu dö wa bygånn dącha no wó do wa bygánn że go jeszcze gdzieś tu spotkam 2067
zan bröta gük bocy yt åłån. zaan brota gók bocyt ałán. i zobaczę, jak się smaży sam do teraz. 2068
S’grysty gyhoüł kymt fu dejwa Sgryssty gyhójł kymt fy dyjwa Wielkie wycie dochodzi z drugiej strony, 2069
wu gyłiöeta åjgyśrejwa, wó gyłoota ajgyszryjwa, gdzie przypisani uczeni, 2070
do zy güt wösta, wo zy tün, dązy gut wossta wą zy tun, co dobrze wiedzieli, co robią 2071
hon’s oü yt å śrekliksta łun. hąnns au yt a szrekłychsta łón. mają teraz też najstraszniejszą zapłatę. 2072
Diöt å hefa adwokata Dót a heffa adwokata Tam mnóstwo adwokatów, 2073
di ok fjy jyn dibzak ata; di ąk fjé jén dibzak atta; którzy pracowali tylko dla swoich kieszeni; 2074
wiöe dy zah oü ganc ungyråht woo dy zach au ganc ungyrácht [nawet jeśli] sprawa była całkiem niesprawiedliwa, 2075
wiöd s’bejzy güt, ån s’güty śłåht. wód s byjzy gut, an s guty szłácht. źli zostawali dobrzy, a dobrzy – źli. 2076
Ryhtyn di zih łisa kiöefa Rychtyn di zych łissa koofa Sędziowie, co dawali się kupić 2077
myt fejł giełd ån grusa giöewa myt fyjł gełt an gróssa gowa za dużo pieniędzy i wielkie podarki - 2078
oły łejgja tif ym fojer ąłły łyjgia tif ym fójer, wszyscy leżą głęboko w ogniu, 2079
coła dy lumperaj tojer. cąła dy lumperaj tójer. płacą drogo za łajdactwo. 2080
S’wün dö cy zan zjyr huhy fiöen, Swónn do cy zaan zjér hohy fonn, Widać tam było bardzo wysokich księży, 2081
zy hiłda ok dy wełt cym niöen, zy hiłda ąk dy wełt cym nonn, tylko pomagali światu zidiocieć, 2082
hota fejł bowa ån kyndyn, hątta fyjł bąwa an kyndyn, mieli wiele kobiet i dzieci - 2083
śtüła fjy zy kjyhjagełdyn. śtuła fjé zy kjéchiagełdyn. kradli dla nich kościelne pieniądze. 2084
Y Ćenstohüf dy mynihja Y Czenstochów dy mynnychja W Częstochowie mnisi - 2085
di wün oü grod di nymłikja, di wónn au grąd di nymłykja, ci byli też dokładnie tacy sami, 2086
oü di pryła ym fojerrån, au di pryłła ym fójerraan, oni też palą się w ognistym deszczu, 2087
s’hyłft kå bata mej ån kå zån. s hyłft ká bata myj an ka záan. nie pomogą już modlitwy i błogosławieństwa. 2088
Dö zåjn döktyn di uf je wełt Do zain doktyn di óf je wełt Tu są doktorzy, co na tamten świat 2089
śökta frynda wegja jym giełd, szokta frynda wegia jém gełt, wysyłali krewnych z powodu ich pieniędzy, 2090
erbyn dan cy łong wiöe s’hiöera erbyn dan cy łank woo s horra za długie było czekanie na ich spadek; 2091
misa dö yt ym påh śtiöera. missa do yt ym pách storra. muszą tu teraz drętwieć w smole. 2092
Y dan kohnikja påhgrüwa Y dan kąchnykia páchgruwa W tych dołach wrzącej smoły 2093
zåjn dy śłåhsta. Jung gyśtiörwa zájn dy szłáchsta. Jung gyśturwa są najgorsi: młodo zmarli, 2094
do’s ny śoda kyna mejer, dąs ny sząda kynna myjer, by nie mogli więcej szkodzić 2095
jyn ågja łoüt, śłüg zy der Hjer. jén ágia łójt, szług zy der Hjer. własnemu ludowi – Bóg ich wtrącił. 2096
Wi ufgyboüht höt s’påh yta, Wi ófgybójcht huot s páach yta, Jak się teraz zagotowała smoła, 2097
hjy’h zjyr pryła ån śråjn ryta, hjéch zjér pryłła an szrajn ryta, słyszę, jak bardzo wyje i woła ratunku 2098
mer ełdyn zun! S’wiöe cy śreklih! mer ełdyn zóon! S woo cy szrekłych! syn moich rodziców! To było zbyt straszne! 2099
ån myt åm śråj, do derwaht yh. an myt ám szráj – dą derwacht ych. I z krzykiem – obudziłem się. 2100
Huh śejn der mönd, yh łog ym śtån, Hóch szyjn der mond, ych łąg om śtán, Wysoko świecił księżyc, ja leżałem na kamieniu, 2101
ån wiöe inda gybłejn åłån. an woo inda gybłyjn ałán. i wciąż byłem sam. 2102
S’mjer płoćyt weter cy men fis S mjer płączyt wetter cy men fiss Morze pluskało dalej u moich stóp 2103
yh hot gytriöemt ok je śreknis. ych hąt gytroomt ąk je szreknyss. - śniłem tylko tamte straszności. 2104

Text Sources

Name Type File Name Author Year Title Other Description
skany manuskryptu Floriana Biesika wiersz / poem Biesik Óf jer wełt-3d1ea2f2-5823-4c3e-8a02-79ba71070291.zip Florian Biesik 1921 "Óf jer wełt" / "Uf jer wełt" obecnie w zbiorach Krzysztofa Bilczewskiego w Wilamowicach. Plik skanów 160 stron brulionu z rękopisem; zeskanowane w r. 2012 - zip
fotografia Floriana Biesika obraz / image Biesik portret.JPG ? 1921 ? portret fotograficzny Floriana Biesika obecnie w zbiorach Krzysztofa Bilczewskiego w Wilamowicach fotografia Floriana Biesika wklejona do brulionu z rękopisem jego poematów