Ap Palnurušku; Baśnie 45 (393-406)

Type: bajka

Comment: Ulanowska 1895, 393-406

Access: public

Phrases

Orthographic Translettering Translation (PL) Translation (EN) Morphology Phonetic Comment
45. Ap Pałnuruszku 45. Ap Palnurušku 45. O Popieluchu 45. John Cinderboy
Sieniok łajkim bieja kienińcz, – Seņuok laikim beja kieniņč [kieniņš], – Dawnemi czasy był król, – Once upon the time there was a king.
nu-braŭcia jis iz miediejbys iz łyłu mieżu i at-roda ti barnu, pujszkinieniu, ziamia gulejt'. nūbrauce jis iz medeibys iz lylu mežu i atroda tī bārnu, puiškineņu, zemē guleit. pojechał na na polowanie do wielkiego lasu i znalazł tam dziecko, chłopaczka, na ziemi leżącego. He went hunting in a large forest and found there a child, a little boy, lying on the ground.
Wot jis łyka pa-jemt' ju, nu wieśt' iz soŭu satu i głobot', – Vot jis lyka pajemt jū, nūvest iz sovu sātu i globuot, – Kazał wziąć go, zawieść do swego pałacu i chować, – He ordered to take him to his home and to guard him,
nu-kriśtieja ju, Jońć Pałnuruszka. nūkristeja jū, Juoņc [Juoņs] Palnuruška. ochrzcił go Janek Popieluch. and they christened him John Cinderboy.
Por-goja cik godu, iz-aŭga tys pujszkins łyłs, szmuks, kienińcz żałoja jo ciszi. Puorguoja cik godu, izauga tys puiškins lyls, šmuks, kieniņč [kieniņš] žāluoja juo cīši. Przeszło wiele lat, wyrósł ten chłopak duży, ładny, król lubił go bardzo. Several years passed by, the boy grow up tall and handsome and the king loved him dearly.
Winu dinu pa-diewia zini kieniniam, ka cytâ kieniśtî aca-roda trejs ragani, kur adia laŭd's, jiŭdini wysu dziera, – Vīnu dīnu padeve zini kieniņam, ka cytā kienistī acaroda [atzaroda] treis ragani, kur āde [ēde] ļauds, jiudini vysu dzēra [dzēre], – Pewnego dnia dali znać królowi, że w drugiem królestwie znalazło się trzech moków, którzy jedli ludzi, wodę wszystką wypijali – One day the king was informed that there were three bad wizards in another kingdom who devoured men and drank up all water,
i ka ji ciszi mudri it, tiŭleń itu mołu at-iszkut's! i ka jī cīši mudri īt, tiuleņ itū molu atīškūts! i że oni bardzo prędko idą, zaraz na jego granicę przyjdą! and that they were approaching fast, soon they would reach this part!
A ka kienińcz grib por-sorgotu nu jus soŭu kieniśti, łaj syŭta kajdu kara-wiejru, kab ar jim kaŭtus, a może jam nuza-duś nu-kaŭt jus. A ka kieniņč [kieniņš] grib puorsorguotu nu jūs sovu kienisti, lai syuta kaidu karaveiru, kab ar jim kautūs, a može jam nūzadūs nūkaut jūs. A jeżeli król chce obronić od nich swoje królestwo, niech pośle jakiego wojaka, żeby z nimi bił się, a może mu uda się ich zabić. And if the king wished to save his kingdom from them he should send some warrior to fight with them, maybe he would succeed in killing them.
Pa-dzierda Pałnuruszka, at-it iz kieniniu i soka taj: Padzierda Palnuruška, atīt iz kieniņu i soka tai: Posłyszał Popieluch, przychodzi do króla i mówi tak: John Cinderboy heard that and went to the king and said:
"Kienińcz, pa-łajd mani, eś joszu kaŭtiś ar raganim!" "Kieniņč [kieniņš], palaid mani, es juošu kautīs ar raganim!" Królu, puść mię, ja pojadę bić się ze smokami! “My King, let me go, I will fight with the wizards!”
Kienińcz paza-śmiejaś i soka: Kieniņč [kieniņš] pazasmejas i soka: Król roześmiał się i mówi: The king laughed and said:
"Ej tu ajz ciepla, ar prusakim kaŭniś, na ar raganim!" "Ej tu aiz cepļa, ar prusakim kaunīs, na ar raganim!" „Idź ty za piec, z prusakami bij się, nie ze smokami!” “Go behind the oven, fight with cockroaches, not with wizards!”
Jońc nu-goja nuskumiejgs, a par cik dinu pa-diewia zini, ka rogani jaŭ na tol ira, iz posza rubieża i briśmiejgi daŭdzi słytumu [!] dora. Juoņc [Juoņs] nūguoja nūskumeigs, a par cik dīnu padeve zini, ka rogani jau natuoļ ira, iz poša rūbeža i brīsmeigi daudzi slytumu [slyktumu] dora. Janek poszedł smutny, a w kilka dni dali znać, że smoki juz nie daleko, na samej granicy i okropnie dużo złego robią. John went away sad and some days later they got notice that the wizards were now nearby, at the very border, and were committing a terrible lot of damage.
At-it Pałnuruszka otkajt' iz kieniniu i prosa: Atīt Palnuruška otkait iz kieniņu i prosa: Przychodzi Popieluch znowu do króla i prosi: Again Cinderboy came before the king and asked:
"Kienińcz, pałajd' mani kaŭtus ar raganim!" "Kieniņč [kieniņš], palaid mani kautūs ar raganim!" „Królu, puść mię bić się ze smokami!” “My king, let me fight with the wizards!”
A kienińcz jam at-soka taj pat', ka ej ajz ciepla prusaku dzońot'! A kieniņč [kieniņš] jam atsoka taipat, ka ej aiz cepļa prusaku dzonuot! A król mu odpowiada tak samo, że idź za piec prusaki pędzać! But the king replied as before, and said he should persecute the cockroaches behind the oven.
Nu-goja Jońć, aćś nu-łajds kaj suńcś, a par szalti at-skriaja cyłŭaks pa-ściet kieniniam, ka jaŭ ragani jô kieniśti sa-gojuszi, wajag tiŭleń syŭtiet kara-wiejru, naza-kawiejtiś! – Nūguoja Juoņc [Juoņs], acs nūlaids kai suņcs [suņs], a par šaļti atskrēja cylvāks pascēt [pasaceit] kieniņam, ka jau ragani juo kienistī saguojuši, vajag tiuleņ syutēt karaveiru, nazakaveitīs! – Poszedł Janek oczy spuściwszy jak pies, a po chwili przybiegł człowiek powiedzieć królowi, że już smoki do jego królestwa przyszli, trzeba wraz posyłać wojaka, nie ociągać się. John left with his eyes downcast, like a dog’s, and after a short while a man came running to tell the king that now the wizards had entered his kingdom and that a warrior should be sent immediately, without delay!
A tia nawa ni wina tiwi kô nu-syŭtiet! A te navā nivīna tivi kuo nūsyutēt! A tu niema ani jednego pod ręką, żeby go posłać! But there wasn’t anybody who could be sent!
I soka iz kieniniu, ka Pałnuruszka łyłs stypryniks ir, daŭdzi spaka tur, kaj pa-jemia ar winu ruku patmalu akmini dziernowu, kaj łajdia, to trejs wiersti nu-skriaja! I soka iz kieniņu, ka Palnuruška lyls styprynīks ir, daudzi spāka tur, kai pajēme ar vīnu rūku patmalu akmini dziernovu, kai laide, to treis versti nūskrēja! I mówią królowi że Popieluch, to wielki siłacz, że jak wziął jedną ręką młyński kamień żarnowy to go aż o trzy wiorsty puścił. And the king was told that Cinderboy was a very strong man, that he had much strength, that when he took a millstone with one hand and let it go it flew three versts!
Dumoj sieŭ kienińcz: Kas ta zyna? Dūmoj sev kieniņč [kieniņš]: Kas ta zyna? Myśli sobie król: Kto ta wie? The king thought by himself: Who knows?
może jis jus i nu-waldiaś? može jis jūs i nūvaldēs? Może on ich i zmoże? Maybe he will defeat them?
A Pałnuruszka at-gojis i prosas: A Palnuruška atguojis i prosās: A Popieluch przyszeł i prosi: And Cinderboy came to him and begged:
"Pa-łajd' mani kienińcz!" "Palaid mani kieniņč [kieniņš]!" „Puść mię, królu!” “Let me go, my King!”
Kienińcz soka: "Nu, ka gribi, pa-jem nu stala lubnu zyrgu, pa-jem diŭ sałdati par palejgu sieŭ i joj!" – Kieniņč [kieniņš] soka: "Nu, ka gribi, pajem nu staļa ļubnū zyrgu, pajem div saldāti par paleigu sev i juoj!" – Król mówi: „No, jeżeli chcesz, to weź ze stajni jakiego chcesz konia, weź dwu żołnierzy do pomocy i jedź!” – The king said: “Well, if you want, take your favourite horse from the stables, take two soldiers for assistance and go!”
Nu-skriaja Pałnuruszka iz stalim iz-łasiet zyrgu, – Nūskrēja Palnuruška iz stalim izlasēt zyrgu, – Pobiegł Popieluch do stajni wybrać konia, – Cinderboy rushed to the stables to choose a horse –
iz kura tik ruku iz-łyka, tys tiŭleń por-lejga i ap-zagrizia aŭksz piedień, ka bieja diel zyrga cisz griŭts. iz kura tik rūku izlyka, tys tiuleņ puorleiga i apzagrīze aukš [augš] pēdeņ, ka beja deļ zyrga cīš griuts. ale skoro tylko na którego rękę położył, ten koń zaraz się ugiął i przewrócił się do góry nogami, gdyż było mu bardzo ciężko. when he just laid his hand on one of them it immediately buckled and turned upside down, for he was very heavy for a horse.
Cik, cik at-roda winu, kur na-lejka, wial ajza-źwidia i ar kojom soka [=sôka] miejdietiś. Cik, cik atroda vīnu, kur naleika, vēļ aizazvīde [aizazvīdze] i ar kuojom suoka meidētīs. Ledwie, ledwie znalazł jednego, który się nie ugiął, owszem zarżał i nóżkami zaczął przebierać. Finally he found one that didn’t buckle but whinnied even and started to kick with its legs.
Pałnuruszka iz-sada wiersum, pa-jemia diŭ sałdati par palejgu i iz braŭcia ciela. Palnuruška izsāda viersum, pajēme div saldāti par paleigu i izbrauce ceļā. Popieluch wsiadł, wział dwu żołnierzy do pomocy i pojechał w drogę. Cinderboy mounted the horse, took two soldiers as assistants and rode away.
At-joja da kieninia rubieża, wieras, upia leła, iz tos upiś załta tyłts da utris pusis, a iz upis mołys krûgs. Atjuoja da kieniņa rūbeža, verās, upe lela, iz tuos upis zalta tylts da ūtris pusis, a iz upis molys krūgs. Przyjechał do królewskiej granicy, patrzy, rzeka wielka, na tej rzece most złoty, a na brzegu karczma. He came to the border of the kingdom and saw there a big river, a golden bridge across the river, and a tavern at the bank of the river.
Raganim ti win cielsz i bieja. Raganim tī vin [viņ] ceļš i beja. Dla smoków tylko ta jedna droga i była. It was the only way the wizards could come.
Dumoj tys Joniejts, jus tia jôgajda! Dūmoj tys Juoneits, jūs te juogaida! Myśli Janek, trzeba tu na nich czekać! John thought that this was the place to wait for them!
Ajz-joja iz kruga, sałdats soŭus ti pa-miatia, łyka jim na gulat', może pa-saŭkszkys palejgus, – Aizjuoja iz krūga, saldāts [saldātus] sovus tī pamete, lyka jim nagulēt, može pasaukškys paleigūs, – Zajechał do karczmy, żołnierzy swoich zostawił, kazał im nie spać, – że może zawoła do pomocy, – He rode to the pub and left his soldiers there. He told them not to sleep, maybe he would call them for help.
a pat's nu-goja, zam tos tyłta aca-sada i siad'. a pats nūguoja, zam tuos tylta acasāda [atzasāda] i sēd. a sam poszedł, pod mostem siadł i siedzi! And he went off, sat down under the bridge and waited.
Ka jaŭ bieja winpacmyta stundia, dzierd jis ka ziamia rejb, mieższ sznioc, jiŭdińc ryŭc i riadź, ka skriń ragańc ar sieszys gołwys. Ka jau beja vīnpacmytā [vīnpadsmytā] stuņde, dzierd jis ka zeme reib, mežš [mežs] šņuoc, jiudiņc [jiudiņs] ryuc i redz, ka skrīņ ragaņc [ragaņs] ar sešys golvys. Skoro była jedenasta godzina, słyszy, że ziemia drży, las szumi, woda huczy i widzi, że leci smok z sześciu głowami. When it was eleven o’clock he felt the ground trembling, the wood rustling, the water hissing, and he saw a wizard coming who had six heads.
Iz-joj iz załta tyłta i zyrgs jam pa-krejt iz obieju cielu. Izjuoj iz zalta tylta i zyrgs jam pakreit iz obeju ceļu. Wjeżdża na złoty most i koń mu pada na oba kolana. He rode to the golden bridge and his horse fell on its two front knees.
Jis kaj ajz-klidź: "Wyłka majta! ko tu biejśtis?" – Jis kai aizklīdz: "Vylka maita! kuo tu beistīs?" – On jak krzyknie: „Wilcze ścierwo! czego się boisz?” – He shouted out: “Wolf’s carrion, what do you fear?”
At-soka zyrgs: "Mań bajs Jonia Pałnuruszkys!" Atsoka zyrgs: "Maņ bais Juoņa Palnuruškys!" Odpowiada koń: „Boję się Janka Popielucha!” – The horse replied: “I fear John Cinderboy!”
Ragańc soka: "Małoj! Ragaņc [ragaņs] soka: "Maloj! Smok mówi: „Kłamiesz! The wizard said: “You lie!
I wornys jô kaŭlu na da-niaśś iz tianini!" – I vuornys juo kaulu nadaness iz tenīni!" – Nawet wrony kości jego nie doniosą tutaj!” – Even the worms won’t bring his bones here!”
A Pałnuruszka iz-liń nu patiltiś i soka: A Palnuruška izlīņ nu patiltis i soka: A Popieluch wyłazi z pod mostu i mówi: But Cinderboy crept out from under the bridge and said:
"Tu małoj, naszkiejsta gors! "Tu maloj, naškeista gors! „Ty kłamiesz, nieczysty duchu! “You are lying, dirty spirit!
eś asmu tia i kaŭszuś ar tiewim!" – es asmu te i kaušūs ar tevim!" – ja jestem tu i będę bić się z tobą!” – I am here and I will fight with you!”
Nu, i soka [=sôka] kaŭtiś i kowas cik stundiś! Nu, i suoka kautīs i kuovās cik stuņdis! I zaczęli bić się i bili się kilka godzin! Well, they started to fight and they fought for many hours.
Pałnuruszka pi-wiejcia ju, nu-cierta jam wysys sieszys gołwys, mialiś iz-grizia, i-łyka kieszâ, zyrgu jô sa-kopoja i sa-świdia upiâ! Palnuruška pīveice jū, nūcierta jam vysys sešys golvys, mēlis izgrīze, īlyka kešā, zyrgu juo sakopuoja i sasvīde upē! Popieluch zwyciężył go, uciął mu wszystkie sześć głów, języki wyrznął, włożył do kieszeni, konia jego porąbał i wrzucił do rzeki! Cinderboy defeated him, chopped off all of his six heads, cut out the tongues and put them into his pocket, chopped his horse into pieces and threw them into the river.
It kruga wieras, ka jô sałdati gul par aŭkstu, kroc papyrsdami! Īt krūgā verās, ka juo saldāti guļ par aukstu, kruoc papyrsdami [papyrzdami]! Idzie do karczmy, patrzy, że jego żołnierze śpią twardo, chrapią pop....dując! He went to the tavern and saw his soldiers lying fast asleep, snorting and farting!
Jis ju pi ciel i soka: "Woj jiŭs taj gajdiejat mania, kab mań pa-łejdziat? Jis jū pīceļ i soka: "Voi jius tai gaidējat [gaidējot] mane, kab maņ paleidzēt? On ich budzi i mówi: „Czy tak czekaliście na mnie, żeby mi dopomódz? He raised them and said: “So this is how you wait for me in order to help me?
Łabi, ka jiusu na-wajdzieja, a kab eś jiŭsu saŭktu, to kas tułajk byŭtu?" Labi, ka jiusu navaidzēja [navajadzēja], a kab es jiusu sauktu, to kas tūlaik byutu?" Dobrze, że mi was nie trzeba było, a gdybym was zawołał, to co wtedy?” – Luckily I didn’t need you, but what if I had called for you, what would have happened then?”
Ji porprasiaja ju, ka bieja ciszi nu-muciejti i apza-jemia, ka wajrok toj na dariejś! Jī puorprasēja jū, ka beja cīši nūmūceiti i apzajēme, ka vairuok toi nadareis! Oni przeprosili go, że byli bardzo zmęczeni i obiecali, że więcej tak nie będą robić! They begged his pardon, they had been very tired and they promised it wouldn’t happen again!
A Pałnuruszka na-it i gułatu, – A Palnuruška naīt i gulātu, – A Popieluch nie idzie spać – But Cinderboy didn’t go to sleep –
jis tajds i bieja, ka na-guleja, to na guleja, a ka aca-guła, to guleja miga trejs nakt's i trej dinys. jis taids i beja, ka nagulēja, to nagulēja, a ka acagula [atzagula], to gulēja mīgā treis nakts i trei [treis] dīnys. on taki był, że jeżeli nie spał, to nie spał, a jak się położył, to spał trzy noce i trzy dni. he was made such that if he didn’t sleep he didn’t need to, but once he lay down he slept for three days and three nights.
Iz utris nakt's, lik otkon soŭim sałdatim, kab ji na-gułatu, a pat's nu-it, liń zam tyłta i siad' gajdiejdams utro ragania ka joś. Iz ūtris nakts, līk otkon sovim saldātim, kab jī nagulātu, a pats nūīt, līņ zam tylta i sēd gaideidams ūtruo ragaņa ka juos. Na drugą noc, każe znów swoim żołnierzą, żeby nie spali, a sam idzie, włazi pod most i siedzi, czeka aż drugi smok pojedzie. The second night he told his soldiers again not to sleep. He went out, climbed under the bridge and sat waiting for the second wizard to come.
Winpacmyta stundia kłaŭsas, ka jaŭ ziamia dudź, mieższ sznioc, jiŭdińc lejgojas i at-skriń ragańć ar ostonis gołwys. Vīnpacmytā [vīnpadsmytā] stuņdē klausās, ka jau zeme dudz, mežš [mežs] šņuoc, jiudiņc [jiudiņs] leiguojās i atskrīņ ragaņc [ragaņs] ar ostonis golvys. O jedenastej godzinie słyszy, że już ziemia dudni, las szumi, woda kołysze się i przylatuje smok z ośmioma głowami. At eleven o’clock he heard the earth trembling, the wood rustling, the water rocking, and a wizard with eight heads was approaching.
Iz-joj iz tyłta, a jo zyrgs tiŭleń i pa-krej iz obieju cielu. Izjuoj iz tylta, a juo zyrgs tiuleņ i pakrei [pakreit] iz obeju ceļu. Wjeżdża na most, a jego koń zaraz pada na oba kolana. He rode onto the bridge and his horse fell down on its knees at once.
Jis wajcoj: "Wyłka majta, ko tu biejstiś?" – Jis vaicoj: "Vylka maita, kuo tu beistīs?" – On pyta: „Wilcze ścierwo, czego się boisz?” – He asked: “Wolf’s carrion, what do you fear?”
"A mań bajs Jonia Pałnuruszkys, jis tia irajda!" "A maņ bais Juoņa Palnuruškys, jis te iraida!" „A ja się boję Janka Popielucha, on tu jest!” “I am afraid of John Cinderboy, he is here!”
Ragańć sôk śmitiś: Ragaņc [ragaņs] suok smītīs: Smok zaczyna się śmiać! The wizard started to laugh:
"Ku tu małoj, wyłka majta? "Kū tu maloj, vilka maita? „Co ty kłamiesz, wilcze ścierwo? “Why are you lying, wolf’s carrion?
I wornys kaŭłu jô nada-niaśś iz tianini!" I vuornys kaulu juo nadaness iz tenīni!" Nawet wrony kości jego tu nie doniosą!” – Even worms won’t bring his bones here!”
A Pałnuruszka iz-liń i soka: A Palnuruška izlīņ i soka: A Popieluch wyłazi i mówi: But Cinderboy climbed out and said:
"Tu małoj, naszkiejsta gors! "Tu maloj, naškeista gors! „Ty kłamiesz, nieczysty duchu! “You are lying, dirty spirit!
Eś tia asmu i kaŭszuś ar tiewim!" Es te asmu i kaušūs ar tevim!" Ja tu jestem i będę bić się z tobą!” I am here and I will fight with you!”
Sôka kaŭtiś, kowas, kowas, Pałnuruszka i tu ragani pi-wiejcia, wysys ostonis gołwys nu-rowia, mialiś iz-grizia, i łyka kieszâ, zyrga jô sa-kopoa i sa-świdia upiâ! Suoka kautīs, kuovās, kuovās, Palnuruška i tū ragani pīveice, vysys ostonis golvys nūruove, mēlis izgrīze, i lyka kešā, zyrga juo sakopoa i sasvīde upē! Zaczęli się bić, bili się, bili, Popieluch i tego smoka zmógł, wszystkie ośm głów zerwał, języki wyrznął, włożył do kieszeni, konia jego porąbał i wrzucił do rzeki! They started to fight and they fought for a long time. Cinderboy defeated this wizard as well, tore off all eight heads, cut out the tongues and pocketed them, chopped his horse and threw it into the river!
It kruga a sałdati gul, – Īt krūgā a saldāti guļ, – Idzie do karczmy, a żołnierz śpią, – He went to the tavern and the soldiers were asleep.
jis jus i na pi-ciela, gul, to gul! jis jūs i napīcēle, guļ, to guļ! nie zbudził ich nawzt, śpią, to śpią! He didn’t rouse them this time, let them sleep!
kocz riejzia łaj iza-gul łabi!... koč reizē lai izaguļ labi!... niech się choć raz wyśpią dobrze!.... Let them sleep well at least once!
Iz treszys nakt's łosas Jońć otkon it' piet' treszo ragani i soka iz soŭim sałdatim: Iz trešys nakts losās Juoņc [Juoņs] otkon īt pet [pret] trešuo ragani i soka iz sovim saldātim: Na trzecią noc zbiera się Janek znów iść przed trzeciego smoka i mówi do swoich żołnierzy: The third night John went out against the third wizard and said to his soldiers:
"Itys byŭś wysu bajlejgoks ragańć, byŭś ar ju griŭtoks, kaj ar citim! "Itys byus vysu baileiguoks ragaņc [ragaņs], byus ar jū griutuoks, kai ar citim! „Ten będzie najstraszniejszy smok, będzie z nim trudniej niż z tamtymi! “This will be the most fearful wizard, with him it will be more difficult than with the others!
Kab jiŭs mań na-gułatu szudiń, byŭsit mań wajdziejgi!" – Kab jius maņ nagulētu šudiņ, byusit maņ vaidzeigi [vajadzeigi]!" – Żebyście wy mi nie spali dziś, będziecie mi potrzebni!” – Please don’t sleep today, I will need you!”
Pi-leja jiŭdinia głoziâ, i-diewia jim ruczniku i soka taj: Pīlēja jiudiņa gluozē, īdeve jim ručniku i soka tai: Wlał wody do szklanki, dał im ręcznik i mówi tak: He poured water into a glass and gave them a towel and said thus:
"Ka tys jiŭdińć pa-likś par aśni, a nu ruczniku sôks jiŭdińć tieciat', tułajk mudri skrinit iz manim palejgus!" – "Ka tys jiudiņc [jiudiņs] paliks par asni, a nu ručniku suoks jiudiņc [jiudiņs] tecēt, tūlaik mudri skrīnit iz manim paleigūs!" – „Jeżeli ta woda zamieni się w krew, a z ręcznika zacznie woda ciec, wtedy prędko lećcie do mnie na pomoc!” – “When this water will turn into blood and water will flow from the towel then come quickly to my rescue!”
Nu-goja Jońć, pa-lejda zam tyłta i gajda, – Nūguoja Juoņc [Juoņs], paleida zam tylta i gaida, – Poszedł Janek wlazł pod most i czeka, John left, climbed under the bridge and waited.
ka jaŭ bieja pusznakt's, dzierd', ka ziamia dudź wial ciszok i mieższ wial ciszok sznioc i skriń ragańć ar diŭpaćmit gołwu! ka jau beja pušnakts, dzierd, ka zeme dudz vēļ cīšuok un mežš [mežs] vēļ cīšuok šņuoc i skrīņ ragaņc [ragaņs] ar divpacmit [divpadsmit] golvu! skoro już była północ, słyszy, że ziemia dudni jeszcze mocniej i las jeszcze mocniej szumi i leci smok z dwunastu głowami! At midnight he heard the earth trembling more than ever and the wood rustling louder, and a wizard with twelve heads came running!
Iz-joj iz tyłta, a jô zyrgs i pa-krejt iz obieju cielu. Izjuoj iz tylta, a juo zyrgs i pakreit iz obeju ceļu. Wjeżdża na most, a jego koń pada na oba kolana. He rode onto the bridge, but his horse fell on its front knees.
Jis ajza-klidź sirdiejgi: "Wyłka majta, ko tu biejśtiś?" – Jis aizaklīdz sirdeigi: "Vylka maita, kuo tu beistīs?" – On jak krzyknie gniewnie: „Wilcze ścierwo, czego się boisz?” – He shouted out wrathfully: “Wolf’s carrion, what do you fear?”
"Biejstus Jonia Pałnuruszkys, jis tia irajda!" – "Beistūs Juoņa Palnuruškys, jis te iraida!" – „Boję się Janka Popielucha, on tu jest!” – “I fear John Cinderboy, he is here!”
"Ku tu małoj, wyłka majta? "Kū tu maloj, vylka maita? „Co ty kłamiesz, wilcze ścierwo? “What are you lying, wolf’s carrion?
I wornys kaŭłu jô tia na da-niaśś!" I vuornys kaulu juo te nadaness!" Nawet wrony kości jego tu nie doniosą!” Even worms won’t bring his bones here!”
A Pałnuruszka, iz-lejdams [!] nu patiltiś soka taj: A Palnuruška, izleidams [izleizdams] nu patiltis soka tai: A Popieluch, wyłazi z pod mostu i mówi tak: But Cinderboy climbed out from under the bridge and said thus:
"Tu małoj, naszkiejsta gors! "Tu maloj, naškeista gors! „Ty kłamiesz, nieczysty duchu! “You are lying, dirty spirit!
Eś tia, kaŭszuś ar tiewim!" – Es te, kaušūs ar tevim!" – Ja tu jestem, będę się bić z tobą!” I am here, I will fight with you!”
Soka [=sôka] kaŭtiś, Pałnuruszka jaŭ sieszys gołwys jam nurowia i sôka tys ragańć jô prasiet, kab jis dutu jam aca-pyŭśt, – Suoka kautīs, Palnuruška jau sešys golvys jam nūruove i suoka tys ragaņc [ragaņs] juo prasēt, kab jis dūtu jam acapyust [atzapyust], – Zaczęli bić się, Popieluch już sześć głów mu zerwał i zaczął ten smok go prosić, żeby dał mu wypocząć, – They started to fight. Already Cinderboy had torn off six of his heads when the wizard started to ask him to let him take a rest –
soka taj: "Woj motia tiewi dzymdynoja?" – soka tai: "Voi muote tevi dzymdynuoja?" – mówi tak: „Czy matka cie rodziła?” – he asked thus: “Did a mother give birth to you?”
Pałnuruszka at-soka: "Dzymdynoja!" – Palnuruška atsoka: "Dzymdynuoja!" – Popieluch odpowiada: „Rodziła!” – Cinderboy answered: “She did!”
"Acapyŭśtiaś! [!]" – "Acapyustēs [atzapyutēs]?" – A jak jej ciężko było, czy wypoczywała?” – “Did she take a rest?”
"Acapyŭśtiaś!" – " Acapyustēs [atzapyutēs]!" – „Wypoczywała!” – “She did!”
"To dud' i mań aca-pyŭśt!" – "To dūd i maņ acapyust [atzapyust]!" – To daj i mnie wypocząć!” – “Then let me take a rest!”
Pałnuruszka i nuza-liciaś, – Palnuruška i nūzalicēs, – Popieluch zgodził się, – Cinderboy agreed –
par szalti wieras, a tos gołwys, kur at-cierta [!], da-jaŭga jam, jis otkon ar diŭpaćmit gołwu! par šaļti verās, a tuos golvys, kur atcierta, dajauga [daauga] jam, jis otkon ar divpacmit [divpadsmit] golvu! po chwili patrzy, a te głowy, które odciął, przyrosły mu, i on znowu ma dwanaście głów! after a moment he saw that the heads he had chopped off grew back, he had twelve heads again!
Wot ślikti padarieja, ka diewia acapyŭśt! Vot slikti padarēja, ka deve acapyust [atzapyust]! Źle zrobił, że dał mu wypocząć! He had made a mistake in letting him take a rest!
Sôka otkon kaŭtiś. Suoka otkon kautīs. Zaczęli znowu się bić, They started to fight again.
Pałnuruszka ciszi jaŭ nuza-mucieja, cikom jam sieszis gołwys nu-rowia i ragańć sasyta ju lejdz cielim ziamiaś! Palnuruška cīši jau nūzamūcēja, cikom jam sešis golvys nūruove i ragaņc [ragaņs] sasyta jū leidz celim zemēs! Popieluch bardzo się zmęczył zanim mu sześć głów urwał, a smok wbił go po kolana w ziemię! Cinderboy struggled hard before he tore off six of the wizard’s heads, and the wizard hit him into the ground, up to his knees!
Wieras jis, woj na it jô sałdati palejgus, a jus na riadź, – Verās jis, voi naīt juo saldāti paleigūs, a jūs naredz, – Patrzy czy nie idą jego żołnierze na pomoc, a ich nie widać, – He looked out whether his soldiers had come to help him but didn’t see them –
ji ajz-myga i guleja par aŭkstu. jī aizmyga i gulēja par aukstu. oni zasnęli i spali twardo. they were fast asleep again.
Nu-maŭcia jis zoboku nu łobos kojis, i-świdia iz krugu, krugam puś jumta nurowia, a ti wyss guleja. Nūmauce jis zuoboku nu lobuos kuojis, īsvīde iz krūgu, krūgam pus jumta nūruove, a tī vys gulēja. Zdjął on but z prawej nogi i rzucił do karczmy, z karczmy pół dachu urwał, a ci wciąż spali. He pulled the boot off his right foot, threw it towards the pub and tore off half the pub’s roof, but they slept on.
Sa-łasieja cik spaka, wial diŭ gołwys nu-rowia raganiom, a ragańć sa-syta ju da justys witys ziamias, – Salasēja, cik spāka, vēļ div golvys nūruove ragaņom, a ragaņc [ragaņs] sasyta jū da jūstys vītys zemēs, – Zebrał wszystką siłę, jeszcze dwie głowy urwał smokowi, a smok wbił go aż do pasa w ziemię, – He gathered his strength and tore off two more of the wizard’s heads and the wizard hit him into the ground up the middle.
i wial diŭ gołwys nurowia, a ragańć ju da pazuszu sa-syta ziamiaś. i vēļ div golvys nūruove, a ragaņc [ragaņs] jū da pazušu sasyta zemēs. i jeszcze dwie głowy urwał, a smok go pod pachę wbił w ziemię. And two more heads he tore off, while the wizard hit him into the ground up to his shoulders.
Wot jis nu-maŭcia zaboku nu kajros kojis, łajdia iz krugu, ka krugu roz-jaŭcia i winam sałdatam piri rozsyta! Vot jis nūmauce zāboku nu kairuos kuojis, laide iz krūgu, ka krūgu rozjauce i vīnam saldātam pīri rozsyta! Zdjął but z lewej nogi, puścił w karczmę, aż karczmę rozwalił i jednemu żołnierzowi łeb rozbił. Then he pulled off the boot of his right foot and flung it towards the pub so vehemently that it smashed the tavern and hit one soldier on the forehead.
Ji triŭkas kojos i wieras, ka pyłna głozia asznia i nu rucznika jiŭdińć tâk kiŭsadams, – Jī triukās kuojuos i verās, ka pylna gluoze ašņa i nu ručnika jiudiņc [jiudiņs] tak kiusādams, – Oni się zrywają na nogi i widzą, że szklanka pełna krwi i z ręcznika krew ciecze strumieniem, – They jumped to their feet and saw that glass was full of blood and water was flowing from the towel.
soka taj: "Łaj ju ragańć nu-syt ti!" soka tai: "Lai jū ragaņc [ragaņs] nūsyt tī!" mówią tak: „Niech go smok tam zabije!” They said thus: “Let the wizard kill him!”
I naza-śtiejdziaś wyss it palejgus! I nazasteidzēs vys īt paleigūs! I nie śpieszą się wcale iść na pomoc! And they didn’t hurry to help him.
A Pałnuruszka nu padiejo spaka wial raganiam tos diwiejos padiejos gołwys nu-rowia, mialiś iz-grizia, kułdâ i-bozia, zyrgu jô sa-kopoa i upiâ sa-świdia. A Palnuruška nu pādejuo spāka vēļ ragaņam tuos divejuos pādejuos golvys nūruove, mēlis izgrīze, kuldā ībuoze, zyrgu juo sakopoa i upē sasvīde. A Popieluch zebrawszy się z ostatkiem sił, jeszcze smokowi dwie ostatnie głowy urwał, języki wyrznął, do kieszeni wsunął, konie jego porąbał i do rzeki wrzucił. But Cinderboy, with his last ounce of strength, tore off the last two heads, cut out the tongues and put them into his pocket, chopped the horse and threw it into the river.
Nu-it iz krugu, a ti kustynojas jaŭ it palejgus. Nuīt iz krūgu, a tī kustynuojas jau īt paleigūs. Idzie do karczmy, a ci dopiero zbierają się iść mu na pomoc. He went to the tavern where his assistants were just about to come to his help.
Jis iz-łomoja jus, kam ji na kłaŭsieja, kaj jis jim pi-ścieja i łyka ładiatiś jôt' iz satu. Jis izlomuoja jūs, kam jī naklausēja, kai jis jim pīscēja [pīsacēja] i lyka ladētīs juot iz sātu. Wyłajał ich czemu nie zrobili, jak on im kazał i kazał zbierać się jechać do domu. He scolded them for not doing what he told them and ordered to get ready to ride home.
Joja, joja i ajz-goja jim wokors, tymss, i riadź gunć nu toliniś. Juoja, juoja i aizguoja jim vokors, tymss, i redz guņc [guns] nu tuolīnis. Jechali, jechali i zrobił sie wieczór, ciemno, widzą ogień zdaleka. They rode and they rode, evening came upon them, it was dark and they saw a fire far ahead.
Soka sałdati: "War riadziat guni, wajaga ti por-gulat!" – Soka saldāti: "Var redzēt guni, vajaga tī puorgulēt!" – Mówią zołnierze: „Widać ogień, trzeba tam przenocować!” – The soldiers said: “There is a light, we should spend the night there!”
"Wajaga pa priszku ap-zynot', kajdi ti laŭd'ś byŭś, może kajdi razbojniki", atsoka Pałnuruszka. "Vajaga paprīšku apzynuot, kaidi tī ļauds byus, može kaidi razboinīki", atsoka Palnuruška. „Trzeba naprzód dowiedzieć się, jacy tam ludzie, może jakie rozbójniki”, odpowiada Popieluch. “First we have to know what kind of people there are, maybe they are robbers,” said Cinderboy.
Nujoja pa priszku da tos ustabieniś, stojas zam ługa i klaŭsas. Nūjuoja paprīšku da tuos ustobenis, stuojās zam lūga i klausās. Pojechał naprzód do chatki, stanął pod oknem i słucha. He went ahead to the cottage, stood under the window and listened.
A ti runoja taj: "Ap-syta myŭsu wiejrs, woj mies jam darawosim? A tī runuoja tai: "Apsyta myusu veirs [veirus], voi mes jam daravuosim? A tam mówią tak: „Pozabijał naszych mężów, czy my mu darujemy? And this was what they said: “He has killed our husbands, will we forgive him?
Na! na darawosim!" Na! nadaravuosim!" Nie! nie darujemy!” – No! We will not forgive!”
Ti dziejwoja tus raganiu siwys i wina soka taj: Tī dzeivuoja tūs ragaņu sīvys i vīna soka tai: Tam mieszkały żony tych smoków i jedna mówi tak: The wizards’ wives were living there and one spoke thus:
"Eś pa likszu par obielnijcu ar smordiejgim obielim, jis kaj joś, kaj nu-raŭś obieli, ap-jeśś i nu-mierś!" – "Es palikšu par uobeļnīcu ar smuordeigim uobelim, jis kai juos, kai nūraus uobeli, apjēss [apēss] i nūmiers!" – ”Ja stanę się jabłonią z pachnącemu jabłkami, on jak pojedzie, zerwie jabłko, zje i umrze!” – “I will turn into an apple tree with fragrant apples, when he comes by, as soon as he tears of an apple and eats it he will die!”
Utro soka: "Eś pa-likszu par azaru, pa-tajsieszu, kab jis dziart' ajz-gribatu, jis kaj paza-dzierś, taj i nu-mierś!" – Ūtruo soka: "Es palikšu par azaru, pataisēšu, kab jis dzert aizgribātu, jis kai pazadzers, tai i nūmiers!" – Druga mówi: „Ja stanę się jeziorem, zrobię, żeby mu się pić zachciało, - jak napije się, tak, umrze!” – The second one said: “I will turn into a lake, I will make him thirsty, he will drink and he will die!”
Treszo soka: "Eś aplikszu iz jô mîgu i byŭszu par miejkstu witu, – Trešuo soka: "Es aplikšu iz juo mīgu i byušu par meikstu vītu, – Trzecia mówi: „Ja spuszczę na niego sen i będę łóżkiem, – The third one said: “I will make him sleepy and I will be a bed –
jis nu-joś, aca-gulś i nu-mierś!" – jis nūjuos, acaguļs [atzaguļs] i nūmiers!" – on pojedzie, położy się i umrze!” – he will come, lay down and die!”
A motia jos aca-saŭć taj: A muote juos acasauc [atzasauc] tai: A matka ich odzywa się tak: And their mother responded thus:
"A ka jiŭs na pa-dariejsit jam nikô, to eś pa-likszu par cyŭku, skriszu pakal i nu-rejszu ju!" – "A ka jius napadareisit jam nikuo, to es palikšu par cyuku, skrīšu pakaļ i nūreišu jū!" – A jeżeli wy nie zrobicie mu nic, to ja stanę się świnią, polecę z tyłu i rozerwę go!” – “But if you don’t have any effect on him, I will turn into a pig, I will pursue him and devour him!”
Wot jis iza-kłaŭsieja ti wysu i soka: Vot jis izaklausēja tī vysu i soka: Wysłuchał on tego wszystkiego i mówi: He heard all this and said:
"Tia na war gulat'! Jôsim tolok!" "Te navar gulēt! Juosim tuoļuok!" „Tu nie można spać! Pojedziemy dalej!” – “We can’t sleep here! Let’s ride on!”
Joja, joja wysu nakti, – Juoja, juoja vysu nakti, – Jechali, jechali całą noc, – They rode and they rode the whole night –
iz-aŭsa gajsma, a jis wyss joj – izausa gaisma, a jis vys juoj – zaświtał świt, a on wciąż jedzie, – day was dawning and they were still riding –
i sa-uda ciszi łobu smoku, – i saūda cīši lobu smoku, – i poczuli bardzo przyjemny zapach, – and they smelled a very pleasant smell.
wieras, nu kuriniś tajds łobs smordz i riadź, ka stoŭ obielnijca cielâ mołâ, ar szmukim obielim. verās, nu kurīnis taids lobs smuordz [smuords] i redz, ka stuov uobeļnīca ceļa molā, ar šmukim uobelim. patrzą, skąd taki zapach i widzą, że stoi jabłoń na kraju drogi z ładnemi jabłkami. They looked around for where this good smell came from and saw an apple tree standing by the road, with pretty apples.
Ti sałdati soka: "Niŭ, pa-jeszkusz obielu!" Tī saldāti soka: "Niu, pajēškūš [paēškūšs] uobeļu!" Zołnierze mówią: „Teraz pojemy jabłek! The soldiers said: “Now we will eat apples!”
A Pałnuruszka at-soka: "Tys pyrmu obieli ap-jeszkys, kas pyrms da-joszkys!" – A Palnuruška atsoka: "Tys pyrmū uobeli apjēškys [apēškys], kas pyrms dajuoškys!" – A Popieluch powiada: „Ten pierwsze jabłko zje, kto piewszy dojedzie!” – But Cinderboy said: “He who approaches first will eat the first apple!”
Pa-łajdia soŭu zyrgu i pa priszku da-joja, – Palaide sovu zyrgu i pa prīšku dajuoja, – Puści swego konia i najpierw dojechał, – He let his horse run on and he rode ahead –
iz-wyłka zubynu, kaj nu-cierta obielnijcu, taj obielnijca iz-gajsa, a tamâ witâ gul boba nu-systa. izvylka zūbynu, kai nūcierta uobeļnīcu, tai uobeļnīca izgaisa, a tamā vītā guļ buoba nūsysta. wyciągnął pałasz, jak ciął jabłoń, tak jabłoń znikła, a na tem miejscu leży baba zabita. he took out his sword and when he hit the apple tree it vanished and in its place lay a dead woman.
Nu-joja tolok, – Nūjuoja tuoļuok, – Pojechali dalej, They rode on –
śmiertienia gribiś dziart'! smierteņa gribis dzert! śmiertelnie chce się pić! they became deadly thirsty!
Riadź azari, a z [!] to azarâ płowoj spaniejts załta iz sudobra ważeniu. Redz azari, a z [iz] tuo azara plovoj spaneits zalta iz sudobra važeņu. Widzą jezioro, a na tem jeziorze pływa koneweczka złota na srebrnym łańcuchu. They saw a lake and drifting upon it a golden bucket on a silver chain.
Sałdati soka: "Dziarti gribiś! Saldāti soka: "Dzerti gribis! Żołnierze mówią: „Pić się chce! The soldiers said: “We want to drink!
Wot szmuks jiŭdińć, paza-dzierszkusz łabi!" Vot šmuks jiudiņc [jiudiņs], pazadzierškūš [pazadzierškūšs] labi!" „Ot woda, napijemy się do woli!” – Here is pleasant water, we will drink to our fill!”
A Pałnuruszka at soka: "Kas pa priszku da-joś, tys pyrmyjs i paza-dzierszkys!" – A Palnuruška atsoka: "Kas pa prīšku dajuos, tys pyrmyjs i pazadzerškys!" – A Popieluch powiada: „Kto najpierw dojedzie, ten pierwszy się napije!” – But Cinderboy replied: “He who rides ahead will drink first!”
Ajz-skriaja priszka, kaj cierta ar zubynu azaram, wieras, ni azara, ni spaniejsza, tik boba gul nu-systa! – Aizskrēja prīškā, kai cierta ar zūbynu azaram, verās, ni azara, ni spaneiša, tik buoba guļ nūsysta! – Zaleciał najpierw, jak ciął pałaszem w jezioro, patrzą, ani jeziora, ani koneweczki, tylko baba leży zabita! – He ran ahead of them, and as he beat the lake with his sword they saw that there was neither lake nor bucket, only a dead woman was lying there.
Nu-joja tolok, ap-jemia migs ju ciszi, ka nu zyrgu krejt ziamia, – Nūjuoja tuoļuok, apjēme mīgs jū cīši, ka nu zyrgu kreit zemē, – Pojechali dalej, ogarnął ich sen taki, że z koni spadają, – They rode on and became very tired, they almost fell from their horses –
wieras, stoŭ wîta ap-kłota, – verās, stuov vīta apkluota, – patrzą, stoi łóżko posłane, – they saw a bed standing, ready made –
ti sałdati soka: "Wot miejksta wîta, – tī saldāti soka: "Vot meiksta vīta, – żołnierze mówią: „Ot łóżko, – the soldiers said: “There is a bed,
aca-gulejszkusz, pa gulejszkusz kocz drusku!" – acaguleiškūš [atzaguleiškūšs], paguleiškūš [paguleiškūšs] koč drusku!" – położymy się, zaśniemy choć trochę!” – A we will lay down and sleep, if only a little bit!”
A Pałnuruszka at-soka otkon: "Tys gulaś, kas da-joś pa priszku!" – A Palnuruška atsoka otkon: "'Tys gulēs, kas dajuos pa prīšku!" – Popieluch powiada znowu: „Ten się położy kto dojedzie najpierw!” – But Cinderboy said again: “He who rides ahead will sleep!”
Pa-łajdia zyrgu, da-joja pa priszku, – Palaide zyrgu, dajuoja pa prīšku, – Puścił konia, dojechał najpierw, – He let his horse run ahead and he arrived ahead of them.
kaj cierta ar zubynu par witu, taj wita iz-gajsa, a z [!] tos witys gul boba nu-systa! kai cierta ar zūbynu par vītu, tai vīta izgaisa, a z [iz] tuos vītys guļ buoba nūsysta! jak ciął pałaszem po łóżku, tak łóżko znikło, a na tem miejscu leży baba zabita! When he thrust his sword into the bed, it vanished and in its place there was a dead woman!
I dzierd' jaŭ, ka par diŭpaćmit wierstu at-skriń cyŭka! I dzierd jau, ka par divpacmit [divpadsmit] verstu atskrīņ cyuka! I słyszy już, jak o dwanaście wiorst – stamtąd leci świnia! Now they heard a pig running towards them from a distance of twelve versts!
Pa-jem Pałnuruszka kukuli majzis i nu-świż, – Pajem Palnuruška kukuli maizis i nūsvīž, – Wziął Popieluch bochenek chleba i rzucił, – Cinderboy took a loaf of bread and threw it.
tiej majzia nu-skriaja par sieszi wiersti, cyŭka grizias piec majzis, a jis da-skriaja pi śmiadiś, kłabynoj pi durowu, prosa kab i-łajstu, ka cyŭka jaŭ skriń pakal. tei maize nūskrēja par seši versti, cyuka grīzēs piec maizis, a jis daskrēja pi smēdis, klabynoj pi durovu, prosa kab īlaistu, ka cyuka jau skrīņ pakaļ. ten chleb poleciał szęść wiorst, świnia zwróciła się za chlebem, a on doleciał do kuźni, puka do drzwi, prosi, żeby go puścili, że świnia leci za nim. The bread flew about six versts, the pig turned towards the bread while he ran to a smithy, banged at the door, asked to be let in, for a pig was after him.
Kalwś iłajdia ju i mudri sa-tajsieja dzielża durs. Kaļvs īlaide jū i mudri sataisēja dzelža durs. Kowal wpuścił go i prędko zamknął żelazne drzwi. The smith let him in and quickly shut the iron door.
A cyŭka, kaj da-skriaja, kaj giwa ar muti, iz riajzis puś durowu iz-rowia, – A cyuka, kai daskrēja, kai giva ar muti, iz reizis pus durovu izruove, – A świnia jak przyleciała, jak chwyciła pyskiem, tak od razu pół drzwi wyrwała, – But when the pig had arrived, it ran against the door with its head and tore of half of the door in the first turn.
giwa utru riejzi, iz-rowia wysys durs i i-krita śmiadiâ! giva ūtru reizi, izruove vysys durs i īkrita smēdē! chwyciła drugi raz, wyrwała całe drzwi i wpadła do kuźni! On the second turn it tore off the whole door and fell into the smithy!
A kalwś turieja jaŭ rukâ kniejpstaks, pitwiejcati sorkoni, – A kaļvs turēja jau rūkā kneipstaks [kneipstakus], pītveicāti sorkoni, – Ale kowal miał już w ręku kleszcze rozpalone do czerwoności; But the smith held a pair of tongs that were red hot –
giwa ju i świdia iz łoktys i sôka oba diŭ kalt' ar Pałnuruszku, ar wasarim. giva jū i svīde iz loktys i suoka oba div kaļt ar Palnurušku, ar vasarim. chwycił ją i rzucił na kowadło i zaczęli oba dwaj kuć z Popieluchem młotami. he caught the pig and flung it on the anvil and he and Cinderboy started to hammer the pig.
Koła, koła, cikom nu tos cyŭkys iz-koła sudobra zyrgu, ar załta nogim, ar załta krapiam i załta aśti. Kola, kola, cikom nu tuos cyukys izkola sudobra zyrgu, ar zalta nogim, ar zalta krāpem i zalta asti. Kuli, kuli, aż z tej świni wykuli srebrnego konia, ze złotemi kopytami, ze złotą grzywą i złotym ogonem. They hammered and they hammered until they had forged from that pig a silver horse with golden hooves, with a golden mane and a golden tail.
Tułajk, dud' kalwś Joniam dieśmit pudu dzielża wazu i soka: Tūlaik, dūd kaļvs Juoņam desmit pudu dzelža vāzu i soka: Wtedy kowal dał Jankowi dziesięciopudową żelazną pałkę i mówi tak: Then the smith gave John an iron stick that weighed ten poods and said:
"Sieśt' iz to zyrga, naza-biejśt! "Sēst iz tuo zvrga, nazabeist! „Wsiądź na tego konia, nie bój się! “Mount this horse, don’t be afraid!
jis tiewi niaśś pa gajsu, a tu sit' ar wazu, cikwin tur spaka, sit', cikom nuza-łajśś iz ziamia. jis tevi ness pa gaisu, a tu sit ar vāzu, cik vīn tur spāka, sit, cikom nūzalaiss iz zeme. on cię poniesie w powietrzu, a ty bij go pałkę wiele masz siły, bij, aż się spuści na ziemię! It will carry you up into the air, but beat it with the stick with all your might, beat it until it descends.
Ka jaŭ iz ziamia [!] nuza-łajśś, tułajk jis byŭś łobs i wariejsi jôt', kur win gribiejsi!" – Ka jau iz zeme [zemes] nūzalaiss, tūlaik jis byus lobs i vareisi juot, kur vin [viņ] gribeisi!" – Skoro na ziemię się spuści, wtedy będzie dobry i będziesz mógł jechać, gdzie tylko zechcesz!” When it has landed it will be good and you may ride wherever you want!”
Jońc aca-sada i iza-ciela gajsa, syta ar wazu cik win lejda, – Juoņs acasāda [atzasāda] i izacēle gaisā, syta ar vāzu cik vin [viņ] leida, – Janek siadł i uniósł się w powietrze, bił pałką wiele tylko wlazło, – John mounted the horse and was carried up into the air, he beat with the stick as much as he could –
tys zyrgs skriaja kaj troks, a jis syta cik win śpiaja! tys zyrgs skrēja kai troks, a jis syta cik vin [viņ] spēja! ten koń leciał jak szalony, a on bił, wiele tylko mógł! the horse flew madly, but he kept beating it as hard as he could.
sôka jaŭ łajśtiś, a jis wyss syta! suoka jau laistīs, a jis vys syta! zaczął już spuszczać się, a on wciąż bił! It began descending but he kept on beating!
Kaj paza-statieja iz ziamiś ar kojom, tułajk jis nu-świdia wazu i nu-joja mirejgi, zynoja, ka nu jô iz-goja naszkiejsta gors ora jaŭ. Kai pazastatēja iz zemis ar kuojom, tūlaik jis nūsvīde vāzu i nūjuoja mīreigi, zynuoja, ka nu juo izguoja naškeista gors uorā jau. Skoro dotknął ziemi nogami, wtedy rzucił pałkę i pojechał spokojnie, wiedział, że z niego już wyszedł duch nieczysty. Only when it stood on the ground on its legs he threw away the stick and rode on peacefully. He knew that the unclean spirit had left.
Joj i wieras, a ti tajszni iz jô skriń wiersum diŭ akmini, lili kaj kolni, – Juoj i verās, a tī taišni iz juo skrīņ viersum div akmini, līli kai kolni, – Jedzie i patrzy, a tam prosto na niego lecą dwa kamienie, wielkie jak góry, – He rode on and looked around and saw two stones flying straight in his way, big as mountains –
to winu witu sa-it, to roza-szkieras, – to vīnu vītu saīt, to rozaškeras, – to się razem zejdą, to się rozdzielą, – they drifted apart and came together again –
briśmiejgi mudri skriń! brīsmeigi mudri skrīņ! okropnie prędko lecą! they were flying terribly fast!
Jis tiŭleń daza-godoja, ka ji diel to, kab ju nu-siśt', – Jis tiuleņ dazagoduoja, ka jī deļ tuo, kab jū nūsist, – Zaraz się domyślił, że one dla tego lecą, żeby go zabić, – He knew at once that they meant to kill him.
wot jis da-joja tiwi, sa-drusynoja zyrgu i por-lacia, tik zyrgam aśtiś gobaleniu at-rowia! vot jis dajuoja tivi, sadrūsynuoja zyrgu i puorlēce, tik zyrgam astis gobaleņu atruove! podjechał blizko, śpiął konia i przeskoczył, tylko koniowi kawałeczek ogona urwało! He rode nearer, collected his horse and jumped over, and only a bit of the horse’s tail was torn off!
Joj tolok, riadź, diŭ uzuli skriń iz jô tajszni, – Juoj tuoļuok, redz, div ūzuli skrīņ iz juo taišni, – Jedzie dalej, widzi, dwa dęby lecą na niego prosto, – He rode on and saw two oak trees flying straight in his way –
to saza-it to roza-szkier, to saza-it, to roza-szkier, taj i skriń iz jô! to sazaīt to rozašker, to sazaīt, to rozašker, tai i skrīņ iz juo! to się zejdą, to się rozdzielą, to się zejdą, to się rozdzielą lecą na niego! they drifted apart and came together, drifted apart and came together, thus they were flying towards him!
Jis da-łajdia jus tiwi, sa-drusynoja zyrgu i por-lacia, tik zyrgam puś aśtiś at-rowia! Jis dalaide jūs tivi, sadrūsynuoja zyrgu i puorlēce, tik zyrgam pus astis atruove! Dopuścił je blizko, śpiął konia i przeskoczył, tylko koniowi pół ogona urwało! He let them come near, collected his horse and jumped over, only half of the horse’s tail was torn off!
Tagad jaŭ joja mirejgaj i at-joja iz cytu kieniśti, – Tagad jau juoja mīreigai i atjuoja iz cytu kienisti, – Teraz już jechał spokojnie i przyjechał do innego królestwa, – Now he rode on peacefully until he came into another kingdom.
wieras, stoŭ kieninia pila, a piet' ju szmuka plowa, jam ciszi ajza-gribiaja gulat' ka sień na guleja. verās, stuov kieniņa pile, a pet [pret] jū šmuka pļova, jam cīši aizagribēja gulēt ka seņ nagulēja. patrzy, stoi królewski zamek, a przed nim łąka piękna, i zachciało mu się spać, bo dawno nie spał. He saw a royal castle and before it a pretty meadow, and he felt an ardent desire to fall asleep, as he hadn’t slept for a long while.
Nu-kopia nu zyrga, pałajdia ju plowa, a pat's acagułas i ajz-myga stypra miga. Nūkuope nu zyrga, palaide jū pļovā, a pats acagulās [atzagulās] i aizmyga styprā mīgā. Zlazł z konia, puścił go na łąkę, a sam położył się i zasnął snem mocnym. He dismounted his horse and let it go on the meadow, while he lay down and fell fast asleep.
Wieras kienińcz pa lugu, ka swieszniś kajds gul iz zolis, syŭta, kab ju pi-cielt, a na war nikaj ju iz-mudynot', – Verās kieniņč [kieniņš] pa lūgu, ka svešnis kaids guļ iz zuolis, syuta, kab jū pīceļt, a navar nikai jū izmūdynuot, – Patrzy król przez okno, że jakiś nieznajomy śpi na trawie, posyła, żeby go zbudzić, ale nie potrafili go zbudzić, – The king looked out of the window and saw a foreigner sleeping in the grass, he ordered that he be roused but nobody managed to wake him up.
łyka pa-jemt' zyrgu i gajdiet' cikom jis piza-ciels. lyka pajemt zyrgu i gaidēt cikom jis pīzaceļs. kazał wziąć konia i czekać, aż on wstanie. So he ordered that the horse be taken and that they should wait until he arose.
Jis guleja trejs dînys i trejs nakt's, – Jis gulēja treis dīnys i treis nakts, – Spał on trzy dni i trzy noce, – He slept for three days and three nights.
iz caturta dîna aca-mudas, wieras, zyrga nawa! iz caturtā dīnā acamūdās [atsamūdās], verās, zyrga navā! na czwarty dzień budzi się, patrzy, konie niema! On the fourth day he woke up and looked around, and the horse was gone!
Nu-it iz pili, wajcoj, woj na riedzieja jô zyrga? Nūīt iz pili, vaicoj, voi naredzēja juo zyrga? Idzie do zakmu, pyta, czy nie widzieli jego konia? He went to the castle and asked if someone had seen his horse.
Soka, ka kienińcz łyka pa-jemt' – Soka, ka kieniņč [kieniņš] lyka pajemt – Mówią, że król kazał wziąć, – He was told that the king had ordered it be taken.
wot jis it tajszni iz kieniniu, soka: vot jis īt taišni iz kieniņu, soka: idzie prosto do króla, mówi: So he went straight to the king and said:
"Kienińcz, at-dud' munu zyrgu!" "Kieniņč [kieniņš], atdūd munu zyrgu!" „Królu, oddaj mego konia!” “King, give me back my horse!”
Kienińcz soka: "Diel kam? Kieniņč [kieniņš] soka: "Deļ kam? Król mówi: „Czemu nie? The king said: “Why not?
at-duszu, tik pa priszku daboj tu mań nu cytys kieniśtś kieniniejti par sîwu!" – atdūšu, tik paprīšku daboj tu maņ nu cytys kienists kienineiti par sīvu!" – oddam tylko pierw dostań mi z drugiego królestwa królewnę za żonę!” – I’ll give it back to you, but first get for me the princess from the other kingdom for a wife!”
Ti bieja cisz skajsta kieninia miejta, jis jaŭ sień gribieja żenietiś ar ju, a taŭs jos na diewia jos jam. Tī beja cīš skaista kieniņa meita, jis jau seņ gribēja ženētīs ar jū, a tāvs juos nadeve juos jam. Była tam bardzo ładna królewna, z którą dawno chciał sie żenić, ale ojciec nie dawał mu jej. There was a very beautiful princess whom he had long since wanted to marry, but her father didn’t give her to him.
Wot Jońć at-soka, ka iszkys i daboszkys ju! Vot Juoņc [Juoņs] atsoka, ka īškys i dabuoškys jū! Janek powiada, że pójdzie i dostanie! Now John said that he would go and get her!
I nu-goja. I nūguoja. I poszedł. And he left.
It, it par lełu mieżu i sa-tiejk na pa-ziejstamu cyłŭaku, – Īt, īt par lelu mežu i sateik napazeistamu cylvāku, – Idzie, idzie przez wielki las i spotyka nieznajomego, – He walked and he walked through a big forest and met a stranger.
tys napa-ziejstamyjs saza-wasałoja ar ju i wajcoj: tys napazeistamyjs sazavasaluoja ar jū i vaicoj: ten nieznajemy przywitał się z nim i pyta: The stranger greeted him and asked:
"Kur tu eji? "Kur tu eji?" „Gdzie ty idziesz?” “Where are you going?”
Jońc soka: "Swotus!" – Juoņc [Juoņs] soka: "Svuotūs!" – Janek mówi: „W swaty!” – John said: “To court [a princess]!”
Jis soka: "Eś asu sołtums, iszu ar tiewi, może tieŭ gadieszus!" – Jis soka: "Es asu soltums, īšu ar tevi, može tev gadiešūs!" – On mówi: „Ja jestem mróz, pójdę z tobą, może ci się przydam!” – He said: “I am Cold, I will go with you, maybe I will be useful!”
"Łabi, ej ar manim!" – "Labi, ej ar manim!" – „Dobrze chodź ze mną!” – “All right, come with me!”
Pa-it tolok, sa-tiejk otkon napa-ziejstamu, tys jus ajz-tur ir wajcoj: Paīt tuoļuok, sateik otkon napazeistamu, tys jūs aiztur i vaicoj: Idą dalej, spotykają znów nieznajomego, ten ich zatrzymuje i pyta: They went on and met another stranger, who stopped them and asked:
"Kur jiŭs ejat?" – "Kur jius ejat?" – „Gdzie wy idziecie?” – “Where are you going?”
Sôka Jońć: "Swotus iz kieniniejti!" – Soka Juoņc [Juoņs]: "Svuotūs iz kienineiti!" – Mówi Janek: ‘W swaty do królewny!” – Said John: “To court a princess!”
"Eś asmu bôds, iszu lejdza, może jiŭsim gadieszus!" – "Es asmu bods, īšu leidza, može jiusim gadiešūs!" – „Ja jestem głód, pójdę razem, może wam się przydam!” – “I am Hunger, I will go with you, maybe I will be useful!”
Jońć soka: "Ej, ku wajrok, to łobok! " – Juoņc [Juoņs] soka: "Ej, kū vairuok, to lobuok!" – Janek mówi: „Idź, co więcej, to lepiej!” – John said: “Come, the more the better!”
Goja, goja, sa-tyka wial szaŭci i skraŭci, – Guoja, guoja, satyka vēļ šauci i skrauci, – Szli, szli, spotkali jeszcze szewca i krawca, – They walked and they walked, they met a cobbler and a tailor –
ji taj pat' nu-goja lejdza, jus i daŭdź tagad, jaŭ czetri! jī taipat nūguoja leidza, jūs i daudz tagad, jau četri! ci tak samo poszli razrm, ich teraz już czterech! they went with them as well, now they were many, already four!
At-goja iz kieniniu i wajcoj kienincz iz Joni: Atguoja iz kieniņu i vaicoj kieniņč [kieniņš] iz Juoni: Przyszli do króla i pyta król Janka: They came before the king and the king asked John:
"Ku pa-ściejsi, brolejt?" "Kū pasceisi [pasaceisi], bruoleit?" „Co powiesz, bratku!” – “What do you have to say, brother?”
"A wot eś tu pa-ściejszu, ka eś at-goju swotus iz kieninia miejtu, nu to, a nu to kieninia!" – "A vot es tū pasceišu [pasaceišu], ka es atguoju svuotūs iz kieniņa meitu, nu tuo, a nu tuo kieniņa!" – „A ot ja powiem, że przyszedłem w swaty do królewny, od tego, a tego króla!” – “This is what I have to say: that I have come to court the princess of this and that king!”
"Nu łabi, rejt ap tu runosim, a szudiń paza-gośt' pi mania, likszu pierti iz-kurinot', iza-piersiś nu ciela, byŭś miejksti kaŭli!" "Nu labi, reit ap tū runuosim, a šudiņ pazagost pi mane, likšu pierti izkurinuot, izapērsīs nu ceļa, byus meiksti kauli!" „No, dobrze, jutro o tem pogadamy, a dziś rozgość się u mnie, każę łaźnię wypalić, wyparzysz się z drogi, będą kości miękkie!” “All right, we will talk about it tomorrow, but today you will be my guests, I will have the bathhouse heated, you will wash away the dirt from the road and will have soft bones!”
Łyka dzielża pierti iz-kurinot' cikom sorkona i nu-wiaśt' ti jus, – Lyka dzelža pierti izkurinuot cikom sorkona i nūvest tī jūs, – Kazał żelazną łaźnię wypalić do czerwoności i zaprowadzić ich tam, – He ordered that the bathhouse be heated until it was red hot and that they should be taken there –
dumoja, ka jim ti śmiertś pa-dariejś. dūmuoja, ka jim tī smierts padareis. myślał, że im tam śmierć zrobi. he thought they would meet their death there.
A sołtums i-skriaja, ajz-pyŭtia, ajz-saldiaja sinys i piert's sołta pa-łyka. A soltums īskrēja, aizpyute, aizsaldēja sīnys i pierts solta palyka. A mróz wleciał wydmuchał, wymroził ściany i łaźnia się wyziębiła. But Cold rushed in and blew his breath out, the walls froze and the bathhouse became cool.
Ji at-it nu piert's, kienińcz briejniś, wajcoj: Jī atīt nu pierts, kieniņč [kieniņš] breinīs, vaicoj: Przychodzą z łaźni, król dziwi się, pyta: They came back from the bathhouse, the king wondered and asked:
"Nu, kas? iza-piarit jaŭ?" – "Nu, kas? izapērit jau?" – „No, co? Wyparzyliście się? – “So what? Have you already washed?”
Jońc soka: "Nu, piert's tiej i bieja, tajda sołta, ka mies i iza-piart' na-wariejam!" – Juoņc [Juoņs] soka: "Nu, pierts tei i beja, taida solta, ka mes i izapērt navarējam!" – Janek mówi: „No, łaźnia też tam była, taka zimna, żeśmy się wyparzyć nie mogli!” – John said: “Well, the bathhouse was kind of cold, so we couldn’t wash properly!”
Kienińcz pa-gruziaja gołwu i prosa jus iz wakarieniam, – Kieniņč [kieniņš] pagrūzēja golvu i prosa jūs iz vakareņam [vakareņom], – Król spuścił głowę i prosi ich na wieczerzę, – The king shook his head and invited them to dinner –
a bieja jam majzis i galis pigatawiets diel sieptiniu godu, – a beja jam maizis i galis pīgatavēts deļ septiņu godu, – a miał chleba i mięsa przygotowanego na siedm lat, – he had bread and meat prepared for seven years –
jis łyka wysu iz gołda sa-likt' i soka taj: jis lyka vysu iz golda salikt i soka tai: kazał wszystko położyć na stole i mówi tak: he ordered to put everything on the table and said thus:
"Kad ap-jeśsit tu wysu, kas ira sa-łykts, to duszu miejtu, – "Kad apjēssit [apēssit] tū vysu, kas ira salykts, to dūšu meitu, – „Jeżeli zjecie to wszystko, co jest położone, to dam córkę, – “When you eat up all what has been put here I will give you my daughter –
a na ap-jeśśit, to gołwys nu-cierszu jiŭsim!" – a naapjēssit [naapēssit], to golvys nūcieršu jiusim!" – a nie zjecie, to głowy wam pościnam!” – but if you don’t I will cut your heads off!”
Ji ajza-sada ajz gołda, a bods kaj daza-łasieja pi wakarieniu, wyss jedieńcz iz-jedia i diel tus cytu wial na łyka, ji klidz, ka aśti gribiś, a kienińcz diewia jim tajdys słyktys wakarieniś, ka na bieja kô ap'-aśt'! Jī aizasāda aiz golda, a bods kai dazalasēja pi vakareņu, vyss [vysus] jēdeņč [iedeņus] izjēde [izēde] i deļ tūs cytu vēļ nalyka, jī klīdz, ka āsti gribis, a kieniņč [kieniņš] deve jim taidys slyktys vakarenis, ka nabeja kuo apāst! Oni zasiedli do stołu, a głód jak zabrał się do wieczerzy, tak wszystko jadło zjadł i dla tamtych jeszcze zabrakło, oni wołają, że jeść sie chce, a król dał im taką lichą wieczerzę, że niema czego pojeść! They sat down at the table, but no sooner had Hunger sat down to dine than he had eaten up all the food and there was nothing left for the others, who cried that they were hungry and the king had given them such a bad dinner that there was nothing to eat!
Riadź kienińcz, ka na war ar jim niko pa-dariet i soka iz Pałnuruszku: Redz kieniņč [kieniņš], ka navar ar jim nikuo padarēt [padareit] i soka iz Palnurušku: Widzi król, że nie można z niemi nic poradzić i mówi do Popielucha: The king saw that he could do nothing and said to Cinderboy:
"Kłaŭsiś! ka sa-szyŭsi miejtaj kurpiś, na-jimdams mara, kab byŭtu kaj riejzia pa kojaj, ni łyłokys, ni mozokys, tułajk miejtu at-duszu, a ka na sa-szyŭsi, to gołwys nu-jimszu!" – "Klausīs! ka sašyusi meitai kūrpis, najimdams māra, kab byutu kai reizē pa kuojai, ni lyluokys, ni mozuokys, tūlaik meitu atdūšu, a ka nasašyusi, to golvys nūjimšu!" – „Słuchaj! jeżeli uszyjesz córce trzewiki, nie biorąc miary żeby były jak raz na jej nogę, ani za wielkie, ani za małe, wtedy córkę oddam, a jeżeli nie uszyjesz, to głowę zdejmę!” – “Listen! If you can sew shoes for my daughter without taking measure so that they fit her perfectly, not too large and not too small, then I will give you my daughter, but if you don’t I will take your heads off!”
Soka szaŭczsz iz Joni: "Par tu moza bada, eś sa-szyŭszu kurpiś, byŭś łobys!" – Soka šaučš [šaucs] iz Juoni: "Par tū moza bāda, es sašyušu kūrpis, byus lobys!" – Mówi szewc do Janka: „O to mała bieda, ja uszyję trzewiki, będa dobre!” – Said the cobbler to John: “Small problem, I will sew the shoes, they will be fine!”
Iz rejta, at-nas Jońć kurpiś kieniniam, – Iz reita, atnas Juoņc [Juoņs] kūrpis kieniņam, – Nazajutrz, przynosi Janek trzewiki królowi, – In the morning John took the shoes to the king –
kienińcz saŭć miejtys, łaj pa-miriej, – kieniņč [kieniņš] sauc meitys, lai pamīrej, – król woła córkę, żeby przymierzyła, the king called his daughter to try them –
kaj riejzia pa kojaj! kai reizē pa kuojai! jak raz na jej nogę! they fit perfectly!
Wot i Jonia wierśś! Vot i Juoņa vierss! Dopiero Janek górą! John had come out on top!
Soka kienińcz: "Wial riejzi raŭdziesim! Soka kieniņč [kieniņš]: "Vēļ reizi raudzēsim! Mówi król: „Jeszcze raz sprobujemy! Said the king: “We will see!
Sa-szyŭn miejtaj driabiś na-jimdams mara, kab byŭtu pa jos aŭgumam, ni ejsys, ni garis, – ni płotys, ni szaŭris, – Sašyuņ meitai drēbis najimdams māra, kab byutu pa juos augumam, ni eisys, ni garis, – ni plotys, ni šaurys, – Uszyj córce suknię nie biorą miary, żeby była podług jej wzrostu, ani za krótka, ani za długa, ani za przestronna, ani za ciasna, – Sew clothes for my daughter without taking measure, and they have to fit her perfectly, not too short and not too long, not to loose and not too tight –
kaj tu pa-dariesi, to miejtu jaŭ at-duszu!" – kai tū padariesi, to meitu jau atdūšu!" – jak to zrobisz, to córkę już oddam!” – if you can do that, I will give you my daughter!”
Iz rejta, Jońć at-nas driabis i taj kaj nu-mieriajs iz jos. Iz reita, Juoņc [Juoņs] atnas drēbis i tai kai nūmērējs iz juos. Nazajutrz, Janek przynosi suknię, leży jak ulana! In the morning John brought the clothes and they fitted her like a glove.
Kienińcz gołwu kosa, bet miejtu jôdud'! Kieniņč [kieniņš] golvu kosa, bet meitu juodūd! Król w głowę się drapie, ale córkę trzeba dać! The king scratched his head, but he had to give his daughter away!
Uordu pa-ścieja jaŭ at-miejt' nawar, wajag turiatiś ajz wina! Vuordu pascēja [pasacēja] jau atmeit navar, vajag turētīs aiz vīna! Słowo powiedział, już zmienić nie można, trzeba trzymać się jednego! He had given his word and could not take it back, he had to stick to it!
I-diewia miejtaj łyłu puŭru i pi-ścieja Joniam pa-jemt' ju i braŭkt' pacielu! Īdeve meitai lylu puvru [pyuru] i pīscēja [pīsacēja] Juoņam pajemt jū i braukt paceļu! Dał córce wielkie wiano i kazał Jankowi wziąć ją i jechać! He gave his daughter a large dowry and told John to take her and to go away!
Wot Jońć i nu-braŭcia i nu-wiadia ju iz tu kieniniu, Vot Juoņc [Juoņs] i nūbrauce i nūvede jū iz tū kieniņu. Janek pojechał i zawiózł ją do tego króla, – So John left and took her to the other king.
Kienińcz rods, tajsias jaŭ kozys, a Jońc prosa, łaj jam tagad zyrgu at-dud'. Kieniņč [kieniņš] ruods, taisēs jau kuozys, a Juoņc [Juoņs] prosa, lai jam tagad zyrgu atdūd. król rad, każe robić przygotowania do wesela, a Janek prosi, żeby mu teraz konia oddał. The king was happy and prepared for the wedding, and John asked him to give back his horse.
Jis at-soka: "Łabi, at-duszu, ka tu por-isi par otori pa saŭrom łajpom!" Jis atsoka: "Labi, atdūšu, ka tu puorīsi par otori pa saurom [šaurom] laipom!" Król powiada: „Dobrze, oddam, jeżeli przedziesz po nad przepaścią po wązkiej desce!” – He answered: “All right, I will give it back if you cross the gorge on a narrow bridge!”
Jońć daza-godoja, ka jis grib jô i-griŭśt' i soka taj: Juoņc [Juoņs] dazagoduoja, ka jis grib juo īgriust i soka tai: Janek domyślił się, że chce go wepchnąć i mówi tak: John guessed that he wanted to push him over [the gorge] and said:
"Tu ej pa priszku, cielu mań pa-rod', to eś nu pakaliś iszu!" "Tu ej pa prīšku, ceļu maņ paruod, to es nu pakalis īšu!" „Ty idź naprzód, drogę mi pokaż, a ja z tyłu pójdę! “You go ahead and show me the way, I will follow you!”
Kienińcz nu-goja, a Jońć pa-jemia, i-grudia ju, Kienińćz i nuza-syta! Kieniņč [kieniņš] nūguoja, a Juoņc [Juoņs] pajēme, īgrūde jū, kieniņč [kieniņš] i nūzasyta! Król poszedł, a Janek wziął, wepchnął go, król się zabił! The king went and John pushed him down and the king fell to death.
Tułajk prosas kieniniejtia, łaj Jońć nu-wad ju iz tawu atpakal, ka jej na-bieja jaŭ ko ti dariet. Tūlaik prosās kienineite, lai Juoņc [Juoņs] nūvad jū iz tāvu atpakaļ, ka jej [jai] nabeja jau kuo tī darēt. Wtedy prosi królewna, żeby Janek odwiózł ją napowrót do ojca, bo jej nie było już tu co robić. Now the princess asked John to take her back to her father for there was nothing to do for her here.
Wot jis i nu-wad ju i cielâ, nuza-runoj ji, ka Jońć prasiejś kieninia, łaj jam at-dud' ju par sîwu, a jej pa-jem, pa-szkińkoj jam gradzyna, ka jej jaŭ pi cyta na iś! Vot jis i nūvad jū i ceļā, nūzarunoj jī, ka Juoņc [Juoņs] praseis kieniņa, lai jam atdūd jū par sīvu, a jei pajem, paškiņkoj jam gradzyna, ka jei jau pi cyta naīs! Wiezie ją Janek i w drodze umawiają się, że będzie prosić króla, żeby mu ją dał za żonę, a ona bierze, darowuje mu pierścionek na znak, że za innego nie pójdzie! So he accompanied her, and on their way they agreed that John would ask the king to give him her for a wife and she presented him with a ring and promised to marry no other man!
A Jońć jaŭ bieja ciszi nuza-muciejiś, sień na guleja i soka iz kieniniejti: A Juoņc [Juoņs] jau beja cīši nūzamūcējīs, seņ nagulēja i soka iz kienineiti: A Janek już był bardzo zmęczony, dawno nie spał i mówi królewnie: But John was very tired by now, he had not slept for a long time and he said to the princess:
"Eś tagan gulejszu trejs dînys i trejs naktś." "Es tagan guleišu treis dīnys i treis nakts." „Ja teraz będę spać trzy dni i trzy noce”. – “Now I will sleep for three days and three nights.”
Jej soka: "Łabi, eś tiewi gajdiejszu ti pat!" Jei soka: "Labi, es tevi gaideišu tīpat!" Ona mówi: „Dobrze, ja ciebie będę czekać tu sama!” – She said: “Fine, I will wait for you at this very place!”
Jis aca-guła i ajz-myga, a ti sałdati, kuri bieja jam palejgus, da-goja pi kieniniejtiś i soka, łaj jej piźwieriej, ka jej pa-ściejś tawam, ka ji i-griŭdia kieninia otorî i ragańcz ap-syta, a ka na pa-ściejś, to ji ju nu-siśś. Jis acagula [atzagula] i aizmyga, a tī saldāti, kuri beja jam paleigūs, daguoja pi kienineitis i soka, lai jei pīzvērej, ka jei pasceis [pasaceis] tāvam, ka jī īgriude kieniņa otorī i ragaņč [ragaņus] apsyta, a ka napasceis [napasaceis], to jī jū nūsiss. Położył się i zasnął, a ci żołnierze, którzy byli mu dani do pomocy, przyszli do królewny i mówią jej, żeby przysięgła, że powie ojcu, że to oni wepchnęli króla do przepaści i smoków pozabijali, a jeżeli nie powie, to ją zabiją. He lay down and fell asleep. Meanwhile the soldiers who had been his assistants came to the princes and said she should swear that she would tell her father that they had pushed the king into the gorge and killed the wizards, but if she didn’t they would kill her.
Na-warieja jej acaliktiś, jej i pi-zwierieja, a ji pajemia, at-cierta Pałnuruszkam kojis lejdz cielim i nu-braŭcia ar kieniniejti. Navarēja jei acalīktīs [atsalīgtīs], jei i pīzvērēja, a jī pajēme, atcierta Palnuruškam kuojis leidz celim i nūbrauce ar kienineiti. Nie mogła się wymówić, i przysięgła, a oni wzięli, ucięli Popieluchowi nogi po kolana i pojechali z królewną. She could not refuse and so she swore, but they went and chopped off Cinderboy’s legs up to the knees and rode away with the princess.
Piec treju dînu paza-muda Jońć, – Piec treju dīnu pazamūda Juoņc [Juoņs], – Po trzech dniach zbudził się Janek, – Three days later John woke up –
wieras, kieniniejtiś na-wajda i kojis jam at-cierstys gul ziamiâ! verās, kienineitis navaida i kuojis jam atcierstys guļ zemē! patrzy, królewny niema i nogi odcięte leżą na ziemi! and found that the princess had left and that his legs had been chopped off and were lying on the ground!
Tiej wial łajmia jô bieja, ka ji kojis pi jô pa-miatia, – Tei vēļ laime juo beja, ka jī kuojis pi juo pamete, – To jeszcze szczęście jego było, że nogi przy nim zostawili, – He was still lucky that they had left the legs at his side.
wot jis tos kojis pa-jemia, pa-łyka zam pazuszu i nu-goja iz cielu. vot jis tuos kuojis pajēme, palyka zam pazušu i nūguoja iz ceļu. wziął on te nogi, włożył za pazuchę i poszedł na kolanach. Now he took the legs under his arm and went to the road.
Wyłkas, wyłkas, daza-wyłkas da ustabieniś iz wystys kojeniś, – Vylkās, vylkās, dazavylkās da ustabenis iz vystys kuojenis, – Wlókł się, wlókł się, dowlókł się do chatki na kórzej nóżce, – He pulled himself forward with all his strength until he came to a hut on a hen’s leg.
i-it wydâ, a ti wiećś, patś lejdz spriejdi, ar bordu lejdz aŭkiŭni, – soka iz ju: īīt vydā, a tī vecs, pats leidz spreidi, ar buordu leidz aukiuni [alkiuni], – soka iz jū: wchodzi do środka, widzi że tam stary dziad skokieć z brodą w łokieć, i mówi mu tak: He entered and there was an old man, one inch tall and a beard down to the elbow, and he said to him:
"Ej tu, wiećś at-niaś jiŭdinia dziejwoa, sa-dziejdiej munys kojis!" "Ej tu, vecs atnes jiudiņa dzeivoa, sadzeidej munys kuojis!" „Idź ty, dziadu, przynieś wody żywiej, wygoj moje nogi!” “Go, old man, bring me from the water of life, heal my legs!”
Wiećś pa-jemia spani, nu-goja piec jiŭdinia, at-nas i grib jam kojis mozgot', a Jońc soka: "Paga, paga!" Vecs pajēme spani, nūguoja piec jiudiņa, atnas i grib jam kuojis mozguot, a Juoņc [Juoņs] soka: "Paga, paga!" Dział wziął konewkę, poszedł po wodę, przynosi i chce mu nogi myć, a Janek mówi: „Poczekaj, poczekaj!” The old man took a bucket and went to fetch water, came back and wanted to wash his legs but John said: “Wait!”
Pa-jemia wazu, sa-łauzia, i-łyka jiŭdinî, a tiej waza pa-mielnieja kaj ugla. Pajēme vāzu, salauze, īlyka jiudinī, a tei vāza pameļnēja kai ūgle. Wziął kij, złamał, włożył do wody, a ten kij zczerniał jak węgiel. He took a twig, broke it and put it into the water, and the twig became black like coal.
Jońc soka: "To tu mani taj gribeija leczejt'?" – Juoņc [Juoņs] soka: "To tu mani tai gribēja [gribieji] lečeit?" – Janek mówi: „To ty mię tak chciałeś leczyć?” – John said: “That’s how you wanted to heal me?”
Pa-jemia wazu, syta ju, syta, – Pajēme vāzu, syta jū, syta, – Wziął kij, bił go, bił, – He took a stick and beat him –
sa-syta kaj skobu obieli i łyka otkon it' piec dziejwo jiŭdinia. sasyta kai skuobu uobeli i lyka otkon īt piec dzeivuo jiudiņa. zbił na kwaśne jabłko i kazał znowu iść po żywą wodę. he beat him up like a sour apple and told him again to fetch from the water of life.
Nu-goja wiećs i at-niazia; Nūguoja vecs i atneze [atnese]; Poszedł dziad i przyniósł. The old man went out and brought [the water].
Jońć otkon i-łyka wazu, a jej zala pa-łyka, – Juoņc [Juoņs] otkon īlyka vāzu, a jei zaļa palyka, – Janek znów włożył kij, kij zazieleniał, – John put in another twig and it became green –
wot jis pa-zyna, ka tagad łobs jiŭdińc, – vot jis pazyna, ka tagad lobs jiudiņc [jiudiņs], – dopiero poznał, że teraz woda dobra, – now he knew that it was the right water –
ap-mozgoja cielsz, da-łyka kojis, tos kojis i da-jaŭga. apmozguoja ceļš [ceļus], dalyka kuojis, tuos kuojis i dajauga [daauga]. obmył kolana, przyłożył nogi; te nogi mu przyrosły. he washed his knees, put the legs in place and the legs grew back.
Diewia pirâ wieczam i nu-goja. Deve pīrā [pīrē] večam i nūguoja. Dał w łeb dziadowi i poszedł. He gave the old man a clout and left.
It i wieras, wial ustabienia iz wystys kojeniś, – Īt i verās, vēļ ustabeņa iz vystys kuojenis, – Idzie i patrzy, jeszcze chatka na kurzej nóżce, – He walked until he came to another hut on a hen’s leg –
it wydâ, a ti wiacia dziejwoj, – īt vydā, a tī vece dzeivoj, – wchodzi do środka, a tam babka mieszka, – he entered, there was an old woman living there –
jis saza-wasałoja i wajcoj: jis sazavasaluoja i vaicoj: przywitał się i pyta: he greeted her and asked:
"Kas pi jiŭsu łoba? "Kas pi jiusu loba? „Co u was dobrego? “What is going on here?
Może ku jaŭnoku dzierdiat'?" – Može kū jaunuoku dzierdēt?" – Może co nowego słychać? – Maybe you have some news?”
A tys bieja jaŭ cytâ kieniśti, kur tiej kieniniejtaj taŭs dziejwoja par kieniniu. A tys beja jau cytā kienistī, kur tei kienineitai [kienineitei] tāvs dzeivuoja par kieniņu. A to było już w drugiem królestwie, gdzie ojciec tej królewny był królem. This was already another kingdom, the one where the princess’ father lived as a king.
Wot tiej wiacia soka: "Pi myŭsu kozys, kieninia miejta it' pi wiejra!" – Vot tei vece soka: "Pi myusu kuozys, kieniņa meita īt pi veira!" – Babka mówi: „U nas wesele, królewna idzie za mąż!” – The old woman said: “We are having a wedding, the king’s daughter is going to marry!”
Jońc pa-łyka ciszi biediejgs, ka jej jô na-dagajdieja i pi cyta it', – Juoņc [Juoņs] palyka cīši bēdeigs, ka jei juo nadagaidēja i pi cyta īt, – Janek bardzo się zasmucił, że ona się go nie doczekała i za innego idzie, – John became very sad because she hadn’t waited for him and was going to marry another –
sôk stośtiet' wiaciaj wysys soŭys nałajmiś i prosa, łaj jej pawujcaju, kaj jam da-it iz kieninia satu? suok stuostēt vecei vysys sovys nalaimis i prosa, lai jei pavuicāju [pavuicātu], kai jam daīt iz kieniņa sātu? zaczyna opowiadać babce wszystkie swoje nieszczęścia i prosi, żeby go nauczyła, jak trafić do pałacu królewskiego? he began to tell the old woman about his misfortune and asked her to show him how to reach the king’s house.
A jej i-dud' jam kuklis i soka taj: A jei īdūd jam kūklis i soka tai: A ona daje mu gęśl i mówi tak: And she gave him a kūkle [= traditional instrument, kind of harp] and said thus:
"Ej i śpialaj, da-iszkys wysur!" – "Ej i spēlej, daīškys vysur!" – „Idź i graj, trafisz wszędzie!” – “Go and play and you will arrive everywhere!”
Jis soka: "Eś na môku śpialet'!" – Jis soka: "Es namuoku spēlēt!" – On mówi: „Ja nie umiem grać!” – He said: “I can’t play!”
"Tys niko, ka tu na môk, tia tajdys kukliś ka pa-tropiesi taj pat'!" – "Tys nikuo, ka tu namuok, te taidys kūklis ka patruopiesi taipat!" – „To nic, że nie umiesz, to taka gęśl, że potrafisz i nie umiejąc!” – “That doesn’t matter, this is such a kūkle that you will get through anyhow!”
Jis pa-kłaŭsieja, nugoja iz pogułmu kieninia pila, kaj ajz-śpialaja, cik bieja szmuki, ka wysi sôka doncot', i waci i jaŭni, – i mozi i lili. Jis paklausēja, nūguoja iz pogulmu kieniņa pilē, kai aizspēlēja, cik beja šmuki, ka vysi suoka doncuot, i vaci i jauni, – i mozi i lili. Usłuchał, poszedł na podworzec zamku królewskiego, jak zagrał, tak grał ładnie, że wszyscy zaczęli tańczyć, i starzy i młodzi, – i mali i wielcy. He listened and went off to the court at the king’s castle, and as he started to play it was so beautiful that everybody started to dance, old and young, tall and small.
Nu-skriaja tiŭleń pa-ścietu kieniniam, ka aca-radś tajds śpielniks, ka wial tajda nawa kozôs! Nūskrēja tiuleņ pascētu [pasacētu] kieniņam, ka acarads [atzarads] taids spieļnīks, ka vēļ taida navā kuozuos! Pobiegli zaraz powiedzieć królowi, że znalazł się taki muzykant, jakiego jeszcze niema na weselu! They hurried to tell the king that such a gleeman had shown up as was lacking at the wedding!
Kienińcz łyka jô pa-saŭkt' i prosa, kab jis ajz-spałatu, – Kieniņč [kieniņš] lyka juo pasaukt i prosa, kab jis aizspālātu, – Król kazał go zawołać i prosi, żeby zagrał, – The king summoned him and asked him to play.
jis paza-statieja pi kieniniejtiś, i ruku iz-łyka iz kuklu, kab jej i-raŭdzietu soŭu gradzynu. jis pazastatēja pi kienineitis, i rūku izlyka iz kūkļu, kab jei īraudzētu sovu gradzynu. on stanął przy królewnie i rękę położył na gęśli tak, żeby zobaczyła swój pierścień. He placed himself beside the princess and put his hand on the kūkle so that she could see his ring.
Jej tiŭleń i raŭdzieja i pa-zyna ju, – Jei tiuleņ īraudzēja i pazyna jū, – Ona też zaraz zobaczyła i poznała go, – She saw it and recognized him immediately –
saŭć kieniniu iz utru pokoju i soka: sauc kieniņu iz ūtrū pokoju i soka: woła króla do drugiego pokoju i mówi: she called the king into another room and said:
"Wot tiat', tys ir Jońć Pałnuruszka, pi kuru eś paza-jemu iz-it pi jô par sîwu! "Vot tēt, tys ir Juoņc [Juoņs] Palnuruška, pi kuru es pazajēmu izīt pi juo par sīvu! „Ot tato, to jest Janek Popieluch, któremu obiecała, że będę jego żoną! “Here, Daddy, this is John Cinderboy whom I promised to marry!
Eś tim sałdatim nu bajliś pi-źwierieju, bet eś tagad pa-zynu Jonia pa gradzynu, kur eś jam i-diewu!" Es tim saldātim nu bailis pīzvērieju, bet es tagad pazynu Juoņa pa gradzynu, kur es jam īdevu!" Ja tym żołnierzom ze strachu przysięgłam, ale teraz poznałam Janka po pierścionku, który mu dałam!” – I swore to the soldiers out of fear, but now I know John by the ring that I gave him!”
Kienińcz lik jus pa-saŭkt' wysu i sałdatu i Pałnuruszku, kab ji iz-stośtietu wysu kaj bieja. Kieniņč [kieniņš] līk jūs pasaukt vysu i saldātu i Palnurušku, kab jī izstuostētu vysu kai beja. Król kazał zawołać ich wszystkich: i żołnierzy i Popielucha, żeby opowiedzieli wszystko jak było. The king ordered to call them all, the soldiers and Cinderboy, and to tell him everything as it had been.
Ti sałdati soka, ka ji ragańcz nu-syta, a Jońć wajcoj: Tī saldāti soka, ka jī ragaņč [ragaņus] nūsyta, a Juoņc [Juoņs] vaicoj: Ci żołnierze mówią, że oni smoków zabili, a Janek pyta: The soldiers said that they killed the wizards, but John asked:
"Kajdu ziejmi jiŭs turiat, ka jis nu-sytat?" – "Kaidu zeimi jius turet [turit], ka jis nūsytāt?" – „Jaki znak macie, że wy zabiliście?” – “What proof do you have that you killed them?”
Ji na tura nikô! Jī natura nikuo! Nie mieli nic! They had nothing!
A Jońć wałk nu kieszys mialiś tus raganiu i soka taj: A Juoņc [Juoņs] valk nu kešys mēlis tūs ragaņu i soka tai: A Janek wyciąga z kieszeni języki smoków i mówi tak: But John took the wizards’ tongues out of his pocket and said thus:
"A mań ziejmiś irajda! "A maņ zeimis iraida! „A u mnie są znaki! “But I have proof!
Wot sieszys mialiś nu pyrmoa ragania, kur bieja ar sieszys gołwys, – Vot sešys mēlis nu pyrmoa ragaņa, kur beja ar seszys golvys, – Ot sześć języków z pierwszego smoka, który był z sześciu głowami, – Here are the six tongues of the first wizard, who had six heads –
wot ostoniś mialiś nu tô utro, kur bieja ar ostoniś gołwys, – vot ostonis mēlis nu tuo ūtruo, kur beja ar ostonis golvys, – ot ośm języków z tego drugiego, który był z ośmioma głowami, – here are the eight tongues of the second, who had eight heads –
a wot diŭpaćmit nu treszoa, kur bieja ar diŭpaćmit gołwys!" – a vot divpacmit [divpadsmit] nu trešoa, kur beja ar divpacmit [divpadsmit] golvys!" – a ot dwanaście z trzeciego, który był z dwunastu głowami!” – and here are the twelve tongues of the third, who had twelve heads!”
Jis na warieja at-saciet nikô! Jī navarēja atsacēt [atsaceit] nikuo! Nie mogli odpowiedzieć nic! They had absolutely no reply!
Kienińcz łyka ju iz-wiaśt' i ar zirgim roz-raŭśtiet' smołkom druponom, a Pałnuruszkaj at-diewia miejtu soŭu par siwu. Kieniņč [kieniņš] lyka jū izvest i ar zirgim rozraustēt smolkom druponom, a Palnuruškai atdeve meitu sovu par sīvu. Król kazał ich wyprowadzić i końmi roztargać na małe odrobiny, a Popieluchowi oddał córkę swoją za żonę. The king ordered them taken out and torn into pieces, but to Cinderboy he gave his daughter as a wife.
I eś kozos bieju, jeżu un dzieru, guloju łabi, – I es kuozuos beju, jēžu [iežu] un dzēru, guļuoju labi, – I ja na weselu byłem jadłem i piłem, i hulałem, – And I have been at the wedding, too, I ate and I drank, I slept well –
a ti sowia nu blisiś, wins duraks sałdats łodiaja blisi i mani i-łodiaja wydâ, kaj sowia, taj eś tia pat' i acarodu! a tī suove nu blisis, vīns duraks saldāts luodēja blisi i mani īluodēja vydā, kai suove, tai es tepat i acarodu [atzarodu]! a tam strzelali ze strzelb, jakiś głupi żołnierz nabijał strzelbę i mnie wbił do środka, jak strzelił, takem się znalazł aż tutaj! but then they were shooting with a rifle, an idiot soldier loaded the gun and shot me in the middle and so I showed up here!